แกมมา ไฮดรอกซีบิวทีเรท Gamma hydroxybutyrate

แกมมา ไฮดรอกซีบิวทีเรท (Gamma hydroxybutyrate)

โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
30 ธันวาคม 2560
Tweet

สารบัญ

บทนำ
แกมมา ไฮดรอกซีบิวทีเรท มีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?
อันตรายของ แกมมา ไฮดรอกซีบิวทีเรท มีอะไรบ้าง?
แกมมา ไฮดรอกซีบิวทีเรท ส่งผลกระทบต่อสตรีมีครรภ์อย่างไรบ้าง?
การบำบัดรักษาผู้ที่ได้รับ แกมมา ไฮดรอกซีบิวทีเรท ควรทำอย่างไร?
รูปแบบของ แกมมา ไฮดรอกซีบิวทีเรท ที่ลักลอบจำหน่ายมีลักษณะอย่างไร?
ทำอย่างไรเมื่อรู้สึกว่าโดนวางยา?
บรรณานุกรม

บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ

สารแกมมาไฮดรอกซีบิวทีเรท(Gamma hydroxybutyrate ย่อว่า GHB) ตามกฏหมายยาของประเทศไทย จัดเป็นวัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตประสาทในประเภทที่ 1 สูตรโครงสร้างโมเลกุล คือ C4H8O3 สารGHB มีฤทธิ์กดประสาทส่วนกลาง/สมอง กลุ่มวัยรุ่นในต่างประเทศมักจะแอบใช้ GHB เป็นยา/สารที่ช่วยเพิ่มความบันเทิง(Date drug) โดยผสมในเครื่องดื่มประเภทแอลกอฮอล์ การออกฤทธิ์ของGHBจะทำให้ผู้ที่เสพมีอาการเคลิบเคลิ้ม และจากการศึกษายังพบว่าสารนี้ กระตุ้นให้เกิดอารมณ์ทางเพศมากขึ้น

การใช้ยาประเภทGHB ผิดขนาดจะทำให้มีอาการต่างๆ เช่น เหงื่อออกมาก สูญเสียสติสัมปชัญญะ คลื่นไส้ ประสาทหลอน ความจำเสื่อม ตลอดจนกระทั่งเข้าขั้นโคม่าจากฤทธิ์เป็นยากดประสาทส่วนกลางชนิดรุนแรง ในต่างประเทศมียาชื่อการค้าว่า Xyrem (Sodium oxybate) ที่ใช้รักษาอาการของโรคลมหลับถูกนำมาใช้อย่างผิดๆ ด้วยตัวยา Sodium oxybate จะถูกกระบวนการในร่างกายเปลี่ยนไปเป็น GHB และก่อให้เกิดฤทธิ์กดประสาท/กดสมอง/กดระบบประสาทส่วนกลางตามมา

สำหรับผู้ที่ได้รับ GHB โดยการวางยาผสมในเครื่องดื่มจะทำให้มีอาการกดประสาทอย่างรุนแรง กรณีของสตรีมีโอกาสเสี่ยงต่อการถูกกระทำชำเรา/ถูกข่มขืนสูงมาก

บางกลุ่มของผู้ที่ใช้ GHB มีความเชื่อว่ายา/สารนี้สามารถกระตุ้นการสร้างมวลกล้ามเนื้อและลดปริมาณไขมันของร่างกายได้ ในแง่มุมของผู้บริโภค ควรใช้วิจารณญาณไม่หลงเชื่อคำกล่าวอ้าง แต่ต้องใช้ข้อมูลทางวิทยาศาสตร์ที่เชื่อถือได้เป็นตัวอ้างอิงเท่านั้น

ด้วยเหตุผลการนำยา/สาร GHBไปใช้ในทางที่ผิดๆ ทำให้มีการออกกฎหมายกำหนดให้ยาที่มีการจำหน่ายในตลาดยาที่มีรูปแบบของเกลือโซเดียมของแกมมา ไฮดรอกซีบิวทีเรท (The sodium salt of GHB) หรือในชื่อการค้าว่า Xyrem( Sodium oxybate) ถูกกำหนดให้เป็นยาที่ต้องมีการควบคุมการใช้ภายใต้กฎหมายยาเสพติด/ยาที่ออกฤทธิ์ต่อจิตประสาท การจะใช้ยาประเภท GHB ได้อย่างปลอดภัยจะต้องได้รับการสั่งจ่ายจากแพทย์เท่านั้น ประชาชนทั่วไปไม่สามารถซื้อหา GHB จากร้านขายยาด้วยตนเอง

