ซีสต์ในรังไข่ (ตอนที่ 3 และตอนจบ)

ซีสต์ในรังไข่

การตรวจวิเคราะห์โรคอาจพบได้ระหว่างการตรวจอัลตราซาวด์ที่ช่องท้องเพื่อสาเหตุอื่น นอกจากนี้อาจใช้วิธีตรวจด้วยซีทีสแกน การตรวจอัลตราซาวด์ด้วยเทคนิคเฉพาะเพื่อดูการไหลเวียนของเลือดที่ไปเลี้ยงซิสต์ในรังไข่ (Doppler flow studies) และ /หรือ เอ็มอาร์ไอ

สำหรับการตรวจเลือดอาจทำได้โดย

  • การทดสอบ Ca-125 เพื่อดูว่าเป็นมะเร็งหรือไม่ ซึ่งจะใช้ในกรณีที่ตรวจอัลตราซาวด์แล้วพบสิ่งผิดปกติหรืออยู่ในวัยที่หมดประจำเดือน (Menopause) อย่างไรก็ดีการตรวจ CA-125 ก็ไม่สามารถระบุได้ชัดเจนว่าเป็นมะเร็งรังไข่ เพราะอาจพบค่านี้สูงในผู้หญิงที่เป็นมะเร็งที่เต้านม ปอด และตับอ่อนได้
  • การวัดระดับฮอร์โมนเพศ เช่น LH, FSH, Estradiol และ Testosterone
  • การทดสอบการตั้งครรภ์ (Serum HCG)

ฟังชันนัลซีสต์มักจะหายไปเองภายใน 8-12 สัปดาห์ โดยไม่ต้องทำการรักษา สำหรับการรักษานั้นขึ้นอยู่กับอายุของผู้ป่วย ขนาด ชนิดของซีสต์ และอาการ ซึ่งแพทย์อาจใช้วิธี

  • เฝ้าดูอาการ (Watchful waiting) และคอยตรวจซ้ำ ว่ามีการเปลี่ยนแปลงของซีสต์หรือไม่
  • ให้กินยาคุมกำเนิด (Birth control pills) เพื่อลดโอกาสในการเกิดซีสต์ในประจำเดือนรอบถัดไป ซึ่งจะช่วยลดความเสี่ยงในการเป็นซีสต์ที่รังไข่ (แต่ไม่ได้หมายความว่าจะลดขนาดของซีสต์ที่เป็นอยู่ก่อนแล้ว)
  • ผ่าตัด โดยการผ่าตัดเพื่อเอาซีสต์มักจะทำในกรณี
    • ซีสต์ที่รังไข่ที่มีความซับซ้อน
    • ซีสต์ที่ทำให้เกิดอาการและไม่ยอมหาย
    • ซีสต์รังไข่ที่มีขนาดเกิน 5 – 10 เซนติเมตร
    • ผู้หญิงที่อยู่ในวัยหมดระดูหรือใกล้หมด

การผ่าตัดซีสต์ที่รังไข่อาจทำโดยวิธี

  • ผ่าตัดเปิดหน้าท้อง (Exploratory laparotomy)
  • ผ่าตัดส่องกล้อง (Pelvic laparoscopy)

ทั้งนี้ การผ่าตัดมีทั้งการเอาก้อนซีสออกเฉยๆ (Cystectomy) หรือตัดรังไข่ทิ้ง (Oophorectomy) แต่ถ้าเป็นซีสต์ที่เป็นเนื้อร้าย แพทย์มักจะแนะนำให้ตัดมดลูก (Hysterectomy) ร่วมไปด้วย

ซีสต์ที่เกิดในผู้หญิงที่ยังมีประจำเดือนมักจะหายเอง แต่สำหรับซีสต์ที่เกิดในผู้หญิงหลังวัยหมดประจำเดือน (Postmenopausal) นั้น จะมีความเสี่ยงในการเป็นมะเร็งรังไข่สูง

ทั้งนี้ โอกาสที่ซีสต์ในรังไข่จะพัฒนาเป็นมะเร็งที่รังไข่ของผู้หญิงที่อายุน้อยกว่า 40 ปี มีไม่มากนัก เมื่อเทียบกับผู้หญิงที่อายุมากกว่า 40 ปีขึ้นไป

แหล่งข้อมูล

1. Ovarian cysts. http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/001504.htm [2014, July 25].
2. Ovarian cysts facts. http://www.medicinenet.com/ovarian_cysts/article.htm [2014, July 25].
3. Ovarian cysts. http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/ovarian-cysts/basics/definition/con-20019937 [2014, July 25].