เซลลล์ต้นกำเนิด ทำให้เกิดทางเลือกใหม่ (ตอนที่ 4 และตอนจบ)

  • โดย ปราง เทพินทราภิรักษ์
  • 22 ตุลาคม 2555
  • Tweet

คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลศิริราชได้จัดให้มีการแถลงข่าว เรื่อง “ครั้งแรกของโลก ศิริราชคิดค้นการแยกสเต็มเซลล์บริสุทธิ์จากน้ำคร่ำ เพื่อใช้รักษาโรคในอนาคต” โดยผู้ร่วมแถลงข่าว รวมทั้งหัวหน้าหน่วยวิจัยและพัฒนาสเต็มเซลล์เพื่อการรักษาทางการแพทย์ หัวหน้าโครงการวิจัยเซลล์ต้นกำเนิด และนักวิจัยผู้คิดค้นวิธีการแยกสเต็มเซลล์บริสุทธิ์จากน้ำคร่ำ

นอกจากบทบาทที่เซลล์ต้นกำเนิดจากน้ำคร่ำได้รับการคาดหวังให้สามารถรักษาโรคหัวใจในอนาคตได้แล้ว ก็ยังมีเซลล์ต้นกำเนิดชนิดอื่นๆ ที่อาจจะมีบทบาทในการรักษาโรคอื่นๆ ด้วย เช่น โรคหลอดเลือดสมอง (Stroke) ที่เกิดจากเส้นเลือดที่ ไปเลี้ยงสมองอุดตัน และอาการบาดเจ็บของสมอง (Traumatic brain injury)

บาดแผลในสมองนั้น นำไปสู่ภาวะเซลล์ตาย ซึ่งมีลักษณะพิเศษคือการสูญเสียเซลล์ประสาทและเส้นประสาท ศูนย์กลางอย่างเซลล์ชนิด Oligodendrocytes ในสมอง สำหรับสมองผู้ใหญ่ที่สุขภาพดี จะประกอบไปด้วยเซลล์ต้นกำเนิดเส้นประสาท (Neural stem cell) ซึ่งแบ่งตัวออกเพื่อรักษาจำนวนของเซลล์ต้นกำเนิดทั่วไปไว้ หรือเพื่อกลายเป็นเซลล์ต้นกำเนิดเฉพาะของเนื้อเยื่อบางชนิด (Progenitor cell)

หลังจากอาการบาดเจ็บแล้ว ระบบดังกล่าวดูเหมือนถูกควบคุมโดยปัจจัยการเจริญเติบโตต่างๆ และสามารถเพิ่ม อัตราการเจริญเติบโตระดับเดียวกับที่เนื้อสมองใหม่ๆ จะก่อตัวขึ้น นอกจากนี้เซลล์ต้นกำเนิดยังอาจใช้เพื่อ รักษาโรคที่เกิด จากความเสื่อมโทรมของสมอง อย่างโรคพาร์กินสัน (Parkinson’s) และอัลไซเมอร์ (Alzheimer’s) ด้วย

ส่วนโรคมะเร็งนั้น การพัฒนากลไกในการรักษาด้วยพันธุกรรม (Gene) สำหรับเนื้องอกในสมอง (Intra-cranial tumor) มีแนวโน้มอย่างมากที่จะ ประสบความสำเร็จ และในกรณีทดลองรักษากับสุนัขก็ประสบผลสำเร็จแล้ว แม้ว่าการวิจัยใน เรื่องนี้จะยังอยู่ในขั้น เริ่มต้นก็ตาม การรักษามะเร็งสมองด้วยวิธีแผนปัจจุบันนั้นทำได้ยาก เพราะมะเร็งกระจายตัวเร็วมาก

นักวิจัยจาก Harvard Medical School ได้ทำการทดลองปลูกถ่าย (Transplant) เซลล์ต้นกำเนิดประสาทของมนุษย์ ในสมองของหนูทดลองที่ได้รับการปลูกถ่ายให้เกิดเนื้องอกในสมอง ภายในเวลาไม่กี่วัน เซลล์ดังกล่าวได้เคลื่อนตัวไปยังบริเวณที่เป็นมะเร็ง และสร้าง Cytosine deaminase ซึ่งเป็นเอนไซม์ที่เปลี่ยน Pro-drug ไร้สารพิษให้เป็นยาเคมีบำบัด (Chemotherapy)

ผลลัพธ์ที่ได้คือสารที่ถูกฉีดเข้าไปนั้น สามารถช่วยลดก้อนเนื้องอกลงได้กว่า 81% เซลล์ต้นกำเนิดไม่แบ่งตัว (Differentiated) หรือเปลี่ยนเป็นสารก่อเนื้องอก (Tumorigenic) นักวิจัยหลายท่านเชื่อว่าประเด็นหลักของการหาวิธีรักษา มะเร็ง ก็คือการยับยั้ง (Inhibit) การเพิ่มจำนวน ของเซลล์มะเร็ง ดังนั้น การรักษามะเร็งในปัจจุบันจึงได้รับการออกแบบให้ฆ่า เซลล์มะเร็ง

อย่างไรก็ตาม การรักษาแบบดั้งเดิมด้วยเคมีบำบัดนั้นไม่สามารถแยกแยะเซลล์มะเร็งออกจากเซลล์ปกติได้ ดังนั้นการรักษามะเร็งด้วยเซลล์ต้นกำเนิดจึงน่าจะเป็นวิธีที่ดีกว่า งานวิจัยเกี่ยวกับการรักษาเม็ดเลือดขาว Lymphocytes โดยใช้ เซลล์ต้นกำเนิดที่โตเต็มที่แล้ว กำลังอยู่ในระหว่างการดำเนินการทดลองกับมนุษย์

โดยสรุปแล้ว วิธีการของเคมีบำบัดนั้น นอกจากจะทำลายเซลล์มะเร็งแล้ว ยังทำลายเม็ดเลือดขาวของผู้ป่วยด้วย ดังนั้นการฉีดเซลล์ต้นกำเนิดเข้าไปจึงเป็นการไปทดแทนระบบภูมิคุ้มกันระบบ (Immune system) เก่าของผู้ป่วย ด้วยระบบใหม่ของผู้บริจาค (Donor) ที่สุขภาพดีนั่นเอง

แหล่งข้อมูล:

  1. “ศิริราช” เตรียมแถลงผลสำเร็จ แยกเซลลล์ต้นกำเนิดบริสุทธิ์จาก “น้ำคร่ำ” ครั้งแรกของโลก http://www.naewna.com/local/25835 [2012, October 20].
  2. [Stem cell treatments] Brain damage/ Cancer. http://en.wikipedia.org/wiki/Stem_cell_treatments [2012, October 21].