ระบบและอวัยวะที่เกี่ยวข้อง :
มดลูก
สูตินรีเวช
อาการที่เกี่ยวข้อง :
วิธีคุมกำเนิด
ฝาครอบปากมดลูกคืออะไร?
ฝาครอบปากมดลูก (Cervical cap) เป็นอุปกรณ์คุมกำเนิดแบบชั่วคราวชนิดหนึ่ง มีลักษณะรูปร่างคล้ายกับหมวกครอบปากมดลูก (Cervical diaphragm) แต่มีขนาดเล็กกว่า ฝาถ้วยจะมีขนาดเล็กที่สวมปิดครอบที่ปากมดลูกได้เหมาะพอดี โดยใช้ใส่เข้าในช่องคลอดให้ฝาไปสวมครอบปากมดลูกไว้ก่อนมีเพศสัมพันธ์ เพื่อป้องกันไม่ให้ตัวเชื้ออสุจิวิ่งผ่านเข้าไปในโพรงมดลูกไปผสมกับไข่ ส่วนมากจะต้องมีการใส่สารฆ่าเชื้ออสุจิไว้ที่ฝาครอบปากมดลูกร่วมด้วย เพื่อได้ประโยชน์ในการช่วยทำลายเชื้ออสุจิด้วย และเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการคุมกำเนิด (อ่านเพิ่มเติมในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง การคุมกำเนิดด้วยยาฆ่าอสุจิ)
ฝาครอบปากมดลูกอาจทำจากยางธรรมชาติหรือสารสังเคราะห์หรือซิลิโคน (Silicone) ที่ไม่ระคายเคืองต่อผิว มักไม่ทำให้เกิดอาการแพ้ ยกเว้นคนที่แพ้สารนั้นๆอยู่ก่อนแล้ว
ฝาครอบปากมดลูกมีประโยชน์อย่างไร?
ฝาครอบปากมดลูกมีประโยชน์หลักคือ ใช้คุมกำเนิดป้องกันการตั้งครรภ์โดยไม่มีส่วน ผสมของฮอร์โมน/ไม่ต้องใช้ยาฮอร์โมน
ประสิทธิภาพการคุมกำเนิดของฝาครอบปากมดลูกเป็นอย่างไร?
ในทางทฤษฏีหากใช้ฝาครอบปากมดลูกอย่างถูกต้อง โอกาสล้มเหลวหรือมีการตั้ง ครรภ์ประมาณ 9 - 26 คนในสตรี 100 คนที่ใช้ แต่ในทางปฏิบัติจริงๆแล้วพบอัตราการล้มเหลว/มีการตั้งครรภ์จากการใช้ฝาครอบปากมดลูกประมาณ 15 - 32 คน ในสตรี 100 คนที่ใช้
ฝาครอบปากมดลูกมีวิธีใช้อย่างไร?
การใส่ฝาครอบปากมดลูก/วิธีใช้ฝาครอบปากมดลูกคือ ฝ่ายหญิงสามารถใส่ฝาครอบปากมด ลูกเข้าไปในช่องคลอดได้ด้วยตนเอง หรือจะให้ฝ่ายชายใส่ให้ก็ได้ โดยมีขั้นตอนดังนี้
- ต้องมีการตรวจสอบความสมบูรณ์ของฝาครอบปากมดลูกก่อนใช้เสมอ ว่ามีรอยฉีกขาด รูรั่ว หรือเว้าแหว่งผิดปกติหรือไม่ หากมีการฉีกขาด ฯลฯจะส่งผลให้ประสิทธิภาพการคุม กำเนิดไม่ดีพอ อีกทั้งต้องใช้สารทำลายอสุจิร่วมกับฝาครอบปากมดลูกด้วยเสมอ ต้องตรวจสอบดูวันหมดอายุของทั้งสารฆ่าอสุจิและของฝาครอบปากมดลูกด้วย
- ล้างมือให้สะอาด
- แกะฝาครอบปากมดลูกออกจากกล่องบรรจุ
- ทา/ใส่สารฆ่าเชื้ออสุจิทั้งด้านในและด้านนอกของฝาครอบปากมดลูก
