ฝาครอบปากมดลูก (Cervical cap)

ฝาครอบปากมดลูกคืออะไร?

ฝาครอบปากมดลูก (Cervical cap) เป็นอุปกรณ์คุมกำเนิดแบบชั่วคราวชนิดหนึ่ง มีลักษณะรูปร่างคล้ายกับหมวกครอบปากมดลูก (Cervical diaphragm) แต่มีขนาดเล็กกว่า ฝาถ้วยจะมีขนาดเล็กที่สวมปิดครอบที่ปากมดลูกได้เหมาะพอดี โดยใช้ใส่เข้าในช่องคลอดให้ฝาไปสวมครอบปากมดลูกไว้ก่อนมีเพศสัมพันธ์ เพื่อป้องกันไม่ให้ตัวเชื้ออสุจิวิ่งผ่านเข้าไปในโพรงมดลูกไปผสมกับไข่ ส่วนมากจะต้องมีการใส่สารฆ่าเชื้ออสุจิไว้ที่ฝาครอบปากมดลูกร่วมด้วย เพื่อได้ประโยชน์ในการช่วยทำลายเชื้ออสุจิด้วย และเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการคุมกำเนิด (อ่านเพิ่มเติมในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง การคุมกำเนิดด้วยยาฆ่าอสุจิ)

ฝาครอบปากมดลูกอาจทำจากยางธรรมชาติหรือสารสังเคราะห์หรือซิลิโคน (Silicone) ที่ไม่ระคายเคืองต่อผิว มักไม่ทำให้เกิดอาการแพ้ ยกเว้นคนที่แพ้สารนั้นๆอยู่ก่อนแล้ว

ฝาครอบปากมดลูกมีประโยชน์อย่างไร?

ฝาครอบปากมดลูกมีประโยชน์หลักคือ ใช้คุมกำเนิดป้องกันการตั้งครรภ์โดยไม่มีส่วน ผสมของฮอร์โมน/ไม่ต้องใช้ยาฮอร์โมน

ประสิทธิภาพการคุมกำเนิดของฝาครอบปากมดลูกเป็นอย่างไร?

ในทางทฤษฏีหากใช้ฝาครอบปากมดลูกอย่างถูกต้อง โอกาสล้มเหลวหรือมีการตั้ง ครรภ์ประมาณ 9 - 26 คนในสตรี 100 คนที่ใช้ แต่ในทางปฏิบัติจริงๆแล้วพบอัตราการล้มเหลว/มีการตั้งครรภ์จากการใช้ฝาครอบปากมดลูกประมาณ 15 - 32 คน ในสตรี 100 คนที่ใช้

ฝาครอบปากมดลูกมีวิธีใช้อย่างไร?

การใส่ฝาครอบปากมดลูก/วิธีใช้ฝาครอบปากมดลูกคือ ฝ่ายหญิงสามารถใส่ฝาครอบปากมด ลูกเข้าไปในช่องคลอดได้ด้วยตนเอง หรือจะให้ฝ่ายชายใส่ให้ก็ได้ โดยมีขั้นตอนดังนี้

