เล่าเรื่องปวดหัว ตอนที่ 6 หมอส่งผมไปตรวจเอมอาร์ไอเถอะครับ

เล่าเรื่องปวดหัว

อาการปวดศีรษะนั้นมีสาเหตุการเกิดหลากหลายสาเหตุดังที่ได้เล่ามาในก่อนหน้านี้ คนส่วนใหญ่ยังมีความเข้าใจว่าการตรวจหาสาเหตุของอาการปวดศีรษะที่ดีที่สุดคือ การส่งตรวจเอมอาร์ไอสมอง ทั้งที่จริงแล้วการตรวจดังกล่าวมีความจำเป็นไม่มากนัก ดังเรื่องราวที่ผมจะเล่าให้ฟังต่อจากนี้

“สวัสดีครับหมอ ช่วยผมด้วยว่าผมเป็นโรคอะไรครับ ผมมีอาการปวดศีรษะมานานมาก นานจนจำไม่ได้ว่ามันเริ่มมีอาการตั้งแต่เมื่อไหร่ จำได้เพียงว่าตอนเรียนมัธยมก็เริ่มมีอาการผิดปกติแล้ว และอาการก็เป็นๆ หายๆ จนถึงทุกวันนี้ เรียกว่าเป็นมาเกือบตลอดชีวิตแล้ว ผมตะเวนหาหมอมาทั่วสารทิศก็ไม่มีหมอท่านไหนบอกผมได้ว่าเป็นอะไร จนผมเกือบจะเลิกหาหมอแล้ว แต่พอดีเพื่อนผมแนะนำมาหาหมอ ก็เลยลองดู และอยากให้หมอส่งผมตรวจเอ็มอาร์ไอสมองด้วยครับ เพราะเพื่อนผมที่มีอาการปวดศีรษะคล้ายๆ ผมก็ไม่รู้ว่าเป็นอะไร พอหมอส่งตรวจเอ็มอาร์ไอสมอง ก็บอกได้เลยว่าเป็นโรคความดันในสมองต่ำ ผมจึงอยากให้หมอส่งตรวจเอ็มอาร์ไอครับ”

เรื่องราวนี้เป็นเพียงแค่ตัวอย่างครับ เพราะมีแบบนี้เกือบทุกวันที่ผมได้ออกตรวจผู้ป่วยปวดศีรษะ ก่อนอื่นต้องทำความเข้าใจกันก่อนว่า การวินิจฉัยโรคใดๆ ก็ตามต้องเริ่มจากการได้ประวัติการเจ็บป่วยที่ดี ต่อด้วยการตรวจร่างกายที่ครบถ้วน ถ้ายังให้การวินิจฉัยไม่ได้ หรือต้องการยืนยันแพทย์ก็จะส่งตรวจเพิ่มเติม กรณีของผู้ป่วยรายนี้ มีอาการปวดศีรษะมานานมากๆ จนลืมเลยว่าปวดมากี่ปี คือมากกว่า 40 ปี ปวดตั้งแต่เด็กจนจะอายุ 60 ปี ก็ยังไม่หาย ถ้าคิดในมุมของหมอ อาการปวดศีรษะแบบนี้ง่ายมากครับ คือ ต้องไม่มีสาเหตุที่ร้ายแรงแน่ ๆ เพราะถ้ามีและไม่ได้รักษา ผู้ป่วยคงแย่ไปแล้ว แต่นี้ยังทำงานได้ตามปกติ ไม่มีปัญหาอะไรนอกจากปวดศีรษะเท่านั้น

