มองโรค(โลก)แบบหมอสมศักดิ์ ตอน: ผมอยากเอกซเรย์คอมพิวเตอร์สมอง

  • โดย ศ.นพ.สมศักดิ์ เทียมเก่า
  • 25 ตุลาคม 2556
  • Tweet

ทุกวันที่ออกตรวจผู้ป่วยที่โรงพยาบาลหรือที่คลินิกส่วนตัว จะต้องมีผู้ป่วยมาขอตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์สมอง เพราะกลัวว่าจะมีเนื้องอกในสมอง ส่วนใหญ่เลยจะมีอาการปวดศีรษะมาเป็นระยะเวลานานหลายๆ ปี หรือบางรายมากกว่า 10 ปี ผ่านการตรวจกับแพทย์มาจำนวนมากทั้งแพทย์เวชปฏิบัติทั่วไป อายุรแพทย์หรือแพทย์ระบบประสาท แต่อาการปวดศีรษะก็ไม่หาย จึงกังวลใจว่าตนเองจะมีเนื้องอกสมอง ด้วยเหตุผลที่ว่า ถ้าไม่เป็นอะไรจริง ทำไมไม่หายเป็นมาตั้งหลายปี ต้องมีโรคเนื้องอกสมองแน่ๆ

ในมุมของผู้ป่วยทุกคนก็น่าชวนให้คิดแบบนี้ แต่ถ้าในมุมมองของแพทย์ การที่ผู้ป่วยมีอาการปวดศีรษะนานๆ ยิ่งนานเท่าไหร่ ตรวจไม่พบอะไรและก็ไม่หาย ปวดพอรำคาญ ทั้งหมดนี้ คือ ลักษณะการปวดศีรษะจากความเครียดหรือกล้ามเนื้อหดตัว (Tension typed headache) ซึ่งจะมีลักษณะแบบนี้ ถ้าเป็นโรคเนื้องอกสมองจริงๆ ผู้ป่วยจะมีลักษณะการปวดศีรษะแบบรุนแรงมากขึ้นเรื่อยๆ มีอาเจียน อาจพบแขนขาอ่อนแรง แพทย์ตรวจพบจอประสาทตาบวม (papilledema) อาการไม่น่าจะเป็นมาหลายๆปี เพราะเนื้องอกในสมองก็ต้องโตมากขึ้นเรื่อยๆ ตามเวลาที่ผ่านไป อาการของผู้ป่วยก็ต้องรุนแรงมากขึ้นเรื่อยๆ และต้องเป็นมาไม่นานก็มักจะตรวจพบความผิดปกติ โอกาสที่จะมีอาการนานหลายๆ ปี หรือมากกว่า 10 ปีขึ้นไป ยิ่งเป็นไปได้ยากมาก

ทำไมผู้ป่วยถึงคิดแบบนั้นว่าถ้าเป็นมานานจะต้องเป็นเนื้องอกสมอง ก็เพราะความเข้าใจที่ว่าโรคอะไรก็ตามที่เป็นไม่หาย ต้องเป็นมะเร็งหรือในทางกลับกัน ถ้าเป็นโรคมะเร็งก็คือรักษาไม่หาย ดังนั้น ถ้ามีอาการปวดศีรษะนานเท่าไหร่ รักษามาก็หลายหมอยังไม่หาย ยิ่งทำให้ตนเองคิดว่าตนเองเป็นโรคเนื้องอกสมอง หรือมะเร็งสมองมากขึ้น ยิ่งถ้ามีคนในบ้าน คนรู้จัก เพื่อนเป็นโรคมะเร็งหรือเนื้องอกสมอง ยิ่งทำให้ตนเองคิดมากยิ่งขึ้น จึงต้องการตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์สมอง บางรายตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์สมองมามากกว่า 5 ครั้งก็มี ถ้าตรวจมาหลายๆ ครั้งไม่พบก็จะขอตรวจแม่เหล็กไฟฟ้าสมอง (เอมอาร์ไอ) ถ้าหมอไม่ส่งตรวจเอกซเรย์ก็จะไม่พอใจ ยิ่งถ้าผู้ป่วยรักษาที่โรงพยาบาลชุมชน ยิ่งยุ่งใหญ่ ผู้ป่วยต้องการให้หมอส่งมาตรวจกับหมอผู้เชี่ยวชาญ หมอโรงพยาบาลชุมชนก็อธิบายว่าไม่เป็นอะไร ผู้ป่วยก็อาจบอกว่าถ้าเกิดเป็นเนื้องอกสมองขึ้นมาหมอจะรับผิดชอบหรือเปล่า สิ่งต่างๆ เหล่านี้พบมากขึ้นเรื่อยๆ ในปัจจุบัน จนบางครั้งเกิดเรื่องร้องเรียน จึงส่งผลให้มีการส่งตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์สมองและแม่เหล็กไฟฟ้าสมองมากขึ้น สิ้นเปลื้องค่าใช้จ่ายมากขึ้น

การส่งตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์สมองที่เหมาะสมแล้วมีการส่งตรวจในกรณีต่อไปนี้

  1. อาการปวดศีรษะเป็นขึ้นมาอย่างรวดเร็ว มีอาการปวดศีรษะแรงที่สุดในชีวิต ไม่เคยเป็นแบบนี้มาก่อน
  2. อาการปวดศีรษะร่วมกับมีความผิดปกติทางระบบประสาท เช่น ปากเบี้ยว แขนขาอ่อนแรง
  3. อาการปวดศีรษะร่วมกับพฤติกรรมเปลี่ยนแปลง
  4. อาการปวดศีรษะร่วมกับความรู้สึกตัวผิดปกติ