ออฟลอกซาซิน (Ofloxacin)

สารบัญ

บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ: คือยาอะไร?

ออฟลอกซาซิน (Ofloxacin) คือ ยาปฏิชีวนะที่ใช้รักษาโรคติดเชื้อแบคทีเรียได้หลายระบบเช่น โรคติดเชื้อระบบทางเดินปัสสาวะ, โรคติดเชื้อทางเดินหายใจ, โรคติดเชื้อของตา, โรคติดเชื้อของหู, ซึ่งยานี้เป็นยารุ่นที่ 2 ของหมวดยา Quinolone

ยาออฟลอกซาซิน ยังจัดอยู่ในหมวดย่อยของยาที่เรียกว่า ฟลูออโรควิโนโลน/ Fluoroquinolones) ถูกวิจัยและพัฒนาโดยมียา Norfloxacin ซึ่งเป็นตันแบบและเป็นยารุ่นที่ 1 ในหมวด Quinolone เช่นเดียวกัน

ยาออฟลอกซาซินถูกจดสิทธิบัตรครั้งแรกในปี ค.ศ. 1982 (พ.ศ. 2525) และเป็นที่รู้จักกันแพร่หลายในชื่อการค้าว่า “Floxin” ด้วยยาออฟลอกซาซินเป็นยาปฏิชีวนะที่ออกฤทธิ์กว้าง สามารถต่อต้านเชื้อแบคทีเรียทั้งชนิดแกรมบวก (Gram+) และแกรมลบ (Gram-) ส่งผลให้มีประโยชน์ทางการแพทย์และถูกนำไปใช้รักษาโรคที่มีการติดเชื้อของแบคทีเรียได้หลากหลายอาทิเช่น

  • โรคติดเชื้อระบบทางเดินหายใจ
  • โรคติดเชื้อระบบทางเดินปัสสาวะ และ
  • โรคติดเชื้อในอวัยวะระบบสืบพันธุ์

*แต่ยาออฟลอกซาซิน ไม่สามารถใช้รักษา โรคจากการติดเชื้อซิฟิลิส อีกทั้งยังพบว่าระยะหลังมีการดื้อยาของเชื้อโกโนเรีย (Gonorrhea/โรคหนองใน) อีกด้วย

เราสามารถพบเห็นยาออฟลอกซาซินในรูปแบบของ ยาเม็ด, ยาน้ำชนิดรับประทาน, ยาฉีด, ตลอดจน ยาหยอดตา, และยาหยอดหู

จากการศึกษาด้านเภสัชจลนศาสตร์ (Pharmacokinetic, การศึกษาความเป็นไปของยา เมื่อยาเข้าสู่ร่างกาย) พบว่า ยาออฟลอกซาซินสามารถดูดซึมเข้าร่างกายหลังรับประทานได้ประมาณ 85 - 95% และจะเข้าจับกับโปรตีนในกระแสเลือดประมาณ 32% ตัวยานี้สามารถรวมตัวกับน้ำดีซึมผ่านไปกับของเหลวในร่างกายผ่านเข้ารกและน้ำนมของมารดาได้ และร่างกายจะใช้เวลาประมาณ 4 - 5 ชั่วโมงในการกำจัดยานี้ประมาณ 50% ออกจากกระแสเลือดโดยผ่านไปกับปัสสาวะและส่วนน้อยไปกับอุจจาระ

คณะกรรมการอาหารและยาของไทย บรรจุยาออฟลอกซาซิน ลงในบัญชียาหลักแห่งชาติในรูปแบบของยารับประทานและยาหยอดหู การเลือกใช้ยานี้ให้เหมาะสมกับอาการโรครวมถึงป้องกันการดื้อยาของเชื้อโรคเป็นหน้าที่ของแพทย์ และผู้ป่วยต้องใช้ยาตามคำสั่งแพทย์อย่างเคร่งครัด ไม่หยุดยาหรือซื้อยานี้ใช้ด้วยตนเอง

ออฟลอกซาซินมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) รักษาโรคอะไร?

