สาระน่ารู้จากหมอตาตอน แผ่นภาพวัดสายตา(Snellen Chart)

  • โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง สกาวรัตน์ คุณาวิศรุต
  • 22 มีนาคม 2561
  • Tweet
เรื่องน่ารู้จากหมอตา-33

      

      หน้าที่ของตาคนเรามีหลายอย่าง เช่น เห็นวัตถุได้ชัดเจน (visual acuity) มีลานสายตาที่กว้าง (visual field) เห็นสีสัน (color vision) เห็นภาพ 3 มิติ (stereo acuity) ปรับสายตาดูได้ทั้งไกลและใกล้ (มี accommodation) ปรับตัวในที่มืด (dark adaptation) เป็นต้น ที่สำคัญที่สุดคงเป็นความคมชัด หรือ visual acuity หากจะถามว่าดวงตาใครเห็นคมชัดแค่ไหน อาจจะดูคร่าว ๆ ใครเห็นวัตถุได้ไกลกว่า หรือเห็นวัตถุเล็ก ๆ ได้ดีกว่าก็คงเป็นผู้มีสายตาดีกว่า เป็นการวัดสายตาแบบเปรียบเทียบ หากจะวัดความชัดเจนออกมาเป็นรูปธรรม ได้แก่ การวัดความชัดของสายตา หรือ visual acuity (VA) นั่นเอง ที่ใช้กันคือ ใช้แผ่นภาพมาตรฐาน

      ในเรื่องการวัดสายตาด้วยแผ่นภาพมาตรฐาน ต้องยกให้จักษุแพทย์ชาวฮอลันดา ชื่อ Herman Sellen (1834-1908) เป็นผู้ผลิตแผ่นภาพวัดสายตา จึงเรียกกันว่า Snellen Chart จนถึงทุกวันนี้ เป็นแผ่นภาพที่มีอยู่ 7-8 แถว แต่ละแถวมีอักษรขนาดลดหลั่นกันลงมา อาจใช้เป็นอักษร เช่น C D E F L N สลับกันไป หรืออาจเป็นตวเลข เช่น 8,5, 2, 9, 3, 7, 6 ในขนาดลดหลั่นกัน สำหรับผู้ไม่รู้หนังสือหรือเด็ก อาจใช้เป็นตัว E ให้ผู้ถูกทดสอบว่าเป็น E ทั้งตัว Ǝ หัวกลับ หงาย หรือคว่ำ เรียกกันว่า Tumbling E หรือตัว Landolt C ที่เป็นวงแหวนมีรอยขาด ซึ่งสลับกัน รอยขาดอยู่บน ล่าง ซ้าย ขวา หรืออาจทำเป็นรูปสัตว์ ผลไม้ต่าง ๆ ที่เด็กคุ้นเคย ใช้วัดสายตาเด็กได้

      ในการวัดสายตาด้วยแผ่นภาพ Snellen จะยืนที่ระยะ 20 ฟุต (ระบบอังกฤษ) หรือ 6 เมตร (ระบบเมตตริก) จากแผ่นภาพ ทดสอบการวัดทีละตาโดยปิดตาข้างหนึ่ง อ่านได้กี่แถวให้บันทึกไว้ แต่ละแถวมีตัวเลขกำกับว่าระดับสายตาเป็นเท่าไร เช่น เห็นแถวบนแถวเดียว บันทึกว่า 6/60 เห็นแถว 2 บันทึกว่า 6/36 และเห็นถึงแถวที่ 7 บันทึกว่า 6/6 ถ้าเห็นถึงแถวที่ 7 แสดงว่าสายตาปกติ

      อย่างไรก็ตาม การใช้ Snellen Chart เหมาะสำหรับการตรวจ ทั่ว ๆ ไป แต่หากจะนำมาวัดแสดงผลการรักษาบางอย่างในการทำวิจัยพบว่าไม่เหมาะ ได้ค่าไม่สม่ำเสมอ ไม่ละเอียดพอ ด้วยเหตุที่ Snellen Chart แต่ละแถวจำนวนตัวอักษรไม่เท่ากัน ความยากง่าย เช่น แถว 2 ยากกว่าแถวหนึ่ง ไม่เท่ากับแถว 3 ยากกว่าแถว 2 ยังมีข้อจำกัดอื่น ๆ อีก ในทางการแพทย์จึงเปลี่ยมาใช้ระบบ Log Mar Chart ซึ่งแต่ละแถวมีจำนวนเท่ากันมีขนาดลดหลั่น ในแต่ละแถวมีสัดส่วนที่แน่นอนตามระบบ Log ช่องว่างระหว่างแถวเท่ากัน ช่องห่างระหว่างอักษรเท่ากัน อีกทั้งมีการทดสอบแล้ว่าอักษรที่ใช้ในระบบนี้มีความยากง่ายใกล้เคียงกัน