ในทางปฏิบัติ มีข้อแนะนำต่างๆเพื่อมิให้ตกเป็นเหยื่อของการใช้ GHB เช่น

ไม่ทดลองและปฏิเสธการรับ เครื่องดื่มทุกชนิดไม่ใช่เฉพาะเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ทั้งนี้ รวมถึงน้ำดื่ม อาหาร จากคนแปลกหน้า
สร้างวินัยการใช้ชีวิตอย่างมีศีลธรรม ผู้ปกครองต้องสร้างความรัก ความเข้าใจต่อลูกวัยรุ่น ศึกษาจิตวิทยาวัยรุ่น และผลกระทบจากวิถีของพ่อแม่ได้จากบทความในบลอค(Blogs)หัวข้อเรื่องเรื่อง”จิตวิทยาวัยรุน” ในเว็บไซด์หา หมอ.com
ไม่เที่ยวในสถานบันเทิงที่ล่อแหลมหรือที่เสี่ยงต่อการพบปะกลุ่มผู้ใช้ยาเสพติด

อนึ่ง:

สาร Gamma butyrolactone ย่อว่า GBL หรือที่เรียกทั่วไป คือ “Geeb” เป็น Prodrug ของ GHB
ชื่อในตลาดมืด/ตลาดสถานบันเทิง ของ GHB มีหลากหลายชื่อ เช่น Liquid X, Liquid ecstasy, Georgia home boy, Oop, Gamma-oh, Grievous bodily harm, Mils, G, Liquid G, Fantasy, Club drug, Date rape drug, Liquid e, liquid x, Blue verve, 'G', Liquid X , Easy Lay , Cherry Meth , Scoop , Organic quaalude, Fantasy, Midnight blue , Blue nitro , Alloy Cleaner , Magic Stripper

แกมมา ไฮดรอกซีบิวทีเรท มีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

หลังการดูดซึมยาประเภทแกมมาไฮดรอกซีบิวทีเรท/GHB จากระบบทางเดินอาหาร กลไกการออกฤทธ์ของสารนี้คือ ตัวยานี้จะถูกเปลี่ยนแปลงโครงสร้างทางเคมีโดยตับ มีปริมาณ 5% ที่ถูกขับทิ้งไปกับปัสสาวะ การกำจัดแกมมาไฮดรอกซีบิวทีเรท ออกจากร่างกายต้องใช้เวลาประมาณ 30–60 นาที เป็นอย่างต่ำ สำหรับตัวยาที่ถูกกระแสเลือดลำเลียงไปยังสมอง จะเกิดการรวมตัวกับตัวรับ(Receptor)ที่มีชื่อว่า GHB receptors และส่งผลทำให้เกิดฤทธิ์กดการทำงานของสมอง ผู้ที่ได้รับยา/สารนี้จะมีความรู้สึกเคลิบเคลิ้ม และอาจสูญเสียการบังคับร่างกายตามมา

อันตรายของ แกมมา ไฮดรอกซีบิวทีเรท มีอะไรบ้าง?

นอกจากฤทธิ์ของการรักษาโรคที่ต้องใช้ยาประเภทGHB ตามคำสั่งแพทย์แล้วนั้น การแอบลักลอบใช้ GHB แบบผิดวัตถุประสงค์ สามารถส่งผลเสีย/อัตราย/ผลข้างเคียงร้ายแรงต่อร่างกายดังนี้ เช่น