ออฟลอกซาซิน-01

ยาออฟลอกซาซินมีสรรพคุณรักษาโรค/ข้อบ่งใช้: เช่น รักษา

  • หลอดลมอักเสบชนิดเรื้อรัง
  • ปอดบวม
  • การติดเชื้อบริเวณผิวหนัง
  • โรคเรื้อน
  • ท่อปัสสาวะอักเสบ และ ปากมดลูกอักเสบ ที่ไม่ได้มีสาเหตุจากเชื้อโกโนเรีย (Nongonococcal urethritis and cervicitis)
  • อุ้งเชิงกรานอักเสบ (การติดเชื้อในอุ้งเชิงกราน) ชนิดเฉียบพลัน
  • กระเพาะปัสสาวะอักเสบ
  • ท่อปัสสาวะอักเสบ และ โรคติดเชื้อระบบทางเดินปัสสาวะ
  • ต่อมลูกหมากอักเสบติดเชื้อ
  • การติดเชื้อโกโนเรีย(หนองใน)ทั่วไป และที่ปากมดลูก (Cervical gonorrhea

ออฟลอกซาซินมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

กลไกการออกฤทธิ์ของยาออกฟลอกซาซินคือ ตัวยาจะออกฤทธิ์ยับยั้งการทำงานของ เอนไซม์ 2 ชนิดในตัวแบคทีเรีย คือ Topoisomerase IV และ DNA gyrase enzyme ทำให้กระบวนการในการสร้างสารพันธุกรรม รวมถึงการสร้างและการแพร่พันธุ์ของตัวแบคทีเรียหยุดลง จึงทำให้มีฤทธิ์ในการรักษาตามสรรพคุณ

ออฟลอกซาซินมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาออฟลอกซาซินมีรูปแบบการจัดจำหน่าย:

  • ยาเม็ด ขนาด 100 และ 200 มิลลิกรัม/เม็ด
  • ยาหยอดตา ขนาดความแรง 3 มิลลิกรัม/มิลลิลิตร
  • ยาหยอดหู ขนาดความแรง 3 มิลลิกรัม/มิลลิลิตร

ออฟลอกซาซินมีขนาดรับประทานอย่างไร?

ยาออฟลอกซาซินมีขนาดรับประทาน เช่น

  • ก. สำหรับโรคเรื้อน (Leprosy): เช่น
    • ผู้ใหญ่: รับประทาน 400 มิลลิกรัม/วัน ระยะเวลาในการใช้ยาขึ้นกับดุลพินิจของแพทย์
  • ข. สำหรับโกโนเรีย/หนองใน(Uncomplicated gonorrhea): เช่น
    • ผู้ใหญ่: รับประทาน 400 มิลลิกรัมครั้งเดียว
  • ค. สำหรับหลอดลมอักเสบแบบเฉียบพลัน(Acute bacterial exacerbation of chronic bronchitis): เช่น
    • ผู้ใหญ่: รับประทาน 400 มิลลิกรัมเช้า - เย็นเป็นเวลา 10 วัน
  • ง. สำหรับปอดบวม(Community - acquired pneumonia): เช่น
    • ผู้ใหญ่: รับประทาน 400 มิลลิกรัมเช้า - เย็นเป็นเวลา 10 วัน
  • จ. สำหรับการติดเชื้อที่ผิวหนัง (Uncomplicated skin infections): เช่น
    • ผู้ใหญ่: รับประทาน 400 มิลลิกรัมเช้า - เย็นเป็นเวลา 10 วัน
  • ฉ. สำหรับรักษาปากมดลูกอักเสบที่ไม่ได้เกิดจากเชื้อโกโนเรีย (Non - gonococcal cervicitis): เช่น
    • ผู้ใหญ่: รับประทาน 200 - 300 มิลลิกรัมวันละ 2 ครั้งเช้า - เย็นเป็นเวลา 7 วัน
  • ช. สำหรับการติดเชื้อที่ท่อปัสสาวะ/ ท่อปัสสาวะอักเสบ และปากมดลูกอักเสบ อันมีสาเหตุจากเชื้อแบคทีเรีย Chlamydia trachomatis และ Neisseria gonorrhoeae : เช่น
    • ผู้ใหญ่: รับประทาน 200 - 300 มิลลิกรัมวันละ 2 ครั้งเช้า - เย็นเป็นเวลา 7 วัน
  • ซ. สำหรับอุ้งเชิงกรานอักเสบ/การติดเชื้อในอุ้งเชิงกราน: เช่น
    • ผู้ใหญ่: รับประทาน 400 มิลลิกรัมวันละ 2 ครั้งเช้า - เย็นเป็นเวลา 14 วัน
  • ฌ. สำหรับกระเพาะปัสสาวะอักเสบที่ไม่รุนแรง(Uncomplicated cystitis): เช่น
    • ผู้ใหญ่: หากเกิดจากเชื้อ E.coli/Escherichia coli หรือเชื้อ Klebsiella pneumoniae, รับประทาน 200 มิลลิกรัมวันละ 2 ครั้ง เช้า – เย็น เป็นเวลา 3 วัน, ถ้าเป็นเชื้อชนิดอื่นที่ตอบสนองกับออฟลอกซาซินต้องเพิ่มเวลาการรับประทานเป็น 7 วัน
  • ญ. สำหรับท่อทางเดินปัสสาวะอักเสบ/โรคติดเชื้อระบบทางเดินปัสสาวะที่รุนแรง(Complicated urinary tract infection): เช่น
    • ผู้ใหญ่: รับประทาน 200 มิลลิกรัมวันละ 2 ครั้งเช้า – เย็น เป็นเวลา 10 วัน
  • ฎ. สำหรับไข้ไทฟอยด์ (Typhoid fever): เช่น
    • ผู้ใหญ่: รับประทาน 200 - 400 มิลลิกรัมวันละ 2 ครั้งเช้า - เย็นเป็นเวลา 7 - 14 วัน

