สาระน่ารู้จากหมอตาตอน การรักษา ทางเลือกในต้อหิน (alternate treatment in glaucoma)

เรื่องน่ารู้จากหมอตา-52

      

      ต้อหินเป็นโรคที่ทำลายประสาทตาไปเรื่อย ๆ เป็นเหตุให้สูญเสียการมองเห็นด้านข้างก่อน ตามมาด้วยตาบอด เกิดตาบอดถาวรชนิดแก้ไขไม่ได้ (irreversible bind) การรักษาในปัจจุบัน เพื่อถนอมสายตาที่เหลืออยู่ด้วยยาหยอดตา แสงเลเซอร์ และการผ่าตัด มีความพยายามหาวิธีรักษาทางเลือก (alternative treatment) สำหรับโรคต้อหินที่กล่าวถึงกันมากในเวลานี้ ได้แก่ กัญชา Gingko และ bilberry โดยมุ่งหวังเพื่อลดความดันตา ดังเช่น ยาหยอดตาที่รักษาต้อหินที่ใช้กันอยู่ บ้างก็หวังให้ยาไปเพิ่มโลหิตหมุนเวียนสู่ประสาทตา เพื่อป้องกันการสูญเสียเส้นประสาทตา จึงมีการศึกษาถึงสมุนไพรต่าง ๆ (ที่ศึกษากันมากคือ 3 ตัวที่กล่าวมา) ตลอดจนการปรับพฤติกรรมต่าง ๆ เพื่อถนอมสายตาในผู้ป่วยต้อหิน การศึกษาที่ใช้สมุนไพร 3 ตัวที่กล่าวข้างต้น

      กัญชา:

      ปัจจุบันมีถึง 3 รัฐใน สรอ. ที่อนุญาตให้ใช้กัญชาได้โดยไม่ผิดกฏหมาย และอีกมากกว่า 20 รัฐที่ให้ใช้ในทางการแพทย์ได้ จึงมีข้อคิดว่าน่าจะใช้รักษาต้อหินได้ ความคิดนี้เกิดขึ้นตั้งแต่ปี คศ 1970 โดยพบว่าการสูดกัญชาลดความดันตาลงได้ ซึ่งเชื่อว่าเป็นผลจากสาร tetrahydrocannabinol (THC) โดยใช้ความเข้มข้น 2-3% ในปี 1970 และเพิ่มถึง 20% ในปัจจุบัน ผลการลดความดันตาเกิดขึ้นทั้งโดยวิธีสูด หรือรับประทาน หรือฉีด แต่ชมรมต้อหินอเมริกัน ตลอดจนชมรมจักษุแพทย์ชาวอเมริกัน (American glaucoma society + American academy of ophthalmology) ยังไม่ยอมรับที่จะใช้กัญชาในการักษาต้อหิน เพราะฤทธิ์ของกัญชาอยู่ได้ 3-4 ชั่วโมง ผู้ป่วยต้องใช้ยา 6-8 ครั้ง/วัน ซึ่งไม่สะดวก อีกทั้งผู้ป่วยยังต้องทนต่อผลข้างเคียงทางกายที่มีผลต่อสมองมาก รวมทั้งขับขี่ไม่ได้ด้วย

      Gingko Biloba:

      เป็นยาที่ใช้ในประเทศจีนมาหลายศตวรรษ รักษาโรคทางสมอง ความจำเสื่อม สมาธิสั้น สับสน ซึมเศร้า กังวล มึนงง และอาการปวดศีรษะ และตรวจพบว่ายังมีฤทธิ์ neuroprotective และ antioxidant เป็นการเพิ่มการไหลเวียนของโลหิต ลดความหนืดของเลือด มีการศึกษาเล็กน้อยสนับสนุนว่ามีส่วนเพิ่มการไหลเวียนโลหิตเข้าตา มีบ้างที่พบว่ามันช่วยถนอม ganglion cell ในหนูทดลองที่ได้รับยา แต่ในทาทงคลีนิคส่วนมากไม่พบว่าได้ประโยชน์จากยาตัวนี้

      ผลข้างเคียงจาก gingko ด้วยขนาด 80-600 mg/วัน พบน้อยมาก จึงมีการใช้ยาตัวนี้อยู่บ้างและพบว่าได้ผลดีใน normal tension glaucoma แต่ยังไม่ควรนำมาใช้ทดแทนยาหยอดที่รักษาในปัจจุบัน

      Bilberry:

      Bilberry เป็นสารที่สะกัดมาจากผล blue berry ซึ่งมีขายในแผนกอาหารเพื่อสุขภาพตามห้าง โดยระบุว่าเป็น antioxidant เชื่อว่าเพิ่มความแข็งแรงให้ผนังหลอดเลือดระดับ capillary จึงน่าจะช่วยผู้ป่วยต้อหิน แต่ยังไม่มีการศึกษาใดที่พบว่าได้ผลดีในผู้ป่วยต้อหิน แม้จะมีผลในสัตว์ทดลองว่ารักษา ganglion cell ไว้ได้ คงต้องมีการศึกษาเพิ่มเติม ในเรื่องผลข้างเคียงมีน้อยมากและมักจะเป็นในแง่แพ้มากกว่า ยาจึงค่อนข้างปลอดภัย

      โดยสรุป:

      กัญชามีฤทธิ์สั้นเกินไป, สำหรบ Gingko และ bilberry อาจมีฤทธิ์ neuro protection แต่คงต้องศึกษาในทางคลีนิคมากกว่านี้ ส่วน สมุนไพรอี่นๆ, การฝังเข็ม, การออกกำลังกายที่เหมาะสม, อาจจะมีผลดีต่อภาวะต้อหิน แต่ยังมีการศึกษาไม่มากพอที่จะสรุปว่าได้ผลดีจริง ๆ จึงไม่ควรใช้ยา/สิ่งต่างๆดังกล่าวทดแทนยาที่ใช้ประจำ