1. ต้องมีการตรวจสอบความสมบูรณ์ของฝาครอบปากมดลูกก่อนใช้เสมอ ว่ามีรอยฉีกขาด รูรั่ว หรือเว้าแหว่งผิดปกติหรือไม่ หากมีการฉีกขาด ฯลฯจะส่งผลให้ประสิทธิภาพการคุม กำเนิดไม่ดีพอ อีกทั้งต้องใช้สารทำลายอสุจิร่วมกับฝาครอบปากมดลูกด้วยเสมอ ต้องตรวจสอบดูวันหมดอายุของทั้งสารฆ่าอสุจิและของฝาครอบปากมดลูกด้วย
2. ล้างมือให้สะอาด
3. แกะฝาครอบปากมดลูกออกจากกล่องบรรจุ
4. ทา/ใส่สารฆ่าเชื้ออสุจิทั้งด้านในและด้านนอกของฝาครอบปากมดลูก
5. เลือกท่าทางที่สบาย อาจเป็นท่ายืนหรือยืนยกเท้า 1 ข้างหรือนั่งยองๆหรือนอนชันเข่า แล้วใช้นิ้วมือด้านที่ถนัดจับขอบฝาครอบปากมดลูก บีบเข้าหากันเพื่อให้แคบลง แล้วสอดเข้าไปในช่องคลอด ใส่นิ้วเข้าไปในช่องคลอดเพื่อจัดให้ฝาครอบปากมดลูกเข้าไปครอบปากมดลูกพอ ดี
6. หลังจากมีเพศสัมพันธ์ อย่าเพิ่งรีบร้อนเอาฝาครอบปากมดลูกออกมา เพราะจะทำให้เชื้ออสุจิที่ถูกหลั่งออกมาในช่องคลอดและยังไม่ตายจากยาฆ่าเชื้ออสุจิ วิ่งเข้าไปในโพรงมดลูกได้ ควรต้องรอไว้ประมาณ 6 - 8 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์ เพื่อให้สารฆ่าอสุจิทำงานก่อน ซึ่งเมื่อจะเอาฝาครอบปากมดลูกออก ค่อยๆใช้นิ้วสอดเข้าไปล้วงเอาฝาครอบปากมดลูกออกมา แต่ไม่ควรทิ้งฝาครอบปากมดลูกไว้ในช่องคลอดนานเกิน 24 ชั่วโมง และหากจะมีการร่วมเพศซ้ำควรมีการใส่สารยาเชื้ออสุจิเข้าไปในช่องคลอดเพิ่มเติม
7. หลังนำฝาฯออก ล้างฝาครอบปากมดลูกให้สะอาด เก็บไว้ในที่แห้ง เพื่อนำกลับมาใช้ใหม่ได้ ส่วนจะใช้ซ้ำได้กี่ครั้ง ต้องอ่านจากเอกสารกำกับที่อยู่ในกล่อง เพราะจะแตกต่างกันได้ในแต่ละวัสดุที่ใช้ทำและในแต่ละยี่ห้อ ซึ่งในการใช้ซ้ำ ก่อนใช้ต้องตรวจสอบความสมบูรณ์ของฝาครอบปากมดลูกด้วยดังกล่าวแล้วในข้อ 1
8. ล้างมือให้สะอาดเป็นอันเสร็จวิธีการ

ใช้ฝาครอบปากมดลูกซ้ำได้กี่ครั้ง?

เนื่องจากฝาครอบมดลูกทำจากวัสดุที่ดีไม่ฉีกขาดง่ายระคายเคืองน้อยและมีราคาพอประ มาณ จึงสามารถถอดออกแลัวใส่ซ้ำใหม่ได้หลายครั้ง จนกว่าจะฉีกขาดจึงเปลี่ยนใช้ชิ้นใหม่ จึงไม่สามารถบอกได้ชัดเจนว่าใช้ได้ทั้งหมดกี่ครั้ง ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับวิธีการดูแลรักษาและวัสดุที่ใช้ ซึ่งควรต้องอ่านจากเอกสารกำกับในกล่องบรรจุฝาครอบปากมดลูก

มีข้อห้ามใช้ฝาครอบปากมดลูกไหม?

ข้อห้ามใช้ฝาครอบปากมดลูกได้แก่

• ห้ามใช้ฝาครอบมดลูกขณะมีประจำเดือน
• ขณะมีการติดเชื้อในช่องคลอดหรือที่ปากมดลูก ไม่ควรใช้ฝาครอบมดลูก เนื่องจากจะทำให้มีอาการเจ็บแสบเวลาใส่และถอด อาจทำเกิดบาดแผลเพิ่มขึ้น นอกจากนี้ทำให้ตกขาวคั่งค้างในช่องคลอดมากขึ้น การรักษาภาวะการอักเสบจะได้ผลไม่ดีพอ ควรรักษาการอักเสบติดเชื้อให้หายดีก่อน จึงใช้ฝาครอบปากมดลูก

ฝาครอบปากมดลูกมีผลต่อเพศสัมพันธ์ไหม?

ฝาครอบปากมดลูกจะสวมพอดีกับปากมดลูก จึงไม่มีปัญหา/มีผลต่อเพศสัมพันธ์ในฝ่ายชาย ส่วนการใช้ช่วงแรกฝ่ายหญิงอาจรู้สึกว่ามีสิ่งแปลกปลอมในช่องคลอด แต่หากใส่จนชินแล้วน่าจะไม่มีปัญหาทั้ง 2 ฝ่าย ไม่มีผลต่อการมีเพศสัมพันธ์ แต่อย่างไรก็ตามฝ่ายหญิงและฝ่ายชายควรมีการพูดคุยกันหากมีปัญหาเพื่อร่วมกันแก้ไข

ฝาครอบปากมดลูกเหมาะสำหรับผู้ใด?

