รวมญาติตระกูลบี (ตอนที่ 2)

รวมญาติตระกูลบี

ศ.นพ.ธีระวัฒน์ ได้อธิบายว่า วิตามินบี 1 เป็นวิตามินที่ละลายในน้ำ ถูกดูดซึมผ่านลำไส้เล็กส่วนกลาง สร้างขึ้นเองไม่ได้ การที่เกิดโรคขาดบี 1 เกิดได้ทั้งจากได้บี 1 น้อย จากการกินอาหารที่วิตามินไม่พอ ดื่มเหล้าจัด ลำไส้ดูดซึมไม่ได้ ผ่าตัดรัดกระเพาะ ลดความอ้วน ล้างไตผ่านช่องท้อง ฟอกทางเลือด จากท้องเสียเรื้อรัง โรคของลำไส้

และจากการที่มีการใช้บี 1 ไปอย่างรวดเร็ว เช่น โรคไทรอยด์เป็นพิษ ตั้งครรภ์ขาดวิตามินโฟเลท กำลังให้นมลูก มีไข้โดยเฉพาะจากการติดเชื้อ มีโรคตับรุนแรงอยู่

สำหรับอาหารที่มีบี 1 คือ อาหารธัญพืชเต็มเมล็ด เยื่อหุ้มเนื้อเมล็ด จมูกข้าว ข้าวกล้อง ข้าวที่ไม่ขัดสี ข้าวสาลี ข้าวโพด ข้าวโอ๊ต ข้าวบาร์เลย์ ลูกเดือย ขนมปังโฮลวีต ซีเรียล เนื้อ ปลา ไก่ ไข่ นม ผักใบเขียว มันฝรั่ง ถั่วเปลือกแข็ง ถั่วเหลือง ส้ม มะเขือเทศ

ศ.นพ.ธีระวัฒน์ อธิบายให้ทราบเพิ่มเติมอีกว่า อาหารหลายชนิดจะมีตัวขจัดบี 1 ทิ้ง เช่น ข้าวขัดสี กุ้ง หอยแมลงภู่ หอยกาบ ปลาร้า และปลาหอยดิบ กุ้งดิบ เนื้อสัตว์ดิบ ถั่ว และมันสำปะหลัง เมื่อเอามากินเป็นอาหารหลัก แม้จะมีบี 1 อยู่บ้าง แต่ที่มีแป้งอยู่มากจะทำให้มีการใช้บี 1 เพิ่ม เพื่อเอาแป้งมาใช้เป็นพลังงาน

ด้วยลักษณะดังกล่าว คนที่จะเป็นโรคขาดบี 1 อาจไม่ต้องเป็นคนผอมแห้งแรงน้อย หุ่นเป็นนักกีฬาก็ได้ แต่การกินข้าวขาว แป้งเป็นหลัก โดยที่เป็นข้าวขัดสี ยิ่งเมื่อมีอาหารที่คอยทำลายบี 1 มีการเพิ่มการใช้บี 1 เช่น ออกกำลังกายอย่างรุนแรง มีภาวะติดเชื้อ มีไข้ คนที่ขาดอยู่แล้วคลังสะสมใช้ไปหมดแล้วก็จะเกิดโรคทันที

อาการทางระบบประสาทเป็นในรูปของเส้นประสาทพัง มือ เท้า แขน ขาชา อ่อนแรง รวมทั้งมีอาการทางสมอง ตากระตุก ตาเหล่ เดินเซ อาเจียน จนมีอาการซึม ถ้ารักษาไม่ทันแม้ฟื้นขึ้นได้จะมีอาการหลงลืมถาวรแบบอัลไซเมอร์ คือจำอะไรไม่ได้ หรือเสียความจำปัจจุบันไป

สำหรับอาการที่ออกทางหัวใจเริ่มจากเส้นเลือดขยายทั้งตัว จนหัวใจต้องบีบเลือดมากขึ้นทดแทน จนทำให้ต้องเก็บน้ำและเกลือไว้มากจนเกินควร เมื่อหัวใจทำงานหนักเกินจะมีภาวะหัวใจวายเจ็บหน้าอก ซึ่งทำให้แยกจากคนเป็นโรคหัวใจทั่วไปหรือจากเส้นเลือดตันลำบาก

ทั้งนี้ถ้าเกิดมีโรคติดเชื้อถึงไม่รุนแรงก็จะเกิดหัวใจวายอัมพาตไปตามๆ กัน แม้เชื้อด้วยตัวเองไม่รุนแรงจริง เพราะในคนปกติจะมีวิตามินบี 1 สะสมในร่างกายโดยเฉพาะในกล้ามเนื้อ มีบ้างในสมอง หัวใจ ตับ ไต ถ้าเกิดภาวะขาดวิตามิน ตัวที่สะสมไว้จะหมดไปภายใน 1 เดือนและเริ่มมีอาการ

ศ.นพ.ธีระวัฒน์ กล่าวอีกว่า ภาวะขาดบี 1 เป็นปรากฏการณ์ซ่อนตัวในภูมิภาคนี้หรืออาจทั้งประเทศ ดังนั้นสิ่งที่ต้องรณรงค์คือ การต้องกินข้าวซ้อมมือ ไม่ขัดสี ให้ความรู้ เลี่ยง ลดการกินอาหารที่ทำลายบี 1

แหล่งข้อมูล

1. ขาดวิตามินบี1 อัมพาตถึงตาย. http://www.thairath.co.th/content/564777[2016, February 5].