ปอดอักเสบ มัยโคพลาสมา ที่น่ารำคาญ (ตอนที่ 3)
- โดย ปฐมา ลอออรรถพงศ์
- 27 มิถุนายน 2555
- Tweet
จุลินทรีย์ที่เป็นสาเหตุของปอดอักเสบนอกแบบ (Atypical pneumonia) ได้แก่ แบคทีเรีย ไวรัส เชื้อรา และโปรโตซัว (Protozoa) นอกจากนั้นความแตกต่างจากปอดอักเสบทั่วไป ก็จะมีอาการซึ่งมีเสมหะน้อย ไม่มีอาการปอดบวม เม็ดเลือดขาวเพิ่มขึ้นเพียงเล็กน้อย และไม่มีน้ำหรือของเหลวคั่งในปอด
แรกเริ่มเดิมที มัยโคพลาสมา (Mycoplasma) แคลมิโดฟิลา (Chlamydophila) และเลจิโอเนลลา (Legionella) ยังไม่ถูกจัดให้เป็นแบคทีเรีย แต่ถูกจัดให้เป็นไวรัส ทำให้ปอดอักเสบนอกแบบ (Atypical pneumonia) มีอีกชื่อว่า “ปอดอักเสบที่ไม่ได้เกิดจากแบคทีเรีย” (non-bacterial) ซึ่งไม่ตรงกับความเป็นจริงที่พบแแล้วในปัจจุบัน
ปอดอักเสบมัยโคพลาสมา มักเกิดกับเด็กหรือผู้ที่อายุไม่มากนัก และเกี่ยวข้องกับอาการทางระบบประสาทหรือเกี่ยวกับระบบทั้งหมดของร่างกายเช่น ผื่นคัน (Rash) ในขณะที่ผู้สูงอายุมักป่วยเป็นปอดอักเสบโดยโรคติดเชื้อร้ายแรง (Legionella pneumonia)
ปอดอักเสบนอกแบบ อาจเกิดจากเชื้อรา โปรโตซัว (Protozoa) หรือไวรัส ได้ด้วย ในอดีตเป็นเรื่องยากที่จะเพาะเชื้อจุลินทรีย์ ที่เป็นสาเหตุของโรค อย่างไรก็ตาม เทคนิคใหม่ๆ ก็ช่วยในการค้นหาตัวเชื้อจุลินทรีย์ที่เป็นสาเหตุ รวมถึงการช่วยระบุถึงแผนการรักษาที่เฉพาะเจาะจงสำหรับแต่ละบุคคล
ปอดอักเสบนอกแบบ ที่มีไวรัสเป็นสาเหตุ ที่เรารู้จักกันได้แก่ ไข้หวัดใหญ่ ชนิด A และ B และกลุ่มอาการทางเดินหายใจเฉียบพลันรุนแรง/โรคซาร์ (Severe acute respiratory syndrome : SARS) และโรคหัด
ในขณะเดียวกัน เชื้อจุลินทรีย์หลายชนิดก็ถูกจัดให้อยู่ในประเภทแบคทีเรีย เช่น มัยโคพลาสมา เป็นแบคทีเรียที่ไม่มีผนังเซลล์ และคลามีเดียส (Chlamydias) เป็นปรสิตเชื้อจุลินทรีย์ภายในเซลล์ ด้วยเงื่อนไขที่เกิดจากสาเหตุต่างกัน การดูแลรักษาก็ไม่เหมือนกันเลย การบ่งชี้สาเหตุตัวเชื้อโรคที่แท้จริงจึงมีความสำคัญมาก
ระยะรอบการฟักตัวของปอดอักเสบมัยโคพลาสมา จะอยู่ที่ประมาณ 3 สัปดาห์ ต่างจากไข้หวัดใหญ่หรือปอดอักเสบจากไวรัสอื่นๆ ที่มักมีระยะรอบการฟักตัวเพียงไม่กี่วัน การระบาดของปอดอักเสบมัยโคพลาสมา มักเกิดทุก 4–8 ปีในสังคมปิด เช่น กองทหาร หรือเรือนจำ
เช่นเดียวกับที่เกิดเหตุการณ์กักบริเวณทหารเกณฑ์ ค่ายพิชัยดาบหัก จังหวัดอุตรดิตถ์ ที่เป็นข่าวเมื่อต้นเดือน มิถุนายน และแม้ปอดอักเสบมัยโคพลาสมา จะเป็นสาเหตุที่พบได้บ่อย แต่เพียง 5–10% ของผู้ติดเชื้อเท่านั้นที่จะมีการวิวัฒนาโรคถึงขั้นปอดอักเสบร้ายแรงจริงๆ
การติดเชื้อแบคทีเรีย ที่ระบบทางเดินหายใจทั้งส่วนล่างและส่วนบน ก่อให้เกิดอาการคอหอยและต่อมทอนซิลอักเสบ (Pharyngitis) หลอดลมอักเสบ (Bronchitis) นอกเหนือจากปอดอักเสบ (Pneumonia)
การติดเชื้อปอดอักเสบโดยแบคทีเรียดังกล่าวนี้ เรียกว่า “ปอดอักเสบนอกแบบ” (Atypical pneumonia) เพราะไม่มีเหตุของโรคตามแบบฉบับ ไม่มีเสลดหรือเสมหะ และไม่มีอาการที่เกิดกับปอด เช่น ปอดอักเสบทั่วไป การติดเชื้อมัยโคพลาสมาเรื้อรัง อาจมีนัยสำคัญต่อการเกิดโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์(Rheumatoid arthritis)
แหล่งข้อมูล :
- โรคระบาดในค่ายพิชัยดาบหัก http://www.matichon.co.th/news_dwtail.php?newsid=1338803755 [2012, June 26]
- Mycoplasma Pneumonia. http://en.wikipedia.org/wiki/Mycoplasma_pneumonia [2012, June 26]
- Atypical Pneumonia. http://en.wikipedia.org/wiki/Atypical_pneumonia [2012, June 26]
- Mycoplasma Pneumonia. http://emedicine.medscape.com/article/1941994-overview#a0156 [2012, June 26]