อนึ่ง:

  • ขนาดยานี้ของผู้ป่วยที่มี โรคไต, โรคตับ จะถูกแพทย์ปรับตามสภาพร่างกายโดยต้องเป็นไปตามคำสั่งแพทย์เท่านั้น
  • สามารถรับประทาน ยาออฟลอกซาซิน ก่อนหรือพร้อม อาหารก็ได้
  • เด็ก (นิยามคำว่าเด็ก): ขนาดการใช้ยานี้ในเด็ก/อายุต่ำกว่า 18 ปียังไม่มีการศึกษาถึงผลข้างเคียงของยาอย่างชัดเจน
  • ดังนั้นการใช้ยานี้ในเด็กจึงต้องอยู่ในดุลพินิจของแพทย์เท่านั้น
  • ยาหยอดตาและยาหยอดหู: ขนาดการใช้ยาขึ้นกับคำสั่งแพทย์

*****หมายเหตุ: ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์ หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยาออฟลอกซาซิน ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์ พยาบาล และเภสัชกร เช่น

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้ว คลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก/ หอบเหนื่อย
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาออฟลอกซาซินอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/มีครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยาออฟลอกซาซิน สามารถรับประทานเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า

ออฟลอกซาซินมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยาออฟลอกซาซิน สามารถก่อให้เกิดผล/อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา(ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง) เช่น

  • คลื่นไส้อาเจียน
  • ปวดท้อง
  • ท้องเสีย
  • ปวดหัว
  • วิงเวียน
  • นอนไม่หลับ
  • จิต/ประสาทหลอน
  • ช่องคลอดอักเสบ
  • เส้นเอ็นอักเสบ (เอ็นบาดเจ็บ)
  • เบื่ออาหาร
  • มีอาการตัวสั่น
  • ผิวหนังไวต่อแสงแดดเกินปกติ (ผื่นผิวหนังอักเสบ)

*อนึ่ง:

  • หากมีอาการแพ้ยานี้ เช่น ขึ้นผื่น หายใจลำบาก ใจสั่น เป็นลมชัก ให้หยุดยาทันที แล้วรีบมาพบแพทย์/ไปโรงพยาบาลทันที/ฉุกเฉิน และควรนำยาที่รับประทานอยู่มาให้แพทย์ดูด้วย

มีข้อควรระวังการใช้ออฟลอกซาซินอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาออฟลอกซาซิน เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยาออฟลอกซาซิน
  • ห้ามใช้ยานี้กับผู้ที่มีประวัติแพ้ยาในกลุ่ม Quinolones
  • ห้ามใช้ยานี้ใน สตรีตั้งครรภ์ และ สตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร
  • ห้ามใช้ยานี้กับผู้ที่มีภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำและยังไม่ทราบสาเหตุที่ชัดเจน (Uncorrected hypokalaemia)
  • ระวังการใช้ยานี้กับผู้ป่วยที่มีประวัติเป็นโรคลมชัก ผู้ป่วยโรคไต โรคตับ ผู้ป่วย โรคกล้ามเนื้ออ่อนแรงเอมจี (Myasthaenia gravis)
  • ระวังการใช้ยานี้กับเด็กที่อายุน้อยกว่า 18 ปี และ ผู้สูงอายุ
  • หลีกเลี่ยงการโดนแสงแดดจัดขณะใช้ยานี้
  • ดื่มน้ำตามให้เพียงพอหลังรับประทานยานี
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยาออฟลอกซาซินด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

ออฟลอกซาซินมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยาออฟลอกซาซินมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น

  • การใช้ยาออฟลอกซาซิน ร่วมกับ ยา Probenecid จะทำให้ยาออฟลอกซาซินอยู่ในร่างกายได้นานขึ้นและส่งผลต่อการรักษา รวมถึงผลข้างเคียงที่อาจตามมาในเวลาเดียวกัน การใช้ยาร่วม กันจะต้องเป็นไปตามคำสั่งแพทย์เท่านั้น
  • การใช้ยาออฟลอกซาซิน ร่วมกับ ยาลดกรดสามารถลดการดูดซึมของยาออฟลอกซาซินได้ หากต้องใช้ยาร่วมกันควรรับประทานให้มีเวลาห่างกันอย่างน้อยประมาณ 2 ชั่วโมง
  • การใช้ยาออฟลอกซาซิน ร่วมกับยา Cimetidine สามารถเพิ่มความเข้มข้นของยา ออฟลอกซาซินในกระแสเลือดได้ แพทย์จะปรับขนาดรับประทานให้เหมาะสมกับผู้ป่วยเป็นกรณีไป
  • การใช้ยาออฟลอกซาซิน ร่วมกับ ยาเบาหวาน ควรต้องควบคุมระดับน้ำตาลในกระแสเลือดให้เป็นปกติอย่างสม่ำเสมอ

ควรเก็บรักษาออฟลอกซาซินอย่างไร?

ควรเก็บรักษาออฟลอกซาซิน เช่น

  • ยาชนิดรับประทาน: เก็บระหว่างอุณหภูมิ 20 - 25 องศาเซลเซียส (Celsius)
  • ยาหยอดตา และ ยาหยอดหู: เก็บระหว่างอุณหภูมิ 15 - 25 องศาเซลเซียส

อนึ่ง เก็บยานี้ทุกรูปแบบยา: เช่น

  • เก็บในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสงแดดและความชื้น
  • ห้ามเก็บยาในช่องแช่แข็งของตู้เย็น
  • ไม่ควรเก็บยาในห้องน้ำ และ
  • เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง

ออฟลอกซาซินมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาออฟลอกซาซิน มียาชื่อการค้าอื่น และบริษัทผู้ผลิต เช่น

ชื่อการค้า บริษัทผู้ผลิต
Exocin (เอ็กซ์โซซิน) Allergan
Exopred (เอ็กซ์โซเพรด) Allergan (ยาร่วม)
Hyflox (ไฮฟลอก) Masa Lab
Konovid (โคโนวิด) T.O. Chemicals
Mifloxin (มิฟลอกซิน) Community Pharm PCL
Occidal (ออกซิดอล) Ranbaxy
Ocin (โอซิน) MacroPhar
Ofacin (ออฟาซิน) Nakornpatana
Ofla (โอฟลา) Khandelwal
Oflo (ออโฟล) Unique
Oflobac (ออโฟลแบค) Chinta
Oflocee (ออโฟลซี) Farmaline
Oflomet (ออโฟลเมท) Pond’s Chemical
O-Flox (โอ-ฟลอกซ์) Silom Medical
Oflox RX (โอฟลอกซ์ อาร์ เอ็กซ์) R.X.
Ofloxa (โอฟลอกซา) L. B. S.
Ofloxin (โอฟลอกซิน) Siam Bheasach
Orivid (โอริวิด) Central Poly Trading
Qinolon (ควิโนโลน) Great Eastern
Seracin (เซราซิน) Pharmaland
Tarivid (ทาริวิด) Daiichi Sankyo
Tarivid Otic Solution (ทาริวิด โอติก โซลูชั่น) Daiichi Sankyo
Travid (ทราวิด) Suphong Bhaesaj
Viotisone (วิโอทิโซน) Unison

 

บรรณานุกรม

  1. https://en.wikipedia.org/wiki/Ofloxacin  [2022,July9]
  2. https://www.mims.com/thailand/drug/info/ofloxacin?mtype=generic  [2022,July9]
  3. https://www.mims.com/Thailand/drug/search/?q=ofloxacin  [2022,July9]
  4. https://www.mims.com/Thailand/drug/info/Tarivid%20Otic%20Solution/?type=brief  [2022,July9]
  5. https://www.drugs.com/mtm/ofloxacin.html  [2022,July9]
  6. https://www.drugs.com/pro/ofloxacin.html  [2022,July9]
  7. https://www.drugs.com/dosage/ofloxacin.html  [2022,July9]