สาระน่ารู้จากหมอตา ตอน 71 : Amsler grid (ตาราง Amsler)

  • โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง สกาวรัตน์ คุณาวิศรุต
  • 29 พฤษภาคม 2557
  • Tweet

Amsler grid (ตาราง Amsler) เป็นแผ่นภาพที่เป็นตารางรูปสี่เหลี่ยมขนาด 0.5 x 0.5 ซ.ม. เรียงติดกันด้านละ 20 รูป กล่าวคือ เป็นภาพสี่เหลี่ยมจัตุรัส กว้างยาวด้านละ 10 ซ.ม. แต่ละด้านแบ่งเป็นช่องสี่เหลี่ยมด้านเท่าขนาด 0.5 x 0.5 ซ.ม. ทั้งหมดจึงเป็นภาพตารางเล็กๆ 400 รูป (ดังภาพ) ให้ผู้ถูกตรวจใช้ตาข้างที่จะตรวจมองตรงกึ่งกลางของภาพ (โดยปิดตาอีกข้าง) ตารางต่างๆ จะบ่งถึงการทำงานของตาข้างมัวบริเวณส่วนตรงกลาง 20 องศา (central 20) จึงเป็นแผ่นภาพที่ใช้ตรวจการทำงานของจอตาบริเวณตรงกลางภายใน 20 องศา ซึ่งครอบคลุมบริเวณ macula จุดที่เห็นชัดที่สุดไปยังจอตาบริเวณที่หลอดเลือดที่จอตาด้านหางตา (upper and lower temporal arcade) แต่ไม่ถึงขั้วประสาทตา

ความเป็นมา เริ่มจากปี 1920 Marc Amsler จักษุแพทย์ชาวสวิส คิดค้นที่จะหาวิธีตรวจพบโรคที่ทำให้การมองเห็นบริเวณตรงกลาง (central vision) ผิดปกติได้แต่เนิ่นๆ ซึ่งที่จริงก็คือ การวัดความคมชัดของสายตา (visual acuity) ที่เราตรวจได้โดยวัดการมองเห็นจาก Snellen chart (แผ่นตรวจวัดสายตาทั่วๆไป) จะเป็นการตรวจ central vision อยู่แล้ว แต่จะแสดงเมื่อสูญเสียมากถึงจะตรวจพบได้จากการอ่าน Snellen chart, Marc Amsler จึงคิดทำแผ่นภาพเป็นตาราง หากพยาธิสภาพเริ่มเป็น อาจเห็น chart นี้ผิดเพี้ยนไป โดยจะเป็นก่อนที่จะตรวจได้ด้วย Snellen chart ต่อมาได้มีการดัดแปลง chart นี้ เรื่อยมาจนมีการใช้อย่างแพร่หลายตั้งแต่ ค.ศ. 1945 เป็นต้นมา

Amsler grid chart นี้ในปัจจุบัน ใช้ตรวจหาความผิดปกติของบริเวณ macula ไปถึง optic nerve ไปตามเส้นประสาทตาไปจนถึงสมองส่วนรับรู้การเห็นที่สำคัญที่ใช้บ่อย ได้แก่ โรคของ macula ได้แก่โรค central serous maculopathy โรคจอตาเสื่อมในผู้สูงอายุ (AMD) โรค epimacular membrane เป็นต้น

วิธีการตรวจ

  1. ให้ถือ chart ห่างจากตาประมาณ 30 ซม. ระดับเดียวกับระยะอ่านหนังสือ
  2. ใส่แว่นที่ใช้อยู่เป็นประจำตามปกติ โดยเฉพาะผู้สูงอายุต้องใช้แว่นอ่านหนังสือขณะตรวจ
  3. ตรวจตาทีละข้าง ถ้าตรวจตาขวาให้ปิดตาซ้ายไว้
  4. ให้ผู้ป่วยใช้ตาที่จะตรวจ มองจุดกึ่งกลางของ chart ขณะเดียวกันผู้ป่วยจะต้องเห็นรูปสี่เหลี่ยม กระจายไปจากจุดกึ่งกลางด้วย
  5. แจ้งให้ผู้ป่วยสังเกตว่ารูปสี่เหลี่ยมต่างๆ มีขนาดสม่ำเสมอปกติหรือไม่
  6. หากพบความผิดปกติ เช่น จุดตรงกลางกลายเป็นวงสีดำหรือตารางสี่เหลี่ยม
  7. เบี้ยว โย้ ยู่ยี่ หรือมีรูปสี่เหลี่ยมบางรูปขาดหายไป ควรรีบไปพบแพทย์

ในปัจจุบัน หมอมักจะแจก Amsler grid แก่ผู้ป่วยให้ทดสอบตัวเองที่บ้าน หากผิดปกติ ให้มาพบเพื่อการตรวจที่ละเอียดและแม่นยำต่อไป