ท้องอืด ท้องเฟ้อ (ตอนที่ 1)

ท้องอืดท้องเฟ้อ

เข้าสู่ช่วงปลายปีแล้ว บรรยากาศแห่งความสุขและเทศกาลรื่นเริงต่างๆ เริ่มใกล้เข้ามาทุกที เชื่อว่าหลายคนกำลังวางแผนที่จะตระเวนชิมบุฟเฟ่ ตระเวนเที่ยว ตระเวนปาร์ตี้ กันอย่างเต็มที่ แต่ว่าความสุขที่ได้จากการรับประทานอาหารอย่างเต็มที่อาจพ่วงมาด้วยอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ กรดเกิน หรือกรดไหลย้อนเข้ามาด้วยอย่างหลีกเลี่ยงได้ยาก

อาการท้องอืด ท้องเฟ้อ เกิดจากการมีแก๊สในกระเพาะอาหารในปริมาณมากกว่าปกติ ก่อให้เกิดอาการต่างๆ ได้ คือ แน่นอึดอัด เรอ ผายลม รวมทั้งมีอาการปวดท้องร่วมด้วย

นอกจากการกินอาหารในปริมาณมากเกินไปที่ทำให้เกิดภาวะแก๊สเกินแล้ว ประเภทของอาหารก็มีส่วนทำให้เกิดแก๊สในปริมาณมากกว่าปกติได้เช่นกัน อันได้แก่ อาหารกลุ่มคาร์โบไฮเดรต (แป้งและน้ำตาล) โดยเฉพาะประเภทที่มีกากใยสูง รวมถึงอาหารที่มีไขมันสูงซึ่งย่อยยากและมักค้างอยู่ในกระเพาะอาหารเป็นเวลานาน จึงทำให้เกิดอาการท้องอืด แน่นท้องได้

อาหารประเภทแป้งที่ก่อให้เกิดอาการท้องอืดท้องเฟ้อ ได้แก่ มันฝรั่ง ข้าวโพด ข้าวสาลี ในขณะที่ข้าวเจ้านั้นสร้างแก๊สน้อยมาก

อาหารประเภทใยอาหาร ส่วนใหญ่เป็นกลุ่มผักและผลไม้ กากใยอาหารจะมีทั้งส่วนที่ละลายน้ำได้และละลายน้ำไม่ได้ ส่วนที่ละลายน้ำไม่ได้ร่างกายจะขับออกเป็นอุจจาระ ส่วนใยอาหารที่ละลายน้ำได้นั้นจะถูกแบคทีเรียในลำไส้ใหญ่หมักไว้จนกลายเป็นแก๊สได้ โดยผักผลไม้ที่สร้างแก๊สมาก ได้แก่ กะหล่ำปลี บร็อคโคลี หน่อไม้ฝรั่ง กล้วยหอม มันแกว ทุเรียน และขนุน เป็นต้น

ท้องอืด (Flatulence) มีสาเหตุมาจากแก๊สในลำไส้ โดยปกติลำไส้จะผลิตแก๊สปริมาณ 500-2,000 มิลลิลิตร ออกมาผ่านทางทวารหนัก หรือมีการผายลมประมาณวันละ 15 ครั้ง ซึ่งประกอบด้วยแก๊สชนิดต่างๆ เช่น มีเทน ไนโตรเจน และคาร์บอนไดออกไซด์ โดยกลิ่นที่แตกต่างกันไปนั้นเกิดจากสัดส่วนของแก๊สที่เป็นผลมาจากอาหารที่เรากินเข้าไป

อาการท้องอืดอาจเกิดจาก

  • แหล่งภายนอก (Exogenous sources) ซึ่งได้แก่ อากาศจากภายนอกที่เกิดจากการที่เรากิน ดื่ม หรือกลืนน้ำลาย เราจะมีการกลืนอากาศบางส่วนเข้าไปด้วย
  • แหล่งภายใน (Endogenous sources) ซึ่งเป็นผลผลิตที่เกิดจากกระบวนการย่อยอาหารหรือการที่อาหารย่อยไม่สมบูรณ์ เช่น กินอาหารที่มีกากใยมาก มีภาวะพร่องเอนไซม์ย่อยนม (Lactose intolerance)

โดยแก๊สเหล่านี้จะสะสมที่ลำไส้ ทำให้ร่างกายจำเป็นต้องหาทางระบายแก๊สออก ซึ่งมีหลายครั้งที่การระบายแก๊สออกเกิดขึ้นโดยที่คนไม่รู้ตัว ไม่มีกลิ่น และมีเป็นจำนวนน้อย

บรรณานุกรม

1. ปาร์ตี้อย่างสบายใจ ไร้อาการท้องอืด ท้องเฟ้อ. http://www.posttoday.com/life/health/466922 [2017, January 9].

2. Flatulence. https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/flatulence [2017, January 9].

3. Flatulence (Farting): Causes, Symptoms and Remedies. http://www.medicalnewstoday.com/articles/7622.php [2017, January 9].