คุยกับหมอรักษาโรคมะเร็งตอน: ขั้นตอนการทำงานของแพทย์รักษามะเร็ง
ตอนที่ 8 ช่วงพักฟื้นและการประเมินผลรักษา

คุยกับหมอรักษาโรคมะเร็ง ตอน: ขั้นตอนการทำงานของแพทย์รักษามะเร็ง ตอนที่ 8 ช่วงพักฟื้นและการประเมินผลรักษา

เมื่อการรักษาผู้ป่วยมะเร็งครบทุกการรักษาที่แพทย์โรคมะเร็งได้วางแผนไว้แล้ว แพทย์จะให้ผู้ป่วยพักฟื้นประมาณ 4-8 สัปดาห์ (ขึ้นกับความแข็งแรงของร่างกายผู้ป่วยก่อนการรักษา) เพื่อให้ร่างกายฟื้นตัวหายจากผลข้างเคียงจากการรักษา และโดยธรรมชาติของร่างกาย ร่างกายจะกำจัดเซลล์มะเร็งที่ตายหมดแล้วออกจากร่างกายได้หมดในระยะเวลาประมาณ 8 สัปดาห์หลังครบการรักษา โดยจะมีพังผืดเกิดขึ้นแทนที่ในตำแหน่งรอยโรคมะเร็งเดิม

ในช่วงพักฟื้นนี้ ผู้ป่วยยังต้องพักผ่อนให้เต็มที่ อาจต้องหยุดงาน หรือ หยุดเรียนต่อเนื่อง กินอาหารมีประโยชน์ 5 หมู่ให้ครบถ้วนในทุกวัน ดื่มน้ำสะอาดให้ได้อย่างน้อยวันละ 6-8 แก้วเมื่อแพทย์ไม่ได้สั่งให้จำกัดน้ำดื่ม และออกกำลังกายสม่ำเสมอตามควรกับสุขสภาพ ทุกๆอย่างค่อยๆให้กลับเข้าสู่ภาวะปกติของการดำรง ชีวิต และยังคงต้องพบแพทย์ตามนัดเสมอ

หลังจากผู้ป่วยฟื้นตัวได้เต็มที่แล้ว แพทย์โรคมะเร็งจะตรวจร่างกาย และอาจมีหารตรวจอื่นๆผู้ป่วยอีกครั้ง เหมือนเช่นก่อนการรักษา คือ มีการตรวจเลือดดูสารมะเร็ง (Tumor marker) ถ้ามะเร็งชนิดนั้นสร้างสารมะเร็ง อาจมีการตรวจส่องกล้อง ตรวจภาพอวัยวะที่เป็นมะเร็ง (อาจโดย เอกซเรย์ธรรมดา อัลตราซาวด์ เอกซเรย์คอมพิวเตอร์ เอมอาร์ไอ และ/หรือเพทสะแกน) ตรวจภาพอวัยวะที่โรคมะเร็งมักชอบแพร่กระจาย คือ ปอด ตับ และกระดูก และอาจมีการตัดชิ้นเนื้อเพื่อการตรวจทางพยาธิวิทยา หรือ การเจาะ/ดูดเซลล์จากรอยโรคที่เหลืออยู่ที่แพทย์ตรวจพบเพื่อการตรวจทางเซลล์วิทยา ทั้งนี้เพื่อแยกว่า รอยโรคที่เห็นเหลืออยู่ เป็นพังผืด หรือ ยังมีเซลล์มะเร็งหลงเหลืออยู่

ถ้ารอยโรคที่เห็นเหลืออยู่ ตรวจแล้วพบว่า ยังมีเซลล์มะเร็งหลงเหลืออยู่ แพทย์โรคมะเร็งจะพูดคุยปรึกษากับผู้ป่วยและครอบครัวถึงแนวทางการรักษาโรคต่อไป ซึ่งอาจเป็นการใช้

  • ยาเคมีบำบัดชนิดใหม่ ยาฮอร์โมน
  • ยารักษาตรงเป้า (ยายังมีราคาแพงมากมหาศาลเกินกว่าผู้ป่วยทุกคนจะเข้าถึงยาได้ แต่ยานี้ก็ยังไม่สามารถรักษาโรคให้หายได้ เพียงแต่อาจพยุงผู้ป่วยให้อยู่ได้นานขึ้นบ้างในผู้ป่วยบางราย)
  • รังสีรักษา
  • การผ่าตัด
  • และ/หรือการรักษาประคับประคองตามอาการในผู้ป่วยสูงอายุ หรือผู้ป่วยที่ร่างกายอ่อนแอ

แต่ถ้าการตรวจต่างๆโดยเฉพาะการตรวจภาพของอวัยวะที่เป็นมะเร็ง ไม่พบว่ามีมะเร็งหลงเหลืออยู่ ผู้ป่วยจะเข้าสู่ขั้นตอนของการเฝ้าติดตามโรคหลังครบการรักษา ซึ่งจะเล่าฟังในครั้งหน้าคะ