จิตวิทยาในชีวิตประจำวัน - ภาคที่ 4 จิตวิทยาผู้สูงวัย ตอนที่ 19: อายุคาด

จิตวิทยาผู้สูงวัย

ในปี พ.ศ. 1943 อายุคาด (Life expectancy) ของผู้คนในสหราชอาณาจักร (United Kingdom) อยู่ที่ 35 ปี ตัวเลขนี้ ได้สูงขึ้นถึง 40 ปี ในปี พ.ศ. 2384 (กล่าวคือ เพิ่มขึ้นเพียง 5 ปี ในช่วงเวลา 441 ปี) แล้วพุ่งขึ้นเหมือนติดจรวด (Sky-rocket) เป็น 71 ปี ในปี พ.ศ. 2524 (กล่าวคือ เพิ่มขึ้นอีก 31 ปี ใน 140 ปีให้หลัง)

สถิติเหล่านี้ ดูเหมือนจะแสดงว่า ในปี พ.ศ. 1943 นั้น ชราภาพเป็นสิ่งที่เป็นไปไม่ได้ เมื่อผู้คนส่วนใหญ่ตายก่อนอายุ 35 ปี เนื่องจากอัตราการตายสูงในทารก (Infancy) และวัยเด็ก ได้ดึงค่าเฉลี่ย (Mean) หรือค่ามัธยฐาน (Median) ลงอย่างฮวบฮาบ แต่มิได้หมายความว่า เด็กที่รอดตาย (Survivor) จะมีอายุคาดที่เหลือเพียงไม่มากนัก

อันที่จริง ผู้คนที่มีอายุ 60 ปี ในปี พ.ศ. 1943 มีอายุคาดอยู่ที่ 69 ปี ในปี พ.ศ. 2384 อยู่ที่ 71 ปี และในปี พ.ศ. 2524 อยู่ที่ 76 ปี กล่าวคือ ความแตกต่างของตัวเลขระหว่างปี พ.ศ. 1943 กับปี พ.ศ. 2524 ลดลงจาก 36 ปี (71 – 35) ณ แรกเกิด เหลือ 7 ปี (76 – 69) ณ อายุ 60 ปี

ตัวอย่างนี้แสดงให้เห็นชัดว่า เหตุผลหลักของความแตกต่างในตัวเลขอายุคาดในอดีต อยู่ที่ผู้คนในวัยเด็กตายน้อยกว่า มิใช่อยู่ที่ผู้คนที่อยู่จนเป็นผู้ใหญ่ มีชีวิตอยู่ยาวนานกว่า และสถิติอื่นๆ ในประวัติศาสตร์ ก็ตอกย้ำว่า อายุคาดจะยาวสั้นแค่ไหน ขึ้นอยู่กับระยะแรกเริ่มของช่วงชีวิต (Life-span)

เหตุผลของอายุคาดที่ยาวนานขึ้น เป็นเรื่องคนกลุ่มใหญ่ (Legion) ในบางกรณี เป็นเรื่องของการต่อสู้กับเชื้อโรคและการบาดเจ็บ หลังจากที่เกิดขึ้นแล้ว อาทิ การใช้ยาปฏิชีวนะ (Antibiotics) และการผ่าตัดที่ดีขึ้น (จากการใช้สลบ [Anesthesia] ที่ปรับปรุงขึ้น) ในกรณีอื่น เป็นเรื่องของการป้องกันโรคแต่แรกเริ่ม อาทิ การฉีดวัคซีน (Inoculation)

แต่ปัจจัยที่สำคัญได้แก่ ความสะอาดของน้ำดื่มน้ำใช้ สุขอนามัย (Hygiene) ของอาหารและการเก็บอาหาร และที่อยู่อาศัยที่มีคุณภาพดีขึ้น อย่างไรก็ตาม การเปลี่ยนแปลงเหล่านี้ เกิดขึ้นในช่วง 160 ปีที่ผ่านมา ซึ่งตรงกับช่วงอายุคาดที่สูงขึ้นอย่างก้าวกระโดด จึงเป็นที่มาของ “สุดยอดปฏิบัติการของชีวิตคาด” (Best practice of life expectancy)

นิยามของสุดยอดดังกล่าว ก็คือ อายุคาดสูงสุดที่พบในประเทศใดประเทศหนึ่งในโลก ณ จุดหนึ่งของเวลา ทีมงานนักวิจัยพบว่า ตัวเลขดังกล่าวค่อยๆ สูงขึ้นเป็นเส้นตรง (Linear) จาก 45 ปี ในสวีเดนในปี พ.ศ. 2383 จนถึง 85 ปี ในญี่ปุ่นในปี พ.ศ. 2543 กล่าวคือ อายุคาดที่เพิ่มขึ้นประมาณ 3 เดือนในทุกๆ ปี ตลอด 160 ปีที่ผ่านมา

การป้องกันจากโรคติดเชื้อ (Infectious disease) ได้ลดอัตราการตายในวัยเด็กลงมาก แต่อายุคาดใอนาคต อาจไม่สูงขึ้นอย่างต่อเนื่องจากปัจจุบัน เพราะผลกระทบในระยะยาวของโรคอ้วน (Obesity) จากน้ำหนักเกิน การออกกำลังกายที่น้อยลง และวิถีชีวิตประจำวันที่เปลี่ยนไปในทางลบต่อร่างกาย ล้วนเป็นอุปสรรคของการมีอายุคาดที่สูงขึ้น แม้ว่าความเจริญก้าวหน้าของ “จีน/ยีนบำบัด” (Gene therapy) อาจช่วยขจัด (Eradicate) ปัญหาสุขภาพได้มากก็ตาม

แหล่งข้อมูล

  1. Stuart-Hamilton, Ian. (2012). The Psychology of Ageing (5th Ed). London, UK: Jessica Kingsley Publishers.
  2. Life expectancy - http://en.wikipedia.org/wiki/Life_expectancy [2015, August 25].