บิสมัทซับแกลเลต (Bismuth subgallate)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 1 พฤษภาคม 2565
  • Tweet

สารบัญ

บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ: คือยาอะไร?

บิสมัทซับแกลเลต (Bismuth subgallate) คือ ยาที่เป็นสารเคมีที่มีฤทธิ์ของการฝาดสมาน/สมานเนื้อเยื่อ/สมานแผล (Astringent) ส่งผลให้โปรตีนในเนื้อเยื่อหมดสภาพจึงสามารถต่อต้านแบคทีเรียได้ระดับหนึ่ง อีกทั้งทำให้หลอดเลือดกระชับหดตัว ในแถบอาฟริกาใต้ใช้บิสมัทซับแกลเลตเพื่อบรร เทาอาการปวด อาการคัน รวมถึงใช้รักษาริดสีดวงทวาร ปัจจุบันนักวิทยาศาสตร์นำมากำจัดกลิ่นของแก๊สในระบบทางเดินอาหารรวมถึงกลิ่นของอุจจาระ โดยมีรูปแบบของผลิตภัณฑ์เป็นยาเม็ดหรือแคปซูลสำหรับรับประทานและมีการดูดซึมจากทางเดินอาหารต่ำ นอกจากนี้ทางคลินิกยังนำไปสนับสนุนการรักษาอาการติดเชื้อจากเชื้อ Helicobactor pylori (โรคติดเชื้อเอชไพโลไร) รักษาแผลในระบบทางเดินอาหาร ใช้กับกรณีผ่าตัดลำไส้ใหญ่ เช่น ผู้ป่วยด้วยมะเร็งลำไส้ใหญ่ และยังใช้บำบัดรักษาภาวะกลั้นอุจจาระไม่อยู่ รวมถึงโรคลำไส้แปรปรวน อีกด้วย

ยาบิสมัทซับแกลเลตไม่สามารถรักษาอาการโรคดังกล่าวมาได้ทั้งหมดเพียงแต่ช่วยบำบัดอา การให้ดีขึ้น การได้รับยานี้ในปริมาณมากเกินไปอาจก่อให้เกิดพิษกับเส้นประสาท

 อาการข้างเคียง (ผลข้างเคียง) ที่โดดเด่นของยานี้คือ ทำให้ลิ้นมีสีดำรวมถึงอุจจาระก็มีสีดำคล้ำซึ่งไม่เป็นอันตรายแต่อย่างใด โดยปกติแพทย์มักใช้ยาประเภทนี้เพียงระยะสั้น หลังหยุดการใช้ยา อาการลิ้นมีสีดำ อุจจาระมีสีดำคล้ำ ก็จะหายไปเอง

บิสมัทซับแกลเลตมีสรรพคุณรักษาโรคอะไร?

บิสมัทซับแกลเลต

ยาบิสมัทซับแกลเลตมีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้: เช่น

  • ช่วยลดกลิ่นของอุจจาระ                 
  • ช่วยสมานบาดแผลและลดภาวะเลือดออกในทางเดินอาหาร
  • ใช้เป็นยาหลังผ่าตัดลำไส้ เช่น ในผู้ป่วยมะเร็งลำไส้ใหญ่
  • ใช้เป็นยาร่วมรักษาการติดเชื้อ Pylori (โรคติดเชื้อเอชไพโลไร)ในกระเพาะอาหาร
  • บำบัดอาการท้องเสีย ช่วยลดกลิ่นที่รุนแรงของอุจจาระ
  • ใช้ร่วมในยาเหน็บทวารแก้ริดสีดวงทวาร

บิสมัทซับแกลเลตมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

ด้วยยาบิสมัทซับแกลเลตมีคุณสมบัติฝาดสมาน/สมานแผลและสามารถออกฤทธิ์ต้านกรดอีกทั้งทำให้หลอดเลือดกระชับขึ้น ด้วยกลไกการออกฤทธิ์เหล่านี้จึงสามารถต่อต้านแบคทีเรีย H. pylori ได้ระดับหนึ่งจึงช่วยทำให้แผลในกระเพาะอาหารหายเร็วขึ้น การออกฤทธิ์ยังครอบคลุมถึงการต่อต้านแบคทีเรียในลำไส้ที่ทำให้เกิดกลิ่นกับอุจจาระส่งผลให้อุจจาระมีกลิ่นเบาบางลง และด้วยคุณสมบัติต่างๆเหล่านี้จึงช่วยให้ยานี้บรรเทาอาการโรค/ภาวะต่างๆได้ตามสรรพคุณ

บิสมัทซับแกลเลตมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาบิสมัทซับแกลเลตมีรูปแบบการจัดจำหน่าย: 

  • ยาเม็ดชนิดเคี้ยวก่อนกลืน ขนาด 200 มิลลิกรัม/เม็ด
  • ยาแคปซูล ขนาด 200 มิลลิกรัม/แคปซูล
  • ยาเหน็บทวารที่ผสมร่วมกับยาอื่น

บิสมัทซับแกลเลตมีขนาดรับประทานอย่างไร?

