จิตวิทยาในชีวิตประจำวัน – ภาคที่ 3 จิตวิทยาผู้ใหญ่ตอนที่ 99 : เส้นทางสายตาสู่สมอง (1)
- โดย ดร. วิทยา มานะวาณิชเจริญ
- 5 มีนาคม 2560
- Tweet
มีความจริงอยู่ไม่น้อยในคำกล่าวแต่ดั้งเดิมที่ว่า “การเห็นคือการเชื่อ” (Seeing is believing) แต่ผู้คนส่วนมากไม่ทราบ (Realize) ว่า “การเห็น” เกิดขึ้นในสมอง มิใช่ที่ดวงตา เราสามารถ “แกะรอย” (Trace) เส้นทางที่คลื่นแสง (Light wave) เข้าสู่ดวงตา ซึ่งจะไปรวมแสง (Focus) ณ จอประสาทตา (Retina) เพื่อเปลี่ยนเป็นแรงกระตุ้น (Impulse)
จากนั้น ก็จะออกจากดวงตา ณ ประสาทสายตา (Optic nerve) จนเข้าถึงจุดหมายปลายทาง (Destination) ตรงสมองกลีบท้ายทอย (Occipital lobe) ในด้านหลังของสมอง ณ จุดนั้น สมองกลีบท้ายทอย จะเปลี่ยนคลื่นแสงให้กลายเป็น “ดาวรุ่ง” (Rock star) ที่มีสีสันงดงาม (Colorful)
สำหรับเส้นทางสายตา (Visual pathway) สู่สมองมีดังนี้ - แรงกระตุ้น (Impulse) ประสาท ดำเนิน (Flow) ผ่านประสาทสายตา (Optic nerve) เมื่อมันออกจากด้านหลังของดวงตา จุดออกนี้ สร้าง “จุดบอด” (Blind spot) ที่ตามปรกติ เราจะมองไม่เห็น เพราะดวงตาของเราเคลื่อนไหวต่อเนื่อง และปกคลุมอาณาบริเวณที่อาจอยู่ใน “จุดบอด”
มีบางส่วนของประสาทตาอยู่คร่อม (Cross over) เนื้อสมองสีเทาที่ฐานของสมองใหญ่ (Thalamus) และเป็นที่พัก (Stop) ซึ่งเริ่มประมวล [ข้อมูล] ในเบื้องต้น เนื้อสมองดังกล่าวส่งแรงกระตุ้นต่อ (Relay) ไปยังด้านหลังของสมองกลีบท้ายทอยทั้งซีก (Hemisphere) ซ้ายและซีกขวา
ด้านหลังๆ ของสมองกลีบท้ายทอย เป็นที่อยู่ของเปลือกสมองหลักส่วนการเห็น (Primary visual cortex) ซึ่ง “แปลงโฉม” (Transform) แรงกระตุ้นประสาทให้เป็นการรู้สึก (Sensation) มองเห็นแบบง่าย อาทิ เนื้อผิว (Texture) เส้น (Line) และสี (Color) ณ จุดนี้ เราจะรู้สึกมองเห็นอย่างหยาบ มิใช่รูปร่างอย่างสมบูรณ์ (Complete figure)
นักวิจัยประมาณการกันว่า ประมาณ 25% ของเปลือกสมองทั้งหมด มีไว้สำหรับประมวลข้อมูลของการเห็น ซึ่งเป็นอาณาบริเวณที่มากกว่าข้อมูลป้อนเข้า (Input) จากประสาทสัมผัสอื่นๆ เปลือกสมองการเห็นประกอบด้วยเซลล์จำนวนมากมายที่แตกต่างกัน อันสนองตอบต่อการกระตุ้น (Stimulation) การเห็นที่มีหลากหลายประเภท
เซลล์ที่หลากหลายในเปลือกสมองหลักส่วนการเห็น สนองตอบต่อสิ่งเร้าเฉพาะอย่างเท่านั้น ตัวอย่างเช่น เซลล์ส่วนนอก (Cortical cell) สนองตอบต่อเส้นของความกว้างเฉพาะ (Particular) เส้นของมุมเฉพาะ หรือเส้นของทิศทางเฉพาะ ซึ่ง “แปลงโฉม” สิ่งเร้าหลากหลายให้เป็นการรู้สึกมองเห็นอย่างง่าย อาทิ เงา (Shadow) เส้น เนื้อผิว หรือมุม แต่เพื่อให้เข้าใจในสิ่งที่เห็น แรงกระตุ้นประสาท จะต้องถูกส่งจากเปลือกสมองหลักส่วนการเห็น ไปยังอาณาบริเวณใกล้เคียงที่สัมพันธ์กับการเห็น
แหล่งข้อมูล
- Plotnik, Rod. (2002). Introduction to Psychology (6th Ed). Pacific Grove, CA: Wadsworth -Thompson Learning.
- Human eye - https://en.wikipedia.org/wiki/Human_eye [2016, March 4].
- Visual system - https://en.wikipedia.org/wiki/Visual_system [2016, March 4].