เหน็บชาเพราะปลาร้า (ตอนที่ 1)

  • โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
  • 11 มีนาคม 2558
  • Tweet
เหน็บชาเพราะปลาร้า
นพ.โสภณ เมฆธน อธิบดีกรมควบคุมโรค กล่าวถึงเรื่อง “โรคกล้ามเนื้ออ่อนแรงจากการขาดวิตามินบี 1” ว่า เมื่อเดือนธันวาคม 2557 ได้ตรวจพบผู้ต้องขังในเรือนจำแห่งหนึ่งในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีอาการป่วยแขนขาอ่อนแรง ชาตามปลายมือ ปลายเท้า และร่างกาย จำนวน 78 ราย มีอาการรุนแรง 3 ราย และในจำนวนนี้เสียชีวิต 2 ราย

จากการสอบสวนพบว่า เป็นโรคกล้ามเนื้ออ่อนแรงจากการขาดวิตามินบี 1 หรือโรคเหน็บชา ซึ่งการป่วยเป็นกลุ่มนี้เกิดขึ้นหลังการระบาดของโรคติดเชื้อทางเดินหายใจ ซึ่งเป็นปัจจัยกระตุ้นให้ผู้ที่มีภาวะเริ่มขาดวิตามินบี 1 กลายเป็นขาดวิตามินบี 1 จนแสดงอาการ

ทั้งนี้ โรคเหน็บชา มักมีอาการอ่อนแรงและชาที่แขนและขา ปลายมือ ปลายเท้า บวม แดง ส่วนการขาดวิตามินบี 1 เกิดจากการรับประทานอาหารที่มีวิตามินไม่เพียงพอ เช่น รับประทานแต่ข้าวขาว หรืออาหารที่มีสารทำลายวิตามินบี 1 ได้แก่ ปลาน้ำจืดดิบ หอยลายดิบ ปลาร้า ใบชา ใบเมี่ยง หมากพลู ปลาส้มดิบ แหนมดิบ เป็นต้น

โดยมีกลุ่มเสี่ยง คือ ผู้ที่ดื่มสุราประจำ ผู้ป่วยโรคเรื้อรัง ผู้สูงอายุ หญิงตั้งครรภ์/ให้นมบุตร เด็กวัยเจริญเติบโต ผู้ที่รับประทานอาหารที่ไม่มีวิตามินบี 1 ผู้ต้องขังในเรือนจำ และชาวประมงที่ออกทะเลนานๆ

นพ.โสภณ ยังได้กล่าวถึงการป้องกันโรคเหน็บชาว่า ประชาชนควรรับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ และหลากหลาย ได้แก่ เนื้อสัตว์ ไข่ นม ข้าวซ้อมมือ หรือข้าวกล้อง ผลิตภัณฑ์จากถั่วเหลืองและถั่วเมล็ดแห้ง รวมทั้งผักใบเขียว ที่สำคัญต้องเลี่ยงการรับประทานอาหารที่มีตัวทำลายวิตาบินบี 1 หากต้องการรับประทานควรปรุงด้วยความร้อนจนสุก

ส่วนโรงเรียน เรือนจำ สถานกักกัน และสถานรับเลี้ยงเด็ก คนชรา ควรจัดหาข้าวกล้องให้รับประทาน ปรับรายการอาหารให้ครบ 5 หมู่ และหลากหลาย สด ใหม่ หากเกิดการระบาดของโรคควรแจ้งสำนักงานสาธารณสุขในการสอบสวนโรค และมีแผนการคัดกรองภาวะโภชนาการ

สำหรับ ศ.นพ.ธีระวัฒน์ เหมะจุฑา ผอ.ศูนย์ปฏิบัติการโรคทางสมอง รพ.จุฬาลงกรณ์ กล่าวว่า กรณีดังกล่าว รพ.จุฬาฯ ได้ร่วมตรวจสอบว่าเกิดจากการติดเชื้อหรือไม่ เพราะเกรงว่าจะระบาดเป็นวงกว้าง โดยตรวจสอบไวรัสใน 9 กลุ่มครอบครัวจำนวนหลายร้อยตัวที่เกี่ยวข้องกับโรคทางสมองและไขสันหลังอักเสบที่ทำให้เกิดอาการดังกล่าว แต่พบว่าไม่ได้เกิดจากการติดเชื้อ

อย่างไรก็ดี เมื่อสอบสวนโรคกลับพบว่า เกิดจากภาวะขาดวิตามินบี 1 ซึ่งเป็นโรคที่ทำให้เกิดอาการทางสมองได้ เช่น ซึม ตาเห็นภาพซ้อน หรือเดินเซ หากรักษาไม่ทันท่วงทีเมื่อหายแล้วจะมีความจำเสื่อม ศ.นพ.ธีระวัฒน์ ได้กล่าวอีกว่า โรคเหน็บชาถือว่าหายสาบสูญไปจากประเทศไทยแล้ว จนสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ต้องถอดวิตามินบีรวมออกจากหลักประกันสุขภาพฯ แต่ปัจจุบันกลับพบผู้ป่วยอีก

แหล่งข้อมูล

  1. คาด “ปลาร้า” ต้นเหตุทำ “โรคเหน็บชา” หวนระบาด พบนักโทษอีสานป่วยอื้อ http://manager.co.th/QOL/ViewNews.aspx?NewsID=9580000023035 [2015, March 10].