สาระน่ารู้จากหมอตา ตอน อาหารเสริมกันโรคตา
- โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง สกาวรัตน์ คุณาวิศรุต
- 17 มกราคม 2562
- Tweet
คำถามที่แพทย์จะได้ยินจากผู้ป่วยเสมอ
“อาหารเสริมมีคุณค่าคุ้มกับราคาหรือไม่”
“ผมควรใช้วิตามินอะไรเสริมสุขภาพตาหรือไม่”
“แครอทจะทำให้ดิฉันมีสายตาดีขึ้นหรือไม่คะ”
“ผมจะต้องรับประทานอาหารอะไรเป็นพิเศษเพื่อป้องกันภาวะจอตาเสื่อม (AMD)”
ประกอบเข้ากับบ้านเรา มีโฆษณาทางสื่อถึงอาหารเสริมที่รักษาโรคต่างๆหลายโรคด้วยยาหรืออาหารเสริมตัวเดียว เรียกว่า เป็นยาครอบจักรวาล อีกทั้งต้อที่ต้องรับการรักษาทันทีก็อาจทำให้ผู้ป่วยมัวหลงไปลองยาดังกล่าวก่อน ทำให้ตามัวลง ขาดโอกาสในการรักษา หรือแม้แต่ต้อที่ต้องรักษาด้วยการผ่าตัดก็มีโฆษณาว่าไม่ต้องผ่าตัด มาดูผลสรุปของอาหารเสริมต่อโรคตาต่าง ๆ
บทความนี้คัดจาก Medscape in focus เรื่อง Eye healthy supplement : โดย Hobbo BN เมื่อตุลาคม 2018 สรุปถึงอาหารเสริม วิตามินต่าง ๆ มีประโยชน์ต่อโรคตาบางอย่างหรือไม่ โรคตาที่กล่าวถึงได้แก่
1. จอตาเสื่อมในผู้สูงอายุ (age related macular degeneration, AMD) มีงานวิจัยการศึกษาซึ่งใหญ่มากภายใต้ชื่อว่า ARDS, ARDS2 โดยที่ ARDS ประกอบด้วยสาร antioxidant (vit C, vit E, betacarotene), เกลือแร่ (Zn, cupric oxide), ส่วน ARDS2 ตัด betacarotene ออก ประกอบด้วย lutein, zexantein, Omega3, Zn ได้ผลสรุปดังนี้
1.1 ถ้ายังไม่เป็นโรค AMD การรับประทานยาทั้ง 2 สูตร ไม่ได้ประโยชน์ ไม่สามารถป้องกันโรคได้
1.2 หากเป็นโรคในระยะเล็กน้อย หรืออาจจะเริ่มเป็น ก็ไม่ได้ประโยชน์เช่นกัน
1.3 สำหรับผู้ป่วย AMD ระยะกลางหรือรุนแรง ลดความเสี่ยงที่โรคจะลุกลามมากได้
1.4 ถ้าเป็น AMD ระยะรุนแรงและสมบูรณ์ ควรใช้อาหารเสริมสูตร ARDS2 เพราะว่า betacarotene อาจเพิ่มปัจจัยเสี่ยงของมะเร็งปอด
1.5 ทั้ง Lutein, zexantein, Omega 3 ซึ่งมีโฆษณาในอาหารเสริมหลายสูตร ไม่มีประโยชน์ในโรค AMD
1.6 มีการศึกษาจาก Blue Mountain Eye study พบว่า การรับประทานอาหารพืชใบเขียว อาหารที่มี lutein และ zaxantein อาจมีประโยชน์บ้าง
1.7 การมี Physical activity และรับประทานอาหารประเภท ปลา ผลไม้ พืชใบเขียว ถั่ว ตลอดจนการมีชีวิตเรียบง่ายสบาย ๆ อาจจะมีประโยชน์บ้างในบางการศึกษา
2. ต้อกระจก โรคสำคัญที่พบในผู้สูงอายุเกือบทุกคน มีการศึกษาพบว่า
2.1 มีการศึกษาอันหนึ่งพบว่า อาหารที่ดีต่อสุขภาพอาจมีประโยชน์
2.2 Lutein, Zexantein และ Vit B มีบางศึกษาที่ไม่มากนักพบว่าอาจชลอการเกิดต้อกระจก
2.3 Vit C, E, betacarotein, selenium (มีการศึกษาจำนวนมาก) พบว่าไม่มีประโยชน์
2.4 Multivitamin มีทั้งว่ามีประโยชน์และไม่มีประโยชน์ แต่แนะนำว่าพอใช้ได้ เพราะไม่มีผลเสียอะไร
2.5 แสงแดดและบุหรี่กระตุ้นเกิดต้อกระจก
2.6 การควบคุมโรคทางกาย เช่น ความดันโลหิต เบาหวาน เป็นสิ่งที่ควรทำ แม้ว่าอาจจะไม่ได้ชลอการเกิดต้อกระจก แต่ให้ผลดีในรายต้องทำผ่าตัด
2.7 การศึกษาส่วนใหญ่ไม่พบว่ามียาหรืออาหารเสริมที่สามารถชลอต้อกระจกได้
2.8 ให้ทุกคนทราบว่า เมื่อถึงเวลา การผ่าตัดเป็นการรักษาต้อกระจกที่ถูกต้อง
3. ตาแห้ง เป็นภาวะที่เกิดได้จากหลายปัจจัย (multifactor) จึงยากที่จะตัดสินหรือชี้ชัดว่าอาหารเสริมอะไรเป็นประโยชน์
3.1 อย่าให้ร่างกายขาดน้ำ การดื่มน้ำที่เพียงพอทำให้มีการสร้างน้ำตาที่พอน่าจะมีประโยชน์
3.2 เปลี่ยนสิ่งแวดล้อม ปรับแสงสว่าง ลดแสงสะท้อน ความชื้น ปราศจากมลภาวะที่เหมาะสม ลดอาการตาแห้งได้
3.3 Omega 3 ไม่ได้ผลดีมากกว่า Olive oil ในแง่ลดอาการตาแห้ง มีบางรายงานว่า Omega 3 ยังมีประโยชน์อยู่บ้าง
3.4 Vitamin ที่เป็น Antioxidant อาจช่วยลดอการลงได้บ้าง
3.5 Alcohol ทำให้อาการตาแห้งแย่ลง
โดยสรุป ไม่มีอาหารพิเศษอะไรที่ชี้ชัดว่าป้องกันโรคตาทั้ง 3 ได้ การศึกษามีโต้แย้งและเสริมกันอยู่ คงต้องการศึกษาที่จำนวนมากพอ มีข้อเสนอแนะให้รับประทานอาหารที่พอเหมาะ งดบุหรี่ เหล้า ใช้แว่นกันแดด ตลอดจนมี life style ที่เหมาะสมและเพียงพอ อาจชลอโรคตาทั้ง 3 ลง
ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง สกาวรัตน์ คุณาวิศรุต
วว. จักษุวิทยา