- เลือกท่าทางที่สบาย อาจเป็นท่ายืนหรือยืนยกเท้า 1 ข้างหรือนั่งยองๆหรือนอนชันเข่า แล้วใช้นิ้วมือด้านที่ถนัดจับขอบฝาครอบปากมดลูก บีบเข้าหากันเพื่อให้แคบลง แล้วสอดเข้าไปในช่องคลอด ใส่นิ้วเข้าไปในช่องคลอดเพื่อจัดให้ฝาครอบปากมดลูกเข้าไปครอบปากมดลูกพอ ดี
- หลังจากมีเพศสัมพันธ์ อย่าเพิ่งรีบร้อนเอาฝาครอบปากมดลูกออกมา เพราะจะทำให้เชื้ออสุจิที่ถูกหลั่งออกมาในช่องคลอดและยังไม่ตายจากยาฆ่าเชื้ออสุจิ วิ่งเข้าไปในโพรงมดลูกได้ ควรต้องรอไว้ประมาณ 6 - 8 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์ เพื่อให้สารฆ่าอสุจิทำงานก่อน ซึ่งเมื่อจะเอาฝาครอบปากมดลูกออก ค่อยๆใช้นิ้วสอดเข้าไปล้วงเอาฝาครอบปากมดลูกออกมา แต่ไม่ควรทิ้งฝาครอบปากมดลูกไว้ในช่องคลอดนานเกิน 24 ชั่วโมง และหากจะมีการร่วมเพศซ้ำควรมีการใส่สารยาเชื้ออสุจิเข้าไปในช่องคลอดเพิ่มเติม
- หลังนำฝาฯออก ล้างฝาครอบปากมดลูกให้สะอาด เก็บไว้ในที่แห้ง เพื่อนำกลับมาใช้ใหม่ได้ ส่วนจะใช้ซ้ำได้กี่ครั้ง ต้องอ่านจากเอกสารกำกับที่อยู่ในกล่อง เพราะจะแตกต่างกันได้ในแต่ละวัสดุที่ใช้ทำและในแต่ละยี่ห้อ ซึ่งในการใช้ซ้ำ ก่อนใช้ต้องตรวจสอบความสมบูรณ์ของฝาครอบปากมดลูกด้วยดังกล่าวแล้วในข้อ 1
- ล้างมือให้สะอาดเป็นอันเสร็จวิธีการ
ใช้ฝาครอบปากมดลูกซ้ำได้กี่ครั้ง?
เนื่องจากฝาครอบมดลูกทำจากวัสดุที่ดีไม่ฉีกขาดง่ายระคายเคืองน้อยและมีราคาพอประ มาณ จึงสามารถถอดออกแลัวใส่ซ้ำใหม่ได้หลายครั้ง จนกว่าจะฉีกขาดจึงเปลี่ยนใช้ชิ้นใหม่ จึงไม่สามารถบอกได้ชัดเจนว่าใช้ได้ทั้งหมดกี่ครั้ง ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับวิธีการดูแลรักษาและวัสดุที่ใช้ ซึ่งควรต้องอ่านจากเอกสารกำกับในกล่องบรรจุฝาครอบปากมดลูก
มีข้อห้ามใช้ฝาครอบปากมดลูกไหม?
ข้อห้ามใช้ฝาครอบปากมดลูกได้แก่
ฝาครอบปากมดลูกมีผลต่อเพศสัมพันธ์ไหม?
ฝาครอบปากมดลูกจะสวมพอดีกับปากมดลูก จึงไม่มีปัญหา/มีผลต่อเพศสัมพันธ์ในฝ่ายชาย ส่วนการใช้ช่วงแรกฝ่ายหญิงอาจรู้สึกว่ามีสิ่งแปลกปลอมในช่องคลอด แต่หากใส่จนชินแล้วน่าจะไม่มีปัญหาทั้ง 2 ฝ่าย ไม่มีผลต่อการมีเพศสัมพันธ์ แต่อย่างไรก็ตามฝ่ายหญิงและฝ่ายชายควรมีการพูดคุยกันหากมีปัญหาเพื่อร่วมกันแก้ไข
ฝาครอบปากมดลูกเหมาะสำหรับผู้ใด?
สตรีที่เหมาะกับการใช้ฝาครอบปากมดลูกเพื่อการคุมกำเนิดคือ
ซื้อฝาครอบปากมดลูกได้ที่ไหน?
