จิตวิทยาในชีวิตประจำวัน – ภาคที่ 3 จิตวิทยาผู้ใหญ่ตอนที่ 65 : สมองกลีบหน้า (1)

  • โดย ดร. วิทยา มานะวาณิชเจริญ
  • 10 กรกฎาคม 2559
  • Tweet
จิตวิทยาผู้ใหญ่

สมองกลีบหน้า (Frontal lobe) เป็นส่วนซึ่งใหญ่ที่สุดและสังเกตเห็นได้ชัด (Noticeable) ที่สุดในบรรดา 4 กลีบของสมอง โดยประกอบด้วยอาณาบริเวณกว้างของเปลือกสมอง (Cortex) ทำหน้าที่ (Function) สำคัญๆ หลายอย่าง อันได้แก่ การเคลื่อนไหวอย่างอิสระ (Voluntary motor movement) การแปรผล (Interpreting) พฤติกรรมทางอารมณ์ การประพฤติตนตามปรกติในสถานการณ์สังคม การดำรงรักษาบุคลิกภาพที่แข็งแรง (Healthy personality) การใส่ใจในสภาพแวดล้อม และการบริหารตามแผนงาน (Executing plan)

เนื่องจากสมองกลีบหน้ามีส่วนเกี่ยวข้องกับารตัดสินใจ การวางแผน การใช้เหตุผล และการประพฤติตน จึงเรียกว่า “งานผู้บริหาร” (Executive function : EF) เหมือนหน้าที่ของเจ้าหน้าที่บริหารในบริษัทขนาดใหญ่ เราทราบร่องรอย (Clue) ครั้งแรกในเรื่องการทำงานของสมองกลีบหน้า จากอุบัติเหตุที่ผิดปรกติในปี พ.ศ. 2391 ในขณะที่ความรู้ในปัจจุบัน เกิดจากการวิจัยโดยใช้เครื่องฉายภาพ PET (Position emission topography) Scan

อุบัติเหตุที่เลวร้าย (Terrible) เกิดขึ้นประมาณ 16.30 น. ของวันที่ 13 กันยายน พ.ศ. 2391 ใกล้เมืองคาเว็นดิช (Cavendish) รัฐเวอร์มอนต์ ในสหรัฐอเมริกา กลุ่มคนงานรถไฟกำลังจะระเบิด (Blast) ก้อนหินใหญ่ที่ขวางเส้นทางอยู่ หัวหน้าคนงานชื่อ ฟินีส์ เกจ (Phineas Gage) ได้ถมหลุมแคบในก้อนหินใหญ่ด้วยดินประสิว และกระทุ้ง (Ram) ด้วยแท่ง (Rod) เหล็กยาว เพื่อตอก (Tamp) ดินดำประจุไฟฟ้า (Charge) ก่อนที่จะกลบด้วยทราย

แต่เมื่อแท่งเหล็กที่ตอกลงไปในหลุมได้ถู (Rub) กับด้านข้างของสายไฟ (Shaft) ก็เกิดประกายไฟที่จุด (Ignite) ระเบิดดินประสิว แท่งเหล็กซึ่งมีความยาว 3.5 ฟุต (1.1 เมตร) เส้นผ่าศูนย์กลาง 1.25 นิ้ว (3.8 เซ็นติเมตร) และหนัก 13 ปอนด์ (5.8 กิโลกรัม) พุ่งขึ้นจากหลุมภายใต้แรงระเบิด (Force of explosion) แล้วตกลงมาเสียบด้านล่าง (Beneath) ของตาซ้ายของ ฟินีส์ และฉีกทะลุผ่านหัวกระโหลก (Skull) ออกจากศีรษะของเขา กระเด็นไปตกยังพื้นประมาณ 50 หลา (45.7 เมตร) ห่างจากตัวเขา

ฟินีส์ รอดตาย (Survive) แต่หลังจากอุบัตเหตุครั้งนั้น บุคลิกภาพของเขาก็เปลี่ยนไป จากหัวหน้างานยอดนิยมที่เป็นมิตรกับทุกคน กลายเป็นผู้ที่ระเบิดอารมณ์ (Emotional outburst) ใส่และสาปแช่ง (Curse) ลูกน้อง พร้อมปฏิเสธที่จะทำตามสัญญาใดๆ

นักวิจัยในปัจจุบันใช้หัวกระโหลกของ ฟินีส์ ที่ได้เก็บดองไว้ (Preserve) ในการสร้างขึ้นมาใหม่ (Re-construct) ณ อาณาบริเวณที่สมองเขาถูกทำลาย อันที่จริงแท่งเหล็กที่ทะลุได้ทำลายสมองกลีบหน้าของเขสอย่างยับเยิน (Extensively) เสมือนถูกผ่าตัดสมองกลีบหน้า (Lobotomy) อันเป็นสาเหตุของความบกพร่องในการประมวลอารมณ์และการตัดสินใจของเขา

แหล่งข้อมูล

  1. Plotnik, Rod. (2002). Introduction to Psychology (6th Ed). Pacific Grove, CA: Wadsworth -Thompson Learning.
  2. Frontal lobe - https://en.wikipedia.org/wiki/Frontal_lobe [2016, July 9].