คราบร้ายในช่องปาก (ตอนที่ 2 และตอนจบ)
- โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
- 29 มกราคม 2562
- Tweet
คราบหินปูน (Dental plaque / Tooth plaque / Microbial plaque / Dental biofilm) เป็นคราบสีใสจนถึงสีขาวออกเหลืองหรือสีครีมเกาะที่ฟันหรือที่เรียกว่า “ขึ้ฟัน”
โดยหินน้ำลาย (Calculus) หรือ หินปูน (Tartar) เกิดจากการตกตะกอนของแร่ธาตุที่เกิดจากน้ำลายและของเหลวในร่องเหงือก (Gingival crevicular fluid = GCF) จับตัวเป็นคราบเกาะแน่นกับผิวฟัน ซึ่งเราอาจพบคราบทั้งที่อยู่เหนือเหงือก (Supragingival) และใต้เหงือก (Subgingival)
คราบเหล่านี้เมื่อเริ่มเกิดใหม่ๆ จะเกาะไม่ค่อยแน่นกับพื้นผิวฟัน ซึ่งกำจัดได้ง่ายโดยการแปรงฟันและขัดฟัน แต่หากทิ้งไว้นานคราบเหล่านั้นจะเกาะติดแน่น เป็นที่อยู่ของแบคทีเรียซึ่งถูกหล่อเลี้ยงด้วยอาหารและเครื่องดื่มที่กินอยู่ทุกวัน ไม่สามารถเอาออกโดยการแปรงฟัน นอกจากการขูดหินปูนโดยทันตแพทย์
ผู้ใหญ่ร้อยละ 68 จะมีหินปูนในช่องปาก โดยผู้ที่มีความเสี่ยงมากได้แก่ ผู้ที่
- ใส่ที่ดัดฟัน (Braces)
- ปากแห้ง
- ฟันซ้อน (Crowded teeth)
- สูบบุหรี่
- สูงอายุ
นอกจากนี้ การกินอาหารที่มีน้ำตาลมาก เช่น ขนมเค็ก ลูกกวาด และผลไม้ ก็เพิ่มโอกาสในการเกิดแบคทีเรียมากขึ้น
เนื่องจากคราบนี้อาจไม่มีสี จึงทำให้สังเกตเองได้ยาก ดังนั้นเราจึงควรไปพบทันตแพทย์เพื่อตรวจสุขภาพช่องปาก เพราะหากปล่อยทิ้งไว้ คราบเหล่านี้อาจก่อให้เกิด
• ฟันผุ (Cavities) เพราะกรดที่เกิดจากแบคทีเรียสามารถทำลายเคลือบฟันได้
• โรคเหงือกอักเสบ (Gingivitis) เพราะการสะสมของคราบแบคทีเรียเป็นสาเหตุทำให้เหงือกอักเสบ
• ลมหายใจมีกลิ่น (Bad Breath)
ทั้งนี้ การป้องกันการเกิดคราบสามารถทำได้ด้วยการ
1. พบทันตแพทย์ทุก 6 เดือน เพื่อการตรวจสุขภาพและทำความสะอาดฟันด้วยการขูดหินปูน
2. ใช้ยาสีฟันที่มีส่วนผสมของฟลูออไรท์เพื่อต่อสู้กับแบคทีเรียในช่องปากและลดการสะสมของคราบ
3. ใช้ไหมขัดฟันทุกวันอย่างน้อยวันละครั้งเพื่อลดเศษอาหารและคราบที่อยู่ระหว่างฟัน
4. ใช้แปรงสีฟันไฟฟ้า (Electric Toothbrush) แปรงฟันอย่างน้อยครั้งละ 2 นาที และเปลี่ยนแปรงสีฟันทุก 3 เดือน
5. ใช้น้ำยาบ้วนปาก (Antiseptic mouthwash)
6. กินอาหารที่มีประโยชน์และลดปริมาณน้ำตาล ดื่มน้ำและแปรงฟันหลังอาหารเพื่อลดการสะสมของคราบ
7. อย่าสูบบุหรี่ เพราะมีงานวิจัยระบุว่ายาสูบทำให้เกิดคราบมากขึ้น
แหล่งข้อมูล:
- Calculus (dental). https://en.wikipedia.org/wiki/Calculus_(dental) [2018, January 28].
- Dental Plaque and Tartar: Causes, Prevention, and Removal. https://crest.com/en-us/oral-health/conditions/tartar-plaque/plaque-tartar-causes-prevention-removal [2018, January 28].
- Tooth Plaque and Dental Tartar. https://oralb.com/en-us/oral-health/conditions/tartar-plaque/tooth-plaque-dental-tartar [2018, January 28].
- What is Tartar? 6 Tips to Control Buildup. https://www.webmd.com/oral-health/guide/tartar-dental-calculus-overview#1 [2018, January 28].
