ซีสต์ในรังไข่ (ตอนที่ 1)

ซีสต์ในรังไข่

นพ.นาฏนภา วชิรธาราภาดร สูตินรีแพทย์ ให้ข้อมูลว่า จริงๆ แล้วสาเหตุแห่งการเกิดซีสต์ ก็คือ การคั่งสะสมของน้ำในร่างกาย ซึ่งเกิดได้ทุกส่วน แต่อันที่เกิดในรังไข่ โดยส่วนใหญ่แล้วก็จะสัมพันธ์กับรังไข่

กล่าวคือ หากมีการตกไข่ที่ผิดปกติไป อาจจะมีการคั่ง เกิดเป็นถุงน้ำในรังไข่ได้ หรือมีการไม่ตกไข่ ไข่ตกไม่ปกติในบางคน ก็จะสามารถเกิดเป็นถุงน้ำเล็กๆ เกิดเป็นไข่ใบเล็กๆ หลายใบในรังไข่

หรืออีกประเภทหนึ่งก็คือ มีการแบ่งเซลล์ในรังไข่ที่ผิดปกติไป ในกลุ่มนี้ก็จะเกิดเป็นเนื้องอก เป็นถุงน้ำที่ไม่ได้ร้ายแรง ก็จะมีส่วนประกอบคือเส้นผม ขน หรือไขมัน ในรังไข่ได้

นพ.นาฏนภา กล่าวว่า ส่วนหนึ่งนั้น ซีสต์สามารถจะเกิดเป็นมะเร็งและลุกลามไปยังอวัยวะส่วนอื่นๆ ได้ แต่ส่วนใหญ่ของซีสต์ก็ไม่ใช่เนื้อร้ายหรือมะเร็ง เป็นแค่เพียงถุงน้ำธรรมดา

และอีกชนิดหนึ่งที่มักจะพบในผู้หญิงวัยทำงานก็คือ เรื่องช็อกโกแลตซีสต์ ซึ่งเป็นการผิดปกติของเยื่อบุโพรงมดลูก ทำให้เกิดการสะสมของประจำเดือนอยู่ในรังไข่ เกิดเป็นถุงน้ำคล้ายๆ กับช็อกโกแลต เราก็เลยเรียกว่าช็อกโกแลตซีสต์

นพ.นาฏนภา กล่าวอีกว่า ซีสต์จะร้ายแรงหรือไหม ขึ้นอยู่กับสาเหตุ ถ้าซีสต์เกี่ยวกับการตกไข่ ส่วนใหญ่มักจะไม่ร้ายแรง ขณะที่ซีสต์ซึ่งเกิดจากสิ่งที่เรียกว่าช็อกโกแลตซีสต์ ก็ไม่ได้ร้ายแรงเช่นกัน แต่อาจจะมีผลคือทำให้มีลูกยากหรือว่ามีอาการปวดท้องน้อยเรื้อรังจากการสร้างพังผืดของเนื้อเยื่อที่ผิดปกติ

นพ.นาฏนภา ให้ข้อมูลเพิ่มเติมว่า ขนาดของซีสต์ จะมีตั้งแต่ขนาดเล็กๆ ไม่ถึงหนึ่งเซนติเมตรไปจนถึงสิบเซนติเมตร อาการทั่วๆ ไปที่พอจะสังเกตได้ เช่น ปวดหน่วงท้องน้อย ตึงๆ แน่นๆ ในท้องน้อย หรือว่าปวดท้องประจำเดือนผิดปกติ

ถ้าปวดท้องน้อยเรื่อยๆ เป็นๆ หายๆ อันนี้ก็เป็นอาการที่สามารถทำนายได้ว่าอาจจะมีซีสต์ในรังไข่ อีกอย่างหนึ่งก็คือ คลำพบก้อนในท้องน้อย ซึ่งถ้าก้อนใหญ่พอ เราก็จะคลำพบด้วยตัวเอง และอีกลักษณะหนึ่งก็อาจจะเป็นการขาดหายไปของประจำเดือน หรือประจำเดือนที่มาผิดปกติ กะปริดกะปรอย เดี๋ยวออกเดี๋ยวหยุด มากกว่าหนึ่งสัปดาห์

นพ.นาฏนภา อธิบายทิ้งท้ายไว้ว่า ถ้าหากเกิดจากการตกไข่ ความร้ายแรงจะต่ำ ไม่มีความร้ายแรงอะไร สามารถรักษาได้ด้วยฮอร์โมน แต่ในกรณีที่ถุงน้ำมีขนาดใหญ่มาก เราก็จะผ่าตัด อาจจะมีขนาดใหญ่กว่าห้าเซนติเมตรขึ้นไป หรือว่าถุงนั้นนั้นมีลักษณะเหมือนเป็นเนื้องอกหรือเป็นมะเร็ง แนวโน้มการรักษาในกลุ่มนี้ก็จะเป็นการผ่าตัด

รังไข่ (Ovary) เป็นอวัยวะเล็กๆ 2 อัน ที่อยู่คนละข้างของมดลูก (Uterus) ในร่างกายผู้หญิง มีขนาดและรูปร่างเท่าผลวอลนัท (Walnut) มีหน้าที่ผลิตฮอร์โมน รวมถึงเอสโตรเจน (Estrogen) และ โพรเจสเทอโรน (Progesterone) คอยควบคุมพัฒนาการของร่างกายผู้หญิง เช่น เต้านม รูปร่าง และเส้นผม นอกจากนี้ยังคอยควบคุมการมีประจำเดือนในแต่ละรอบ รวมถึงการตั้งครรภ์

ในแต่ละเดือนของการมีประจำเดือน ฟอลลิเคิล (Follicle) บนรังไข่จะแตก ไข่จะตกจากฟอลลิเคิลลงสู่ปากแตรของท่อนำไข่ ซึ่งจะเรียกว่า การตกไข่ (Ovulation) ถ้าฟอลลิเคิลไม่แตกและไข่ไม่ตก ของเหลวในฟอลลิเคิลจะก่อตัวเป็นถุงน้ำ หรือที่เรียกว่า (Follicular cyst)

แหล่งข้อมูล

1. รู้จักกับซีสต์ในรังไข่โรคเฉพาะของผู้หญิง กับความสงสัยของหลายคนที่กังวลว่าจะเป็นมะเร็งหรือไม่? http://www.manager.co.th/QOL/ViewNews.aspx?NewsID=9570000071782 [2014, July 23].
2. Ovarian Cysts and Tumors. http://www.webmd.com/women/guide/ovarian-cysts [2014, July 23].
3. Ovarian cysts. http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/001504.htm [2014, July 23].
4. Ovarian cysts facts. http://www.medicinenet.com/ovarian_cysts/article.htm [2014, July 23].