ผลต่อระบบประสาท:เช่น สูญเสียสติ/หมดสติสัมปชัญญะ เห็นภาพหลอน ปวดศีรษะ ความจำเสื่อม เฉื่อยชา หมดแรง สูญเสียการได้ยิน
ผลต่อระบบทางเดินอาหาร: เช่น คลื่นไส้อาเจียน
ผลต่อสภาพจิตใจ:เช่น รู้สึกสับสน เกิดการติดยาหากใช้เป็นประจำ และเป็นเหตุให้มีอาการถอนยาตามมา อาทิ นอนไม่หลับรุนแรง วิตกกังวล ตัวสั่น หมดสภาพในการปฏิบัติภารกิจในชีวิตประจำวัน

อนึ่ง การใช้ GHB ผสมร่วมกับเครื่องดื่มประเภทแอลกอฮอล์หรือร่วมกับยาBarbiturates หรือยากลุ่ม Benzodiazepines จะทำให้เกิดฤทธิ์กดระบบประสาทส่วนกลางอย่างรุนแรง รวมถึงทำให้ง่วงนอนอย่างรุนแรง และยังมีผลกระทบต่อเนื่องต่างๆตามมาอีก อย่างเช่น คลื่นไส้อาเจียน หายใจไม่ออก/กดการหายใจ

กรณีที่ใช้ GHB เป็นปริมาณมากในครั้งเดียว นอกจากจะทำให้เกิดฤทธิ์กดระบบประสาทส่วนกลางอย่างรุนแรงแล้ว ยังอาจทำให้เกิดอาการชัก มีภาวะโคม่า หายใจไม่ออก/กดการหายใจรุนแรง จนถึงขั้นเสียชีวิต เคยมีบันทึกข้อมูลทางคลินิกของบางประเทศ ระบุจำนวนผู้เสียชีวิตด้วยการใช้ GHB ผิดขนาด มีจำนวนมากกว่า 60 คน และเกือบ 5,000 คน ต่อปี ที่ต้องถูกส่งเข้ารับการรักษาหลังจากเสพ GHB อย่างผิดๆจนก่อให้เกิดผลเสียต่อ ตนเอง ครอบครัว สังคม ไม่ว่าจะเป็นในแง่เศรษฐกิจ และตามมาด้วยคดีอาชญากรรม

แกมมา ไฮดรอกซีบิวทีเรท ส่งผลกระทบต่อสตรีมีครรภ์อย่างไรบ้าง?

ปัจจุบันยังไม่มีข้อมูลทางคลินิกที่ระบุการใช้ GHB กับสตรีมีครรภ์/ตั้งครรภ์ อย่างไรก็ตามด้วยผลข้างเคียงรุนแรงและอันตรายของ GHB สามารถใช้เป็นเหตุผลเพียงพอ ที่ห้ามใช้ยาชนิดนี้กับสตรีมีครรภ์และสตรีในช่วงให้นมบุตร ทั้งนี้เพื่อความปลอดภัยต่อมารดาและต่อทารกนั่นเอง

การบำบัดรักษาผู้ที่ได้รับ แกมมา ไฮดรอกซีบิวทีเรท ควรทำอย่างไร?

ผู้ที่ได้รับ GHB โดยไม่ได้อยู่ภายใต้คำสั่งแพทย์ ไม่ว่าจะเกิดจากความรู้เท่าไม่ถึงการณ์ ความตั้งใจที่จะทดลองเสพ หรือถูกหลอกล่อและบังคับให้เสพ ต้องเข้ารับการบำบัดในสถานพยาบาลเท่านั้น อาจต้องใช้เวลารักษาและเฝ้าดูอาการประมาณ 7–14 วัน ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของผู้ที่ได้รับGHB ของแต่ละบุคคล แพทย์จะให้การรักษาตามอาการที่เกิดขึ้น

กรณีผู้ที่เสพติดGHB แล้วมีอาการถอนยาเกิดขึ้น แพทย์อาจมีความจำเป็นต้องใช้ยาลดความดันโลหิตสูง รวมถึงยาต้านชักเข้าร่วมในการบำบัดอาการผู้ป่วย เคยมีรายงานการใช้ยา Baclofen ซึ่งเป็นยาประเภท GABAB agonist ถูกสั่งจ่ายให้ผู้ป่วยที่มีอาการถอนยา พบว่ายา Baclofen สามารถลดความเสี่ยงต่ออาการชัก หรืออาการคลุ้มคลั่งจาก GHB ได้ดีในระดับหนึ่ง อย่างไรก็ตามการใช้ Baclofen เพื่อวัตถุประสงค์ดังกล่าว ก็ยังไม่เป็นที่ยอมรับของวงการแพทย์ปัจจุบันทีเดียวนัก