สตรีที่เหมาะกับการใช้ฝาครอบปากมดลูกเพื่อการคุมกำเนิดคือ

• สตรีที่ต้องการคุมกำเนิดแบบชั่วคราว
• สตรีที่มีข้อห้ามในการใช้การคุมกำเนิดที่มีส่วนประกอบของฮอร์โมนเช่น ยาเม็ดคุมกำเนิด ยาฉีดคุมกำเนิด

ซื้อฝาครอบปากมดลูกได้ที่ไหน?

สามารถหาซื้อฝาครอบปากมดลูกได้จากโรงพยาบาลขนาดใหญ่บางแห่งและร้านขายยาใหญ่ๆ

เนื่องจากว่าอุปกรณ์ชนิดนี้หลายขนาดทำจากวัสดุแตกต่างกัน อายุการใช้งานแตกต่างกันไปและมีการใช้ซ้ำได้ การเลือกซื้อจึงควรเลือกขนาดที่พอเหมาะสำหรับแต่ละคน โดยจะมีขนาด ใหญ่ กลาง และเล็ก ก่อนตัดสินใจใช้จริง ควรต้องซื้อมาลองใส่ก่อนเพื่อดูขนาดเหมาะสมกับสรีระของแต่ละคน

ฝาครอบปากมดลูกมีข้อดีอย่างไร?

ข้อดีของฝาครอบปากมดลูกคือ

1. ใช้คุมกำเนิดแบบชั่วคราว
2. ไม่มีผลของฮอร์โมนต่อร่างกายและประจำเดือนยังมาตามปกติ
3. สามารถใช้ได้ด้วยตนเองโดยไม่ต้องอาศัยบุคคลากรทางสาธารณสุข (เช่น การทำหมันหญิงหรือยาฉีดคุมกำเนิด)
4. เมื่อหยุดใช้ ภาวะการเจริญพันธุ์กลับมาทันที

ข้อด้อยของฝาครอบปากมดลูกคืออะไร?

ข้อด้อยของฝาครอบปากมดลูกคือ

1. มีโอกาสล้มเหลวจากการคุมกำเนิดได้ง่ายหากใช้ไม่ถูกต้อง
2. ขั้นตอนการใส่ยุ่งยาก ต้องมีการใส่ก่อนมีเพศสัมพันธ์ และต้องมีการดึงอุปกรณ์ออก
3. บางคนอาจระคายเคืองต่อสารที่ใช้ทำฝาครอบปากมดลูก ทำให้เกิดอาการคันได้
4. อาจทำให้มีตกขาวได้
5. ฝาครอบปากมดลูกค้างอยู่ในช่องคลอดหลังใช้ เอาออกไม่ได้
6. หาซื้อได้ไม่สะดวก
7. ไม่สามารถป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ได้เช่น ซิฟิลิส หูดหงอนไก่ โรคเอดส์ เนื่องจากช่องคลอดยังสัมผัสกับอวัยวะเพศฝ่ายชายได้

ข้อเปรียบเทียบระหว่างฝาครอบปากมดลูกและหมวกครอบปากมดลูก?

ก. ฝาครอบปากมดลูกและหมวกครอบปากมดลูกเหมือนกันดังนี้

1. มีหลักการทำงานในการคุมกำเนิดเหมือนกัน
2. ต้องมีการใส่อุปกรณ์เข้าไปในช่องคลอดและถอดออกเหมือนกัน
3. ขั้นตอนการใส่และการถอดใกล้เคียงกัน
4. ต้องใช้ร่วมกับยาทำลายอสุจิเหมือนกัน
5. ประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดใกล้เคียงกัน

ข. ฝาครอบปากมดลูกและหมวกครอบปากมดลูกต่างกันดังนี้

1. ขนาดต่างกัน โดยหมวกครอบปากมดลูกจะมีขนาดใหญ่กว่าฝาครอบปากมดลูก
2. ฝาครอบปากมดลูกครอบปากมดลูกสนิทกว่าหมวกครอบปากมดลูก อาจทำให้มั่นใจกว่า ว่าไม่เลื่อนหลุดตอนมีเพศสัมพันธ์ จึงไม่ขัดจังหวะการมีเพศสัมพันธ์

ดังนั้น การจะเลือกใช้ชนิดใด ฝาหรือหมวกครอบปากมดลูก จึงขึ้นอยู่กับความพึงพอใจและ ความเคยชินของผู้ใช้

บรรณานุกรม

1. http://en.wikipedia.org/wiki/Cervical_cap [2014,Nov29]
2. http://www.pamf.org/teen/sex/birthcontrol/cervicalcap.html [2014,Nov29]
3. http://www.webmd.com/sex/birth-control/cervical-cap [2014,Nov29]