เพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบี (Pegylated interferon alpha-2b)

สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ

ยาเพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบี(Pegylated interferon alpha-2b ย่อว่า PEG IFN alpha 2b ) หรืออีกชื่อหนึ่ง คือ เพกอินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบี (Peginterferon alpha-2b ) เป็นยาประเภทอินเตอร์เฟอรอน(Interferon)ที่นำมาใช้รักษาอาการโรคตับอักเสบซี/ไวรัสตับอักเสบซี (Hepatitis C) และโรคมะเร็งผิวหนังเมลาโนมา (Melanoma) ในต่างประเทศยาชนิดนี้ถูกวางจำหน่ายภายใต้ชื่อการค้าว่า Peg-Intron โดยมีรูปแบบเภสัชภัณฑ์เป็นยาฉีดแบบให้ทางผิวหนังร่างกาย ซึ่งภายหลังการฉีด ต้องใช้เวลาประมาณ 15–44 ชั่วโมง เพื่อตัวยาดูดซึมเข้าสู่ร่างกาย และ30%ของตัวยาชนิดนี้/ยานี้ที่อยู่ในกระแสเลือดจะถูกขับทิ้งไปกับปัสสาวะ ระยะเวลาของการใช้ยาที่ทำให้อาการของผู้ป่วยดีขึ้นอยู่ในช่วง 24–48 สัปดาห์ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับจีโนไทป์(Genotype)หรือสายพันธุกรรมของตัวไวรัสตับอักเสบ ซี

อย่างไรก็ตามการใช้อินเตอร์เฟอรอนชนิดนี้อาจทำให้เกิดอาการทางจิตประสาทได้เช่นกัน อาทิ มีอารมณ์ซึมเศร้า เกิดอาการประสาทหลอน การพบเห็นอาการทางจิตดังกล่าวอาจเกิดในช่วง 6 เดือนของการใช้ยานี้ ยาเพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบี ยังอาจทำให้มีการติดเชื้อโรคต่างๆต่อร่างกาย หรือเกิดภาวะภูมิต้านทานเล่นงานตนเอง/ภูมิต้านตนเอง และมีบางกรณีที่ผู้ป่วยถึงขั้นเสียชีวิต

นอกจากนี้ ยาเพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบี ยังมีผลข้างเคียงเกี่ยวกับความดันโลหิตที่เกิดการเปลี่ยนแปลงทั้งอาจสูงและต่ำลง ร่วมกับมีภาวะหัวใจเต้นเร็ว เจ็บหน้าอก หายใจลำบาก หรือไม่ก็มีอาการหัวใจล้มเหลว

อาจกล่าวได้ว่าการใช้ ยาเพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบี นอกจากผู้ป่วยต้องมารับการให้ยานี้ตรงเวลาแล้ว ยังต้องเฝ้าระวังความผิดปกติดังได้กล่าวข้างต้นร่วมด้วย แพทย์มักจะกำชับผู้ป่วยขณะอยู่ในที่พักอาศัย หากพบอาการผิดปกติใดๆของร่างกายควรรีบเข้ามาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลโดยเร็ว

องค์การอนามัยโลกได้กำหนดให้ยาเพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบีเป็นยาจำเป็นขั้นพื้นฐานที่สถานพยาบาลต่างๆทั่วโลกควรมีสำรองไว้ให้บริการกับประชาชน และคณะกรรมการอาหารและยาของไทยได้บรรจุให้ยาอินเตอร์เฟอรอนชนิดนี้อยู่ในบัญชียาหลักแห่งชาติ โดยอยู่ในหมวดหมู่ยาควบคุมพิเศษ ซึ่งสามารถพบเห็นการใช้ยาเพกอินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบีแต่ในสถานพยาบาลเท่านั้น และการใช้ยาประเภทนี้ต้องอยู่ภายใต้คำสั่งของแพทย์แต่เพียงผู้เดียว

อนึ่ง แอลฟา ภาษาอังกฤษ อาจสะกดเป็น Alpha หรือ Alfa หรือใช้สัญญลักษณ์ “α”

เพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบีมีสรรพคุณ(คุณสมบัติ)อย่างไร?