ยาบิสมัทซับแกลเลตมีขนาดรับประทานสำหรับลดกลิ่นของอุจจาระ เช่น

  • ผู้ใหญ่และเด็กอายุ 12 ปีขึ้นไป: รับประทานครั้งละ 200 - 400 มิลลิกรัมหลังอาหาร

สามารถรับประทานได้ถึง 4 ครั้ง/วัน และควรรับประทานเพียง 1 - 2 วันเท่านั้น และควรรับประทานยานี้พร้อมอาหาร

  • เด็กอายุต่ำกว่า 12 ปี: ขนาดยาเป็นไปตามดุลพินิจของแพทย์ผู้รักษา

 *อนึ่ง: ขนาดรับประทานที่ใช้รักษาอาการโรค/ภาวะอื่นๆ เช่น บำบัดอาการหลังการผ่าตัดลำไส้ใหญ่ รักษาอาการของโรคกระเพาะอาหารที่มีการติดเชื้อเอชไพโลไร(โรคติดเชื้อเอขไพโลไร)ร่วมด้วย บำบัดอาการท้องเสีย ซึ่งต้องเป็นไปตามคำสั่งของแพทย์ผู้รักษา เพราะกรณีดังกล่าวอาจต้องใช้ร่วมกับยาอื่นที่ใช้เป็นหลักในการรักษา ยาบิสมัทซับแกลเลตมักจะใช้เพียงเสริมและสนับสนุนการรักษาเท่านั้น ดังนั้นการใช้ยานี้ในโรค/ภาวะต่างๆจึงอยู่ในดุลพินิจของแพทย์ผู้รักษาเป็นกรณีไป

*****หมายเหตุ: ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมถึงยาบิสมัทซับแกลเลต ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์ พยาบาลและเภสัชกร เช่น

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้วคลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก/หอบเหนื่อย
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาบิสมัทซับแกลเลตอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/มีครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยาบิสมัทซับแกลเลตสามารถรับประทานเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้ เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มขนาดรับประทานเป็น 2 เท่า

อย่างไรก็ตามเพื่อประสิทธิผลของการรักษา ควรรับประทานยาต่างๆรวมถึงยาบิสมัทซับแกลเลตให้ตรงเวลา

บิสมัทซับแกลเลตมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยาบิสมัทซับแกลเลตสามารถก่อให้เกิดผล/อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง)  เช่น

  • มีภาวะลิ้นมีสีดำ
  • อุจจาระมีสีคล้ำออกดำ
  • ปกติทั่วไปผลข้างเคียงนี้ จะไม่เป็นอันตรายต่อผู้บริโภคด้วยการใช้ยาเป็นไประยะสั้นเพียง 1 - 2 วัน และสีที่ผิดปกตินี้จะหายไปเองหลังหยุดยานี้ใน 2 - 3 วันโดยไม่จำเป็นต้องมีการรักษา

มีข้อควรระวังการใช้บิสมัทซับแกลเลตอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้บิสมัทซับแกลเลต เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่มีประวัติแพ้ยานี้ หรือแพ้ส่วนประกอบของยานี้
  • ไม่ควรปรับขนาดรับประทานยานี้ด้วยตนเอง ควรเป็นไปตามคำสั่งแพทย์
  • ไม่ควรรับประทานยาบิสมัทซับแกลเลตเกิน 1,600 มิลลิกรัม/วัน และควรใช้เพียง 1 - 2 วัน หรือตามคำสั่งแพทย์
  • การใช้ยาในสตรีตั้งครรภ์ สตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร เด็ก (นิยามคำว่าเด็ก) และผู้สูงอายุ จะต้องเป็นไปตามคำสั่งแพทย์เท่านั้น
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมบิสมัทซับแกลเลตด้วย) ยาแผนโบราณ   อาหารเสริม  ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร  ทุกชนิดและสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ(อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

บิสมัทซับแกลเลตมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยาบิสมัทซับแกลเลตมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น

  • การใช้ยาบิสมัทซับแกลเลต ร่วมกับยา Codeine, Hydrocodone, Propoxyphene อาจทำให้ผู้ป่วยได้รับอาการข้างเคียงจากยาดังกล่าวเพิ่มขึ้น เช่น ง่วงนอน วิงเวียน อ่อนเพลีย หัวใจเต้นช้า เหงื่อออกมากผิดปกติ ปัสสาวะน้อย เป็นตะคริว/ปวดบีบที่ท้อง ดังนั้นหากไม่มีความจำเป็นใดๆควรหลีก เลี่ยงการใช้ยาร่วมกัน
  • การใช้ยาบิสมัทซับแกลเลต ร่วมกับยา Doxycycline จะทำให้ฤทธิ์ในการรักษาของยา Doxycycline ลดต่ำลง กรณีที่ต้องใช้ยาร่วมกันควรรับประทานห่างกันประมาณ 2 - 3 ชั่วโมงเป็นอย่างต่ำ

ควรเก็บรักษาบิสมัทซับแกลเลตอย่างไร?

ควรเก็บยาบิสมัทซับแกลเลต:

  • เก็บยาในอุณหภูมิห้องที่เย็น
  • ไม่เก็บยาในช่องแช่แข็งของตู้เย็น
  • ไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์
  • เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อน และความชื้น
  • เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง

บิสมัทซับแกลเลตมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาบิสมัทซับแกลเลต  มียาชื่อการค้าอื่น และบริษัทผู้ผลิต เช่น

ชื่อการค้า บริษัทผู้ผลิต
Anusol (อะนูซอล) Pfizer
Devrom (เดฟรอม) Parthenon

 

บรรณานุกรม

  1. https://en.wikipedia.org/wiki/Bismuth_subgallate   [2022,April30]
  2. https://go.drugbank.com/drugs/DB13909  [2022,April30]
  3. https://reference.medscape.com/drug/bismuth-subgallate-999413  [2022,April30]
  4. https://www.drugs.com/cdi/bismuth-subgallate.html   [2022,April30]
  5. https://devrom.com/devrom-faqs/  [2022,April30]