หากสัมผัสสารพิษ ฝ่าวิกฤติเบื้องต้นอย่างไรดี (ตอนที่ 3 และตอนจบ)
- โดย ปฐมา ลอออรรถพงศ์
- 15 พฤษภาคม 2555
- Tweet
โซเดียมไฮโปคลอไรต์ (Sodium hypochlorite) ทำปฏิกิริยารวมกับออกซิเจน (Oxidation) ก่อให้เกิดการกัดกร่อน สารละลายที่มีความเข้มข้นสูง (กล่าวคือมีน้ำหนักของโซเดียมไฮโปคลอไรด์มากกว่า 40%) สามารถทำให้ผิวหนังไหม้และก่อความเสียหายให้กับดวงตา การเติมคลอรีนลงในน้ำดื่มทำให้สารอินทรีย์ปนเปื้อน (Contamination) เกิดปฏิกิริยาออกซิเดชั่น อาจก่อให้เกิดฮาโลฟอร์ม (Haloforms) ซึ่งเป็นสารก่อมะเร็ง (Carcinogenic)
ปัจจุบันมีความกังวลกันว่าโซเดียมไฮโปคลอไรต์อาจก่อให้เกิดสารประกอบอินทรีย์คลอรีน (Chlorinated organic compound) จากการเก็บและใช้งานในครัวเรือนและในอุตสาหกรรม ตัวอย่างเช่น เมื่อผสมสารซักฟอกกับน้ำ จะสังเกตได้ว่า ประมาณ 1–2% ของคลอรีน จะรวมตัวเป็นส่วนประกอบสารอินทรีย์
ในการศึกษาแม่บ้านที่สัมผัสหรือได้กลิ่นน้ำยาทำความสะอาดในครัวเรือน พบว่า โซเดียมไฮโปคลอไรท์ที่ใช้เป็นปรกติ ก็อาจก่อให้เกิดกลุ่มอาการทำงานผิดปรกติของระบบทางเดินหายใจ (Reactive Airway Dysfunction Syndrome – RADS) ซึ่งอาการคล้ายโรคหอบหืด โดยความร้ายแรงของอาการก็จะขึ้นอยู่กับปริมาณการสัมผัสหรือสูดดม และปัจจัยแวดล้อม
นพ.สุรวิทย์ คนสมบูรณ์ รมช.กระทรวงสาธารณสุข กล่าวอีกด้วยว่า ในทางการแพทย์ ร่างกายจะขับสารโซเดียมไฮโปคลอไรต์ ได้ช้ากว่าสารโทลูอีน แม้เหตุการณ์โรงงานสารโทลูอีนระเบิดจะรุนแรงกว่า แต่ขับออกจากร่างกายได้เร็ว ทำให้ผู้ป่วยสามารถกลับบ้านได้เร็ว แต่จะมีผู้ป่วยบางคนที่ได้รับการกระแทกจากแรงระเบิด มีบาดแผลไฟไหม้ที่ ต้องพักรักษาตัวในโรงพยาบาลอีกสักระยะหนึ่ง
นพ.กฤษดา ศิรามพุช ผู้อำนวยการศูนย์เวชศาสตร์อายุรวัฒน์นานาชาติ กล่าวว่า เนื่องจากไม่มียาต้านพิษ (Antidote) โดยเฉพาะ สำหรับสารพิษ (Toxicant) หลายชนิดรวมทั้งโซเดียมไฮโปคลอไรต์ หรือโทลูอีน แพทย์จึงต้องใช้การรักษาแบบประคับประคองตามอาการ ดังนั้นการแก้ปัญหาเฉพาะหน้าระหว่างสัมผัสสารพิษจึงมีความสำคัญมาก
วิธีปฐมพยาบาลเบื้องต้นเมื่อสัมผัสหรือสูดดมสารพิษใดๆ ได้แก่
- ดูว่าอวัยวะใดที่สัมผัสสารพิษ เช่น กลืนเข้าคอ สูดเข้าจมูก สัมผัสทางผิวหนัง ถ้าเข้าคอก็ต้องกลั้วคอล้าง หรือเป็นหมอกควันพิษก็ต้องล้างออกด้วยน้ำเกลือปลอดเชื้อ หรือน้ำสะอาด
- ออกจากสถานที่ที่มีสารพิษอยู่โดยเร็ว
- หากมีตัวอย่างสารพิษหรือทราบแหล่งที่มา จะช่วยหน่วยพยาบาลในการดูแลรักษาเบื้องต้นได้มาก
- เมื่อรู้จักสารพิษแล้ว มีข้อมูล เช่น ไฮโปคลอไรต์ จะทำให้เยื่อบุตาอักเสบ คอเจ็บก็หาอุปกรณ์มาปิดตาปิดปาก ส่วนโทลูอีนเป็นสารระเหย หรือเป็นของเหลว ก็ต้องหาเสื้อกันสารเคมีชนิดที่มิดชิด
- สารระเหยที่เป็นเคมีลอยในอากาศได้ไกลถึง 600 เมตรในที่ลมสงบ และถ้าลมแรงก็จะลอยไปไกลกว่านั้นมาก ให้ดูทิศทางลม แล้วหลบไปอยู่เหนือลม
- ล้างพิษด้วยน้ำสะอาดหลายๆ น้ำ
- อย่าทำให้อาเจียน เพราะอาจทำให้สำลักลงปอดอาจถึงขั้นปอดอักเสบ หรือขึ้นมาในหลอดอาหารได้
- เมื่อแก้เบื้องต้นแล้วให้รีบไปพบแพทย์ด้านพิษวิทยาผู้เชี่ยวชาญอาการพิษจากเคมีทั้งหลาย
แหล่งข้อมูล:
- แนะ 8 วิธีปฐมพยาบาลเบื้องต้น หากได้รับสาร “โทลูอีน” และ “โซเดียม ไฮโปคลอไรท์” http://manager.co.th/Local/ViewNews.aspx?NewsID=9550000056552 [2012, May 14].
- Sodium Hypochlorite. http://en.wikipedia.org/wiki/Sodium_hypochlorite [2012, May 14].