สามารถหาซื้อฝาครอบปากมดลูกได้จากโรงพยาบาลขนาดใหญ่บางแห่งและร้านขายยาใหญ่ๆ
เนื่องจากว่าอุปกรณ์ชนิดนี้หลายขนาดทำจากวัสดุแตกต่างกัน อายุการใช้งานแตกต่างกันไปและมีการใช้ซ้ำได้ การเลือกซื้อจึงควรเลือกขนาดที่พอเหมาะสำหรับแต่ละคน โดยจะมีขนาด ใหญ่ กลาง และเล็ก ก่อนตัดสินใจใช้จริง ควรต้องซื้อมาลองใส่ก่อนเพื่อดูขนาดเหมาะสมกับสรีระของแต่ละคน
ฝาครอบปากมดลูกมีข้อดีอย่างไร?
ข้อดีของฝาครอบปากมดลูกคือ
- ใช้คุมกำเนิดแบบชั่วคราว
- ไม่มีผลของฮอร์โมนต่อร่างกายและประจำเดือนยังมาตามปกติ
- สามารถใช้ได้ด้วยตนเองโดยไม่ต้องอาศัยบุคคลากรทางสาธารณสุข (เช่น การทำหมันหญิงหรือยาฉีดคุมกำเนิด)
- เมื่อหยุดใช้ ภาวะการเจริญพันธุ์กลับมาทันที
ข้อด้อยของฝาครอบปากมดลูกคืออะไร?
ข้อด้อยของฝาครอบปากมดลูกคือ
- มีโอกาสล้มเหลวจากการคุมกำเนิดได้ง่ายหากใช้ไม่ถูกต้อง
- ขั้นตอนการใส่ยุ่งยาก ต้องมีการใส่ก่อนมีเพศสัมพันธ์ และต้องมีการดึงอุปกรณ์ออก
- บางคนอาจระคายเคืองต่อสารที่ใช้ทำฝาครอบปากมดลูก ทำให้เกิดอาการคันได้
- อาจทำให้มีตกขาวได้
- ฝาครอบปากมดลูกค้างอยู่ในช่องคลอดหลังใช้ เอาออกไม่ได้
- หาซื้อได้ไม่สะดวก
- ไม่สามารถป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ได้เช่น ซิฟิลิส หูดหงอนไก่ โรคเอดส์ เนื่องจากช่องคลอดยังสัมผัสกับอวัยวะเพศฝ่ายชายได้
ข้อเปรียบเทียบระหว่างฝาครอบปากมดลูกและหมวกครอบปากมดลูก?
ก. ฝาครอบปากมดลูกและหมวกครอบปากมดลูกเหมือนกันดังนี้
- มีหลักการทำงานในการคุมกำเนิดเหมือนกัน
- ต้องมีการใส่อุปกรณ์เข้าไปในช่องคลอดและถอดออกเหมือนกัน
- ขั้นตอนการใส่และการถอดใกล้เคียงกัน
- ต้องใช้ร่วมกับยาทำลายอสุจิเหมือนกัน
- ประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดใกล้เคียงกัน
ข. ฝาครอบปากมดลูกและหมวกครอบปากมดลูกต่างกันดังนี้
- ขนาดต่างกัน โดยหมวกครอบปากมดลูกจะมีขนาดใหญ่กว่าฝาครอบปากมดลูก
- ฝาครอบปากมดลูกครอบปากมดลูกสนิทกว่าหมวกครอบปากมดลูก อาจทำให้มั่นใจกว่า ว่าไม่เลื่อนหลุดตอนมีเพศสัมพันธ์ จึงไม่ขัดจังหวะการมีเพศสัมพันธ์
ดังนั้น การจะเลือกใช้ชนิดใด ฝาหรือหมวกครอบปากมดลูก จึงขึ้นอยู่กับความพึงพอใจและ ความเคยชินของผู้ใช้
บรรณานุกรม
1. http://en.wikipedia.org/wiki/Cervical_cap [2014,Nov29]
2. http://www.pamf.org/teen/sex/birthcontrol/cervicalcap.html [2014,Nov29]
3. http://www.webmd.com/sex/birth-control/cervical-cap [2014,Nov29]