เพกิเลตอินเตอร์เฟอรอนแอลฟาทูบี

ยาเพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบีมีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้ เช่น

  • รักษาโรคไวรัสตับอักเสบ ซีชนิดเรื้อรัง สายพันธุ์ 1, 2 และ 3 สามารถใช้ในลักษณะของยาเดี่ยว หรือใช้ร่วมกับยาRibavirin
  • รักษาโรคมะเร็งผิวหนังเมลาโนมา

เพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบีมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

ยาเพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบี มีกลไกการออกฤทธิ์โดย ตัวยาจะเข้าจับกับผิวของเซลล์ในร่างกาย จากนั้นจะกระตุ้นให้เซลล์ร่างกายสร้างสารโปรตีนที่มีความ จำเพาะเจาะจงต่อสายพันธุ์ไวรัสตับอักเสบ ซี เมื่อไวรัสเข้ามาในเซลล์โปรตีนของเซลล์ที่มีความจำเพาะเจาะจงดังกล่าว จะเข้าก่อกวนกรดนิวคลีอิก(Nucleic acid,สารที่มีความ สำคัญมากในการสร้างสารพันธุกรรม เช่น DNA)ของไวรัสให้ทำงานน้อยลง ส่งผลยับยั้งการสังเคราะห์โปรตีนของไวรัสทำให้หยุดการเจริญเติบโต และไม่สามารถจำลองไวรัสรุ่นใหม่ขึ้นมาได้

สำหรับกลไกการออกฤทธิ์ในการรักษามะเร็งผิวหนังเมลาโนมา ยังไม่เป็นที่ทราบแน่ชัด จึงไม่ขอกล่าวถึงในบทความนี้

เพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบีมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาเพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบีมีรูปแบบการจัดจำหน่าย เช่น

  • ยาฉีด ที่บรรจุ Pegylated interferon alpha-2b 50, 80, และ100 ไมโครกรัม/ขวด
  • ยาฉีด ที่บรรจุในหลอดคล้ายปากกา ประกอบด้วย Pegylated interferon alpha-2b ขนาด 100 และ 150 ไมโครกรัม

เพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบีมีขนาดการบริหารยาอย่างไร?

ยาเพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบี มีขนาดการบริหารยา/ใช้ยาสำหรับรักษาไวรัสตับอักเสบ ซี เช่น

ก. กรณีใช้เป็นยาเดี่ยวในการรักษา:

  • ผู้ใหญ่: ฉีดยาเข้าใต้ผิวหนังขนาด 1 ไมโครกรัม/น้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม สัปดาห์ละ1ครั้ง ระยะเวลาการให้ยาอาจยาวนานถึง 1 ปี

ข. กรณีใช้ร่วมรักษากับยา Ribavirin: ยังแบ่งตามลักษณะสายพันธุ์ของไวรัสดังนี้

  • ไวรัสตับอักเสบ ซี สายพันธุ์ที่ 1: ผู้ใหญ่: ฉีดยาเข้าใต้ผิวหนังขนาด 1.5 ไมโครกรัม/น้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม สัปดาห์ละ1ครั้ง เป็นเวลาต่อเนื่อง 48 สัปดาห์
  • ไวรัสตับอักเสบ ซี สายพันธุ์ที่ 2 และ 3: ผู้ใหญ่: ฉีดยาเข้าใต้ผิวหนังขนาด 1.5 ไมโครกรัม/น้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม สัปดาห์ละ1ครั้ง เป็นเวลาต่อเนื่อง 24 สัปดาห์
  • อนึ่ง:

