มะเร็งต่อมน้ำลาย (ตอนที่ 1)
- โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
- 14 กันยายน 2558
- Tweet
จากบทความตอนที่แล้ว ที่กล่าวถึงต่อมน้ำลาย (Salivary gland) ว่า ต่อมน้ำลายหลักมีทั้งหมด 3 คู่ ได้แก่ ต่อมน้ำลายหน้ากกหู (Parotid gland) ต่อมน้ำลายใต้ขากรรไกร (Submandibular gland / submaxillary gland) และต่อมน้ำลายใต้ลิ้น (Sublingual gland) นอกจากนี้ยังมีต่อมน้ำลายขนาดเล็กที่กระจัดกระจายอยู่ทั่วไปในช่องปากอีกเป็นจำนวนมาก
เรามาดูกันต่อถึงโรคมะเร็งต่อมน้ำลาย (Salivary gland cancer) โรคมะเร็งต่อมน้ำลายเป็นโรคที่ไม่ค่อยพบ เป็นมะเร็งชนิดหนึ่งของมะเร็งส่วนศีรษะและคอ (Head and neck cancer)
แพทย์ยังไม่ทราบถึงสาเหตุที่ชัดเจนของการเกิดมะเร็งต่อมน้ำลาย เพียงทราบว่าเซลล์ในต่อมน้ำลายมีการกลายพันธุ์ (Mutations) แบ่งตัวและเจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว รวมทั้งกระจายไปยังบริเวณอื่นด้วย
อาการที่เกิดขึ้น ได้แก่
- เป็นก้อนหรือบวมบริเวณขากรรไกร
- ชาบริเวณใบหน้า
- กล้ามเนื้ออ่อนแรงที่ใบหน้าซีกใดซีกหนึ่ง
- ปวดบริเวณต่อมน้ำลายเป็นประจำ
- กลืนลำบาก
- อ้าปากกว้างไม่ได้
โดยปัจจัยเสี่ยงที่เพิ่มโอกาสในการเป็นมะเร็งต่อมน้ำลาย ได้แก่
- อายุที่มากขึ้น
- การได้รับรังสี เช่น รังสีที่ใช้รักษาโรคมะเร็งที่ศีรษะและคอ
- ทำงานหรืออยู่ใกล้บริเวณสารเคมีบางแห่ง เช่น โรงงานผลิตยาง (Rubber manufacturing) เหมืองแร่ใยหิน (Asbestos mining) และการทำท่อน้ำ (Plumbing)
- ได้รับเชื้อไวรัสบางชนิด เช่น เชื้อไวรัสเฮชไอวี (Human Immunodeficiency Virus = HIV) เชื้อไวรัสเอ็บสไตบาร์ (Epstein-Barr virus = EBV) เป็นต้น
- มักเกิดในเพศชายมากกว่าเพศหญิง
การตรวจหามะเร็งต่อมน้ำลายสามารถทำได้โดย
- การตรวจกายภาพและสอบประวัติ
- การตรวจด้วยเครื่องเอ็มอาร์ไอ (Magnetic resonance imaging = MRI) โดยใช้คลื่นแม่เหล็ก
- การตรวจด้วยซีทีสแกน (Computerized Tomography = CT scan / Computerized axial tomography = CAT scan) ซึ่งอาจมีการฉีดสีเข้าทางเส้นเลือดหรือใช้การกลืนสีเพื่อช่วยให้เห็นภาพชัดขึ้น
- การตรวจด้วยเพ็ทสแกน (Positron emission tomography scan = PET scan)
- การส่องกล้อง (Endoscopy)
-
การตัดชิ้นเนื้อไปตรวจ (Biopsy) ด้วยการใช้วิธี
- ใช้เข็มเจาะเพื่อดูดเซลล์ไปตรวจ (Fine needle aspiration biopsy= FNA)
- ตัดชิ้นเนื้อบางส่วนเพื่อการวินิจฉัย (Incisional biopsy)
แหล่งข้อมูล
- Salivary gland cancer. http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/salivary-gland-cancer/basics/definition/con-20029305 [2015, September 12].
- Salivary Gland Cancer Treatment. http://www.cancer.gov/types/head-and-neck/patient/salivary-gland-treatment-pdq [2015, September 12].
- What is salivary gland cancer?. http://www.cancer.org/cancer/salivaryglandcancer/detailedguide/salivary-gland-cancer-what-is-salivary-gland-cancer [2015, September 12].