อนึ่ง ผู้ที่ได้รับการบำบัดในสถานพยาบาลแล้ว หากหันกลับมาใช้ GHB ซ้ำอีก อาจทำให้มีภาวะสูญเสียความทรงจำ และมีโอกาสได้รับพิษ/ผลข้างเคียงรุนแรง/อันตรายจาก GHB มากกว่าเดิม การให้คำแนะนำอย่างถูกต้องแก่ผู้ที่ติด GHB หลังการบำบัดแล้วนั้น สามารถป้องกันการกลับมาเสพยาอีก ได้ในระดับหนึ่งเท่านั้น ความตั้งใจแน่วแน่และตระหนักถึงพิษที่เกิดจาก GHB เป็นเรื่องเฉพาะบุคคลที่ต้องให้ความร่วมมือและใช้เป็นเครื่องมือสำคัญที่ปกป้องไม่ให้กลับมาเสพ GHB อีกต่อไป

รูปแบบของแกมมาไฮดรอกซีบิวทีเรทที่ลักลอบจำหน่ายมีลักษณะอย่างไร?

เท่าที่มีการตรวจพบและมีรายงาน GHB จะถูกจำหน่ายในรูปของ ยาผง หรือในรูปสารละลาย สำหรับรับประทาน และมักถูกลักลอบจำหน่ายในสถานบันเทิงบางแห่ง

ทำอย่างไรเมื่อรู้สึกว่าโดนวางยา?

กรณีรู้สึกเหมือนถูกวางยา เช่น เกิดอาการวิงเวียน ง่วงนอนผิดปกติ หายใจไม่ออก/หายใจตื้น เบา การปกป้องตนเองอาจทำได้ยากและลำบากขึ้น สิ่งแรกต้องรีบด่วนขอความช่วยเหลือจาก เจ้าหน้าที่ บุคคลที่มาด้วยกันและที่ไว้ใจได้ ให้รีบช่วยเหลือ กรณีมี เจ้าหน้าที่ตำรวจ เจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัย ในบริเวณนั้น ให้รีบแจ้งว่าตนเองอาจโดนวางยาเข้าแล้ว หากทำได้ ผู้ประสบเหตุ ควรรีบส่งผู้ที่ได้รับการวางยาไปสถานพยาบาลที่ใกล้ที่สุดโดยเร็ว เคยมีผู้ที่มีประสบการณ์จริงได้แบ่งปันข้อมูลที่เป็นประโยชน์ในสื่ออิเล็กทรอนิกส์ระบุว่า

“เมื่อรู้ว่าตนเองโดนวางยา ให้ใช้น้ำเย็นจัดล้างหน้าทันที และอาจต้องทำให้ตัวเองรู้สึกเจ็บ เช่น การหยิกผิวหนังเพื่อกระตุ้นให้มีการตื่นตัว และรีบพาตัวเองออกจากสถานที่ที่มีความเสี่ยงทันที”

วิธีการเหล่านี้ ถึงแม้จะไม่มีข้อยืนยันว่าใช้ได้ผลกับทุกสถานการณ์ก็จริง แต่ก็อาจเป็นทางเลือกในสถานการณ์ที่คับขัน ดีกว่าที่จะปล่อยตัวเองหมดสติ ไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้จนมีเรื่องเลวร้ายเกิดขึ้นภายหลัง

อย่างไรก็ตาม การแก้ไขการโดนวางยาเป็นเรื่องปลายเหตุ การป้องกันเป็นทางออกที่ดีที่สุด ควรให้สัจจะกับตนเองในเรื่องยาเสพติดว่า ไม่ลอง ไม่เชื่อ ไม่เสพ ไม่อยู่ในที่สุ่มเสี่ยงล่อแหลมหรือที่แวดล้อมไปด้วยกลุ่มผู้เสพยา เป็นต้น

article detail