    • ในผู้สูงอายุ: แพทย์อาจปรับลดขนาดการใช้ยานี้ลงมาตามดุลยพินิจของแพทย์
    • เด็ก: ปัจจุบันทางคลินิก อนุญาตให้ใช้ยานี้รักษาการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ ซี กับเด็กอายุตั้งแต่ 3 ปีขึ้นไปได้แล้ว โดยฉีดยาเข้าใต้ผิวหนังขนาด 60 ไมโครกรัมต่อพื้นที่ผิวของร่างกาย 1 ตารางเมตร สัปดาห์ละ 1 ครั้ง โดยสำหรับสายพันธุ์ที่ 1 ให้ใช้ยาต่อเนื่อง 48 สัปดาห์ และสายพันธุ์ที่ 2 และ 3 ใช้ยา 24 สัปดาห์ และทางคลินิก ยังไม่มีข้อมูลความปลอดภัยและขนาดยานี้ในเด็กอายุต่ำกว่า 3ปี
    • ผู้ป่วยต้องมารับการฉีดยานี้ต่อเนื่องตรงตามวันเวลาที่แพทย์นัดหมายทุกครั้ง
    • ขนาดยานี้ในโรคมะเร็งผิวหนังเมลาโนมา ขึ้นกับดุลพินิจของแพทย์ เป็นกรณีผู้ป่วยไป

    ******หมายเหตุ: ขนาดและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้ เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้อง ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

    เมื่อมีการสั่งยา ควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกรอย่างไร?

    เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมยาเพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบี ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกร ดังนี้

    • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้ว คลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือ แน่นหายใจติดขัด/หายใจขัด/หายใจลำบาก
    • มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาเพกิเลต อินเตอร์เฟอรอนแอลฟา-ทูบี อาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
    • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/มีครรภ์ หรือ กำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

    หากลืมมารับการฉีดยาควรทำอย่างไร?

    กรณีไม่สามารถมารับการฉีดยาเพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบีได้ตามแพทย์นัด ให้ผู้ป่วยรีบติดต่อแพทย์/พยาบาล/เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องที่ทำการดูแลรักษาผู้ป่วย เพื่อนัดหมายการฉีดยาครั้งใหม่โดยเร็ว

    เพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบีมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

    ยาเพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบีสามารถก่อให้เกิดผลไม่พึงประสงค์จากยา(ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง)ต่อระบบอวัยวะต่างๆของร่างกายดังนี้ เช่น