แต่ตรงกันข้ามถ้ามองในมุมของผู้ป่วย โรคที่เป็นมันต้องร้ายแรงแน่ๆ เพราะมันไม่หายเลย โรคอะไรเป็นมาตั้งนานเกือบ 40 ปี ถ้าไม่เป็นอะไร มันก็ต้องหายแล้ว เห็นหรือเปล่าว่ามุมมองแตกต่างกัน เพราะมองด้วยความรู้ ความเข้าใจที่ต่างกัน ก็เลยทำให้มีความแตกต่างกันในวิธีคิดดังกล่าว ในกรณีที่ปวดศีรษะมานานมากๆ ไม่มีอาการผิดปกติอะไรเลย ต้องอยู่ในกลุ่มที่ไม่มีความผิดปกติในสมอง ดังนั้นการตรวจเอกซเรย์หรือเอ็มอาร์ไอสมอง ก็ไม่พบความผิดปกติแน่ๆ การส่งตรวจก็ไม่มีความจำเป็น แต่ผู้ป่วยต้องการ อย่างนี้ถ้าหมอไม่อธิบายให้เข้าใจ ก็จะเกิดความไม่เข้าใจกันได้ ดังนั้นผมต้องอธิบายให้ละเอียดครับ

“หมอขออธิบายสาเหตุของการปวดศีรษะเรื้อรังที่ไม่หาย คือว่า อาการปวดศีรษะดังกล่าวที่คุณน้าได้เล่าให้หมอฟังนั้น พบว่ามีระยะเวลาที่เป็นมานานมากๆๆๆ แต่ก็ไม่มีความผิดปกติอย่างอื่นเลย หมอตรวจร่างกายทุกระบบ ระบบประสาทเองก็ปกติหมด กรณีแบบนี้หมอจะจัดกลุ่มอาการปวดศีรษะในกลุ่มไม่มีความผิดกติในสมอง สาเหตุที่พบบ่อยคือ ปวดศีรษะไมเกรน ปวดศีรษะความเครียดและปวดศีรษะคลัสเตอร์ครับ การที่หมอจะบอกได้ว่าเป็นโรคอะไรนั้นจะเริ่มจากการได้ข้อมูลการเจ็บป่วยโดยละเอียด การตรวจร่างกายที่ถูกต้องครบถ้วน อย่างที่คุณน้ามีอาการปวดศีรษะนั้น ผมบอกด้วยความมั่นใจว่าเป็นการปวดศีรษะจากความเครียดเท่านั้น ไม่ได้เป็นจากสาเหตุอื่นๆ ครับ และไม่มีความจำเป็นต้องตรวจเอกซเรย์หรือเอมอาร์ไอสมองครับ ส่วนที่เพื่อนของคุณน้า หมอต้องส่งตรวจเอ็มอาร์ไอก็เพราะจากข้อมูลการปวดหัว พบว่าเพิ่งเป็นมาได้ไม่นาน เป็นมากเวลาลุกขึ้น ไอจาม เบ่งถ่าย เป็นหลังจากที่ได้รับการเจาะตรวจน้ำไขสันหลัง ดังนั้นหมอจึงคิดถึงว่ามีสาเหตุจากความดันในสมองต่ำจากการเจาะหลัง หมอจึงส่งตรวจดังกล่าวเพื่อพิสูจน์ครับ ว่าเป็นตามที่หมอสันนิษฐานหรือไม่”

ผู้ป่วยสบายใจขึ้นครับ เข้าใจและเชื่อมั่นว่าไม่เป็นอะไร ตามเหตุผลที่ผมอธิบาย แล้วบอกผมว่า “จริงแล้วผมก็ไม่ได้กังวลอะไรมากหรอกครับ เพียงแค่เพื่อนแนะนำว่าน่าตรวจเอมอาร์ไอ เพราะมันดูดีมาก ตรวจละเอียด เห็นภาพสมองเหมือนในหนังเลย แล้วก็อยากทำให้มันถึงที่สุดครับ พอฟังหมออธิบายแล้ว ผมก็สบายใจครับ ขอบคุณครับหมอ”

ดังนั้น หมอจะต้องใช้เวลากับผู้ป่วยในการดูแลโรคปวดศีรษะและโรคอื่นๆ เสมอครับ เพื่อความเข้าใจที่ถูกต้อง ข้อมูลที่ดีจะช่วยในการรักษาผู้ป่วยได้มากครับ เชื่อผมเถอะครับ เอมอาร์ไอไม่ใช่คำตอบเสมอไป