สาระน่ารู้จากหมอตา ตอน: การใช้ serum ในตาแห้ง

  • โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง สกาวรัตน์ คุณาวิศรุต
  • 5 กุมภาพันธ์ 2558
  • Tweet
สาระน่ารู้จากหมอตา

ภาวะตาแห้ง อาจเกิดจากสร้างน้ำตาจากต่อมต่างๆน้อย หรือมีการระเหยของน้ำตามากกว่าปกติ ตลอดจนมีความผิดปกติของผิวตา (ocular surface) และการสร้าง tear mucus น้อยลง เฉพาะในสหรัฐอเมริกา พบว่ามีประชากรกว่า 5 ล้านคนที่มีภาวะนี้ โดยพบในผู้มีอายุมากกว่า 50 ปี หญิงเป็นมากกว่าชาย การรักษาที่ใช้กันอยู่ประกอบด้วย การใช้น้ำตาเทียม การให้ยาหล่อลื่นดวงตา การหยอดยาในกลุ่ม cyclosporin ที่เชื่อว่าเป็น immunomodulator ช่วยให้การสร้างน้ำตาดีขึ้น รวมไปถึงการใช้ยาหยอดตาในกลุ่ม steroid ในกรณีที่มีการอักเสบ ตลอดจนการทำ punctual occlusion ลดการหายไปของน้ำตา ทั้งหมดนี้ไม่มีการกระตุ้นการสร้างเซลล์ epithelium เลย ในน้ำตาเทียมยังขาดสารกระตุ้นการสร้าง epithelium และสารที่จำเป็นที่มีอยู่ในน้ำตาธรรมชาติ แต่ใน serum จากเลือดของคนเรามีทั้ง immunoglobulin, vitamin A, fibronectin ตลอดจน growth factor ที่เสริมสร้าง epithelium health

การใช้ Autologus serum รักษาโรคทางตามีกันตั้งแต่ ค.ศ. 1975 โดย Ralphetal ตามด้วย Fox หลังจากนั้นมีการใช้มากขึ้น จนถึงปัจจุบันและได้ผลในการรักษาภาวะ dry eye, persistent epithelial defect, superior limbic keratopathy และ neurotrophic keratopathy เป็นต้น

เมื่อเร็วๆ นี้ มีบทความเรื่องการใช้ Autologus Serum รักษาภาวะ dry eye ลงใน The journal of cornea and external disease เดือนธันวา 2014 โดย Hussain และคณะจากภาควิชา Ophtalmology and visual science มหาวิทยาลัย Mishigan เสนอผลงานการวิจัยโดยใช้ serum 50% ในผู้ป่วยจำนวน 63 คน ที่มีภาวะตาแห้งเรื้อรัง ผ่านการรักษามาหลายวิธีจนผู้ป่วยรู้สึกเบื่อ ท้อแท้ต่อการรักษาด้วยวิธีเดิมๆ โดยใช้นาน 12 เดือน (3 - 48 เดือน) พบว่าได้ผลดีทั้งจากอาการและอาการแสดงโดยดูจาก corneal fluorescein stain, Schirmer test และ ocular surface disease index score พบว่าได้ผลดี ใช้ได้นาน แม้ว่าการใช้ serum นี้ อาจจะเสี่ยงต่อการติดเชื้อ (ไม่พบในรายงานนี้) มีปัญหาในการเตรียมและเก็บยา อีกทั้งเคยมีรายงานพบผลข้างเคียง เช่น มี immunoglobulin deposit การอักเสบของกระจกตา เยื่อบุตาอักเสบ อีกทั้งมีรายงาน corneal sensitivity ลดลงก็ตาม แต่ผลข้างเคียงเหล่านี้พบได้น้อยมากและไม่รุนแรง

สรุปว่าการใช้ autologus serum หยอดรักษาภาวะตาแห้งเรื้อรังได้ผลเป็นที่น่าพอใจได้ระดับหนึ่ง