    • ผลต่อระบบเลือด: เช่น เกิดภาวะเม็ดเลือดขาวชนิดนิวโทรฟิล(Neutrophil)ต่ำ เกล็ดเลือดต่ำ โลหิตจาง
    • ผลต่อระบบประสาท: เช่น ปวดศีรษะ วิงเวียน การรับรสชาติอาหารผิดปกติไป มีความรู้สึกสัมผัสเพี้ยน ความจำแย่ลง เกิดไมเกรน ง่วงนอน
    • ผลต่อสภาพจิตใจ: เช่น วิตกกังวล ซึมเศร้า กระสับกระส่าย เกิดภาพหลอน ฝันประหลาด อาจเกิดความรู้สึกอยากทำร้ายตนเอง เกิดภาวะอารมณ์สองขั้ว เกิดพฤติกรรมก้าวร้าว
    • ผลต่อกล้ามเนื้อ: เช่น ปวดกล้ามเนื้อ ปวดหลัง
    • ผลต่อระบบทางเดินอาหาร: เช่น คลื่นไส้ ท้องเสีย ปวดท้อง ติดเชื้อราช่องปาก อาเจียน กระเพาะอาหารอักเสบ ท้องอืด เกิดริดสีดวงทวาร เหงือกอักเสบ ฟันผุ ลำไส้ใหญ่อักเสบหรือเป็นแผล
    • ผลต่อระบบการเผาผลาญพลังงานของร่างกาย: เช่น กรดยูริคในเลือดเพิ่มขึ้น มีภาวะน้ำตาลในเลือดสูง ระดับแคลเซียมในเลือดต่ำ ค่าไตรกลีเซอไรด์ในเลือดสูง เกิดภาวะขาดน้ำของร่างกาย มีภาวะเกาต์คุกคาม
    • ผลต่อผิวหนัง: เช่น ผมร่วง ผื่นคัน ผิวแห้ง เหงื่อออกมาก เกิดสิว ลมพิษ
    • ผลต่อระบบทางเดินหายใจ: เช่น หายใจไม่ออก/หายใจลำบาก ไอ คอหอยอักเสบ ไซนัสอักเสบ เยื่อจมูกอักเสบ โรคติดเชื้อทางเดินหายใจ หลอดลมอักเสบ คัดจมูก ความดันหลอดเลือดในปอดสูง
    • ผลต่อตับ: เช่น มีภาวะตับโต เกิดภาวะตับแข็ง ค่าเอนไซม์การทำงานของตับในเลือดเพิ่มขึ้น ค่าบิลิรูบินในเลือดสูง
    • ผลต่อระบบหัวใจและหลอดเลือด: เช่น ความดันโลหิตสูงหรือไม่ก็ต่ำ หัวใจเต้นเร็ว หลอดเลือดดำอักเสบ หัวใจล้มเหลว หัวใจเต้นผิดจังหวะ เยื่อหุ้มหัวใจอักเสบ หัวใจขาดเลือด
    • ผลต่อระบบต่อมไร้ท่อ: เช่น มีภาวะไทรอยด์ฮอร์โมนต่ำหรือไม่ก็สูง
    • ผลต่อตา: เช่น เยื่อตาอักเสบ ประสาทตาอักเสบ ตาพร่า ตากลัวแสง ระคายเคืองในตา ปวดตา
    • ผลต่อระบบทางเดินปัสสาวะ: เช่น ปัสสาวะมาก ปัสสาวะบ่อย ต่อมลูกหมากอักเสบ มีโปรตีนในปัสสาวะ
    • ผลต่อระบบภูมิคุ้มกันต้านทานโรคของร่างกาย: เช่น เกิดภาวะ/โรคภูมิต้านตนเอง/โรคออโตอิมมูน
    • ผลต่อไต: เช่น เกิดไตวาย ไตอักเสบ
    • อื่นๆ: เช่น ประจำเดือนขาดหรือไม่ก็มาผิดปกติ(ในสตรี) นกเขาไม่ขัน(ในบุรุษ)

    มีข้อควรระวังการใช้เพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบีอย่างไร?

    มีข้อควรระวังการใช้เพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบี เช่น

    • ห้ามใช้กับผู้ที่มีประวัติแพ้ยานี้ หรือแพ้ส่วนประกอบของยานี้
    • ห้ามใช้กับผู้ป่วยด้วยภาวะซึมเศร้ารุนแรง(Major depressive) ที่แพทย์ยังควบคุมอาการไม่ได้
    • ห้ามใช้กับสตรีมีครรภ์ หรือที่ไม่เต็มใจที่จะยินยอมในการคุมกำเนิด
    • ห้ามใช้กับสตรีในช่วงให้นมบุตร
    • ห้ามใช้กับผู้ที่มีโรคประจำตัวที่ยังควบคุมรักษาได้ไม่ดี เช่น โรคความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน โรคหลอดเลือดหัวใจ โรคถุงลมโป่งพอง โรคต่อมไทรอยด์เป็นพิษ และ โรคHIVที่มีการติดเชื้อฉวยโอกาสอยู่
    • ห้ามใช้กับผู้ป่วยด้วยโรคพิษสุราเรื้อรัง
    • ห้ามใช้กับผู้ป่วยที่อยู่ในช่วงการบำบัดยาเสพติด
    • ห้ามใช้กับผู้ป่วยที่ได้รับการผ่าตัดปลูกถ่ายอวัยวะ เช่น ไต หัวใจ หรือ ปอด
    • ห้ามใช้กับผู้ที่มีเม็ดเลือดขาวต่ำกว่า 2,000 เซลล์ต่อลูกบาศก์มิลลิลิตร
    • ห้ามใช้กับผู้ที่มีความเข้มข้นของเลือด/ฮีโมโกลบินต่ำกว่า 9 กรัมต่อเดซิลิตร
    • ห้ามใช้กับผู้ที่มีเกล็ดเลือดต่ำกว่า 50,000 เซลล์ต่อลูกบาศก์มิลลิลิตร
    • มาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลเพื่อรับการรักษาตามแพทย์นัดหมายทุกครั้ง ไม่ควรหยุดการรักษาไปเฉยๆโดยมิได้ปรึกษาแพทย์
    • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
    • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

