มะเร็งต่อมน้ำลาย (ตอนที่ 1)

ต่อมน้ำลายอุดตัน

จากบทความตอนที่แล้ว ที่กล่าวถึงต่อมน้ำลาย (Salivary gland) ว่า ต่อมน้ำลายหลักมีทั้งหมด 3 คู่ ได้แก่ ต่อมน้ำลายหน้ากกหู (Parotid gland) ต่อมน้ำลายใต้ขากรรไกร (Submandibular gland / submaxillary gland) และต่อมน้ำลายใต้ลิ้น (Sublingual gland) นอกจากนี้ยังมีต่อมน้ำลายขนาดเล็กที่กระจัดกระจายอยู่ทั่วไปในช่องปากอีกเป็นจำนวนมาก

เรามาดูกันต่อถึงโรคมะเร็งต่อมน้ำลาย (Salivary gland cancer) โรคมะเร็งต่อมน้ำลายเป็นโรคที่ไม่ค่อยพบ เป็นมะเร็งชนิดหนึ่งของมะเร็งส่วนศีรษะและคอ (Head and neck cancer)

แพทย์ยังไม่ทราบถึงสาเหตุที่ชัดเจนของการเกิดมะเร็งต่อมน้ำลาย เพียงทราบว่าเซลล์ในต่อมน้ำลายมีการกลายพันธุ์ (Mutations) แบ่งตัวและเจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว รวมทั้งกระจายไปยังบริเวณอื่นด้วย

อาการที่เกิดขึ้น ได้แก่

  • เป็นก้อนหรือบวมบริเวณขากรรไกร
  • ชาบริเวณใบหน้า
  • กล้ามเนื้ออ่อนแรงที่ใบหน้าซีกใดซีกหนึ่ง
  • ปวดบริเวณต่อมน้ำลายเป็นประจำ
  • กลืนลำบาก
  • อ้าปากกว้างไม่ได้

โดยปัจจัยเสี่ยงที่เพิ่มโอกาสในการเป็นมะเร็งต่อมน้ำลาย ได้แก่

  • อายุที่มากขึ้น
  • การได้รับรังสี เช่น รังสีที่ใช้รักษาโรคมะเร็งที่ศีรษะและคอ
  • ทำงานหรืออยู่ใกล้บริเวณสารเคมีบางแห่ง เช่น โรงงานผลิตยาง (Rubber manufacturing) เหมืองแร่ใยหิน (Asbestos mining) และการทำท่อน้ำ (Plumbing)
  • ได้รับเชื้อไวรัสบางชนิด เช่น เชื้อไวรัสเฮชไอวี (Human Immunodeficiency Virus = HIV) เชื้อไวรัสเอ็บสไตบาร์ (Epstein-Barr virus = EBV) เป็นต้น
  • มักเกิดในเพศชายมากกว่าเพศหญิง

การตรวจหามะเร็งต่อมน้ำลายสามารถทำได้โดย

  • การตรวจกายภาพและสอบประวัติ
  • การตรวจด้วยเครื่องเอ็มอาร์ไอ (Magnetic resonance imaging = MRI) โดยใช้คลื่นแม่เหล็ก
  • การตรวจด้วยซีทีสแกน (Computerized Tomography = CT scan / Computerized axial tomography = CAT scan) ซึ่งอาจมีการฉีดสีเข้าทางเส้นเลือดหรือใช้การกลืนสีเพื่อช่วยให้เห็นภาพชัดขึ้น
  • การตรวจด้วยเพ็ทสแกน (Positron emission tomography scan = PET scan)
  • การส่องกล้อง (Endoscopy)
  • การตัดชิ้นเนื้อไปตรวจ (Biopsy) ด้วยการใช้วิธี
    • ใช้เข็มเจาะเพื่อดูดเซลล์ไปตรวจ (Fine needle aspiration biopsy= FNA)
    • ตัดชิ้นเนื้อบางส่วนเพื่อการวินิจฉัย (Incisional biopsy)

แหล่งข้อมูล

  1. Salivary gland cancer. http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/salivary-gland-cancer/basics/definition/con-20029305 [2015, September 12].
  2. Salivary Gland Cancer Treatment. http://www.cancer.gov/types/head-and-neck/patient/salivary-gland-treatment-pdq [2015, September 12].
  3. What is salivary gland cancer?. http://www.cancer.org/cancer/salivaryglandcancer/detailedguide/salivary-gland-cancer-what-is-salivary-gland-cancer [2015, September 12].