คุยกับหมอสมศักดิ์ ตอน การตรวจไวรัสตับอักเสบ

  • โดย ศ.นพ.สมศักดิ์ เทียมเก่า
  • 29 เมษายน 2557
  • Tweet

การตรวจไวรัสตับอักเสบซึ่งเป็นโรคที่พบบ่อยอีกโรคหนึ่งในคนไทย ไม่ว่าจะเป็นไวรัสตับอักเสบบี ไวรัสตับอักเสบเอ ไวรัสตับอักเสบซี เป็นต้น ดังนั้นการตรวจคัดกรองว่าใครเป็นหรือไม่เป็นไวรัสตับอักเสบก็เป็นสิ่งสำคัญอย่างมากในการตรวจเช็คสุขภาพ ประเด็นที่อยากเล่าให้ฟังก็คือว่า การที่ตรวจพบเชื้อไวรัสตับอักเสบนั้นไม่ใช่สิ่งที่ท่านต้องกังวลใจมากจนทานไม่ได้นอนไม่หลับ เพราะกลัวว่าจะต้องเป็นมะเร็งตับและเสียชีวิตอย่างรวดเร็ว จริงแล้วการตรวจพบเชื้อไวรัสตับอักเสบนั้น อาจเป็นเพียงการตรวจพบเชื้อหรือตรวจพบภูมิต้านทานก็ได้ ซึ่งการตรวจพบเชื้อก็ไม่ได้บอกว่าท่านจะเป็นมะเร็งตับทุกคน เพราะบางคนก็เป็นเพียงการตรวจพบเชื้อแต่ไม่มีอาการผิดปกติของการทำหน้าที่ของตับหรือไม่มีอาการของตับอักเสบใดๆ ท่านก็เป็นเพียงแค่พาหะนำโรคเท่านั้น ท่านก็เพียงแค่หลีกเลี่ยงปัจจัยที่จะทำให้การทำงานของตับเสีย ได้แก่ การไม่ดื่มเหล้า ไม่ทานยามากมายหลายชนิดโดยไม่มีความจำเป็น และต้องตรวจการทำงานของตับเป็นประจำทุกปี ร่วมกับการทำอัลตราซาวด์เพื่อติดตามและเฝ้าระวังการเกิดความผิดปกติที่ตับเท่านั้น ท่านอาจไม่ได้มีโอกาสที่จะเป็นมะเร็งมากกว่าคนอื่นๆ ดีเสียอีกที่ผลการตรวจบอกให้เรารู้ล่วงหน้าว่าเราต้องมีความระมัดระวังในการดูแลตนเองให้ดี ซึ่งก็เป็นผลดีต่อสุขภาพ

ประการต่อมาคือ การตรวจหาเชื้อไวรัสตับอักเสบนั้นในกรณีที่มีการตรวจพบว่าใครพบเชื้อหรือพบภูมิต้านทานแล้ว ต้องตรวจซ้ำบ่อยๆ แค่ไหน ความจริงก็คือ ถ้าใครตรวจพบว่ามีภูมิต้านทานเกิดขึ้นแล้วนั้นก็หมายความว่าท่านเคยได้รับการติดเชื้อมาก่อน และร่างกายได้สร้างภูมิต้านทานกำจัดเชื้อไวรัสนั้นไปแล้ว หมายความว่าท่านจะไม่เป็นไวรัสตับอักเสบชนิดนั้นอีก ก็คือท่านไม่จำเป็นต้องตรวจเลือดเพื่อหาว่าจะมีเชื้อไวรัสชนิดนั้นๆอีกเลย เพราะสิ่งที่ผมเห็นจากการดูแลผู้ป่วยที่นำผลการตรวจสุขภาพมาปรึกษาผมนั้น คือ มีการตรวจเชื้อไวรัสและภูมิต้านทานทุกปี ถามว่าทำไมต้องตรวจเป็นประจำทุกปี ก็ได้คำตอบที่ฟังแล้วเข้าใจทันที คือ ไม่ทราบเลยว่าต้องตรวจอะไร ทางหน่วยงาน บริษัทเป็นผู้ดำเนินการและการตรวจนั้นก็ไม่เคยได้พบแพทย์เพื่อตรวจร่างกายหรือให้คำแนะนำใดๆ เลย ดังนั้นการตรวจเช็คสุขภาพแบบนี้ก็ไม่มีประโยชน์อย่างเต็มที่ ไม่คุ้มกับการเสียค่าใช้จ่ายและเวลาที่สูญเสียไป

การตรวจที่เกี่ยวข้องกับการตรวจหาไวรัสตับอักเสบคือการตรวจอัลตราซาวด์เพื่อหาความผิดปกติของตับ ไตและอวัยวะในชองท้องนั้น กรณีที่ท่านตรวจพบว่าเป็นพาหะเชื้อไวรัสหรือตรวจพบว่าเป็นไวรัสตับอักเสบชนิดเรื้อรังนั้น ก็มีความจำเป็นที่ต้องได้รับการตรวจอัลตราซาวด์เป็นประจำทุกปี เพื่อเฝ้าระวังว่าจะเกิดโรคมะเร็งตับหรือไม่ แต่ถ้าผลการตรวจปกติดี ตรวจร่างกายก็ไม่พบความผดปกติใดๆ อาการก็ไม่มีเลย ก็ไม่มีความจำเป็นต้องตรวจอัลตราซาวด์ประจำปีเลย

การตรวจร่างกายหรือเช็คสุขภาพประจำปีนั้นเป็นสิ่งที่ดีและควรได้รับการส่งเสริมให้ประชาชนที่อยู่ในกลุ่มเสี่ยงนั้นต้องได้รับการตรวจเป็นประจำ แต่ไม่ใช่ช่องทางของธุรกิจทางการแพทย์ ที่จะหารายได้จากการทำกิจกรรมนี้ เพราะการทำแบบนี้จะเป็นการทำลายระบบสุขภาพของประเทศในที่สุด