    ***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา”ที่รวมถึง ยาแผนปัจจุบันทุกชนิด(รวมยาเพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบีด้วย) ยาแผนโบราณอาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด(อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่องข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอ

    เพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบีมีปฏิกิริยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

    ยาเพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบีมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น

    • หลีกเลี่ยงการใช้ยาเพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบี ร่วมกับยาZidovudine ด้วยจะทำให้ไขกระดูกทำงานต่ำจนเป็นผลให้ระดับเม็ดเลือดต่างๆลดลง
    • หลีกเลี่ยงการใช้ ยาเพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบี ร่วมกับยา Tramadol และ Bupropion ด้วยจะทำให้เกิดภาวะลมชักในผู้ป่วยตามมา
    • ห้ามใช้ยาเพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบี ร่วมกับยาClozapine ด้วยจะทำให้ระดับเม็ดเลือดขาวในร่างกายต่ำลง
    • ห้ามใช้ยาเพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบี ร่วมกับยา Naltrexone เพราะจะทำให้ตับทำงานผิดปกติ

    ควรเก็บรักษาเพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบีอย่างไร?

    ควรเก็บรักษายาเพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบี เช่น

    • เก็บยาภายใต้อุณหภูมิ 2–8 องศาเซลเซียส(Celsius) ห้ามเก็บยาในช่องแข็งตู้เย็น
    • เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อนและความชื้น
    • เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
    • ไม่เก็บยาที่เสื่อมสภาพหรือยาที่หมดอายุแล้ว

    เพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบีมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

    ยาเพกิเลต อินเตอร์เฟอรอน แอลฟา-ทูบี มียาชื่อการค้า และบริษัทผู้ผลิต/ผู้จำหน่าย เช่น

    ชื่อการค้าบริษัทผู้ผลิต
    Peg-Intron (เพก-อินตรอน) MSD
    Peg-Intron Clearclick (เพก-อินตรอน เคลียร์คลิก)MSD

    บรรณานุกรม

    1. https://www.drugs.com/cdi/peginterferon-alfa-2b-sylatron.html [2018,May19]
    2. https://www.drugs.com/dosage/peginterferon-alfa-2b.html#Usual_Adult_Dose_for_Malignant_Melanoma [2018,May19]
    3. https://www.drugs.com/drug-interactions/peginterferon-alfa-2b-index.html?filter=3&generic_only= [2018,May19]
    4. http://www.fda.moph.go.th/sites/drug/Shared%20Documents/New/nlem2561.PDF [2018,May19]
    5. https://en.wikipedia.org/wiki/Peginterferon_alfa-2b [2018,May19]
    6. http://www.mims.com/thailand/drug/info/peg-intron/?type=brief [2018,May19]
    7. http://www.mims.com/thailand/drug/info/peg-intron%20clearclick/?type=brief [2018,May19]
    8. http://www.mims.com/thailand/drug/info/peginterferon%20alfa-2b/?type=brief&mtype=generic [2018,May19]
    9. https://www.youtube.com/watch?v=92Kjr-w2ZRc [2018,May19]
    10. http://www.ascopost.com/issues/march-1-2012/what-you-should-know-about-peginterferon-alfa-2b-for-adjuvant-treatment-of-melanoma/ [2018,May19]