กริซีโอฟูลวิน (Griseofulvin)

ทั่วไป

ยากริซีโอฟูลวิน (Griseofulvin) เป็นยาต้านเชื้อราชนิดรับประทาน มีการนำยามาใช้ทั้งในมนุษย์และสัตว์ สำหรับมนุษย์มักนำมารักษาอาการติดเชื้อราตามผิวหนังและเล็บมือเล็บเท้า ยานี้ถูกสกัดได้จากสิ่งมีชีวิตที่เรียกว่า ‘โมลด์ (Mold, ราชนิดหนึ่งที่เซลล์มีลักษณะเป็นเส้นใย)’ ชนิดที่มีชื่อเจาะจงว่า Penicillium griseofulvum

หากพิจารณาด้านเภสัชจลนศาสตร์ (Pharmacokinetic, การศึกษาความเป็นไปของยาเมื่อยาเข้าสู่ร่างกาย) ของยากริซีโอฟูลวินจะพบว่า การดูดซึมจากทางเดินอาหารมีช่วงกว้างมาก กล่าวคือ 25 - 70% ระดับยาในกระแสเลือดจะเพิ่มสูงสุดโดยใช้เวลาประมาณ 4 ชั่วโมง ตับจะคอยเปลี่ยนโครงสร้างทางเคมีของยากริซีโอฟูลวิน ร่างกายต้องใช้เวลา 9 - 21 ชั่วโมงในการกำจัดยาออกจากร่างกาย 50% โดยผ่านไปกับปัสสาวะและอุจจาระ

องค์การอนามัยโลกจัดให้กริซีโอฟูลวินเป็นยาจำเป็นสำหรับระบบสาธารณสุขขั้นมูลฐาน คณะ กรรมการอาหารและยาของไทยได้บรรจุกริซีโอฟูลวินลงในบัญชียาหลักแห่งชาติ โดยจัดให้อยู่ในหมวดยาอันตราย การใช้ยาให้ตรงกับวัตถุประสงค์ของการรักษาจึงต้องเป็นไปตามดุลยพินิจของแพทย์ผู้รักษาเท่านั้น

ยากริซีโอฟูลวินมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?

ยากริซีโอฟูลวินมีสรรพคุณรักษาการติดเชื้อราที่ผม ผิวหนัง เล็บมือ เล็บเท้า

ยากริซีโอฟูลวินมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

กลไกการออกฤทธิ์ของยากริซีโอฟูลวินคือ ตัวยาจะยับยั้งการแบ่งเซลล์ของเชื้อราในระยะที่เรียกว่าเมตะเฟส (Metaphase) ยานี้ยังเข้าไปรวมกับเคราติน (Keratin) ที่ผิวหนังของผู้ป่วย ทำให้ผิวหนังบริเวณที่สัมผัสกับเชื้อรามีความคงทนและต่อต้านการติดเชื้อราได้

ยากริซีโอฟูลวินมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยากริซีโอฟูลวินมีรูปแบบการจัดจำหน่าย เป็นยาเม็ดขนาด 125 และ 500 มิลลิกรัม/เม็ด

ยากริซีโอฟูลวินมีขนาดรับประทานอย่างไร?

ยากริซีโอฟูลวินมีขนาดรับประทานดังนี้

ก. การติดเชื้อราที่ผมและผิวหนัง:

• ผู้ใหญ่: รับประทาน 0.5 - 1 กรัม/วันเป็นเวลา 2 - 8 สัปดาห์ สามารถแบ่งรับประทานหรือจะรับประทานเพียงครั้งเดียวก็ได้

ข. การติดเชื้อราที่เล็บมือ:

• ผู้ใหญ่: รับประทาน 0.5 - 1 กรัม/วันเป็นเวลา 6 เดือน

ค. การติดเชื้อราที่เล็บเท้า:

• ผู้ใหญ่: รับประทาน 0.5 - 1 กรัม/วันเป็นเวลา 12 เดือนหรือมากกว่านั้น

*****หมายเหตุ:

• ควรรับประทานยานี้พร้อมอาหารทันที
• เด็ก: ขนาดยาขึ้นกับน้ำหนักตัวของเด็กและต้องอยู่ในดุลพินิจของแพทย์

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยากริซีโอฟูลวิน ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกร ดังนี้

• ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยาแล้ว คลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก
• มีโรคประจำตัวต่างๆรวมทั้งกำลังกินยาอะไรอยู่ เพราะยากริซีโอฟูลวินอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรือเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กินอยู่ก่อน
• หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรกและเข้าสู่ทารก จนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยากริซีโอฟูลวินสามารถรับประทานเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า

ยากริซีโอฟูลวินมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยากริซีโอฟูลวินสามารถก่อให้เกิดผลไม่พึงประสงค์ (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง) ดังนี้ เช่น ระคายเคืองต่อระบบทางเดินอาหาร วิงเวียน สับสน ปวดศีรษะ ซึมเศร้า อ่อนเพลีย นอนไม่หลับ ปลายประสาทอักเสบ (โรคเส้นประสาท) แพ้แสงแดด ผื่นคัน ลมพิษ อาจพบโปรตีนออกมากับปัสสาวะ พบได้จากการตรวจปัสสาวะ

มีข้อควรระวังการใช้ยากริซีโอฟูลวินอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยากริซีโอฟูลวินดังนี้

• ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยากริซีโอฟูลวิน
• ห้ามใช้ยานี้กับหญิงตั้งครรภ์
• ห้ามใช้ยานี้กับผู้ป่วยโรคตับ ผู้ป่วยโรคเอสแอลอี
• ระวังการใช้ยานี้กับหญิงที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร
• ระหว่างการใช้ยานี้ควรระวังเรื่องการขับขี่ยวดยานพาหนะหรือการทำงานที่เกี่ยวกับเครื่องจักร ทั้งนี้เนื่องจากผลข้างเคียงของยา เช่น สับสน วิงเวียน อ่อนเพลียจากนอนไม่หลับ
• หลีกเลี่ยงการโดนแสงแดดหรือแสงจากหลอดไฟฟ้า
• ระหว่างการรักษาด้วยกริซีโอฟูลวิน ควรเฝ้าระวังเรื่องการทำงานของไต ของตับ โดยควรมีการตรวจสอบผลเลือดเป็นระยะๆ
• ห้ามใช้ยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบัน ทุกชนิด (รวมยากริซีโอฟูลวินด้วย) ยาแผนโบราณทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้ง ควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

ยากริซีโอฟูลวินมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยากริซีโอฟูลวินมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นดังนี้

• การใช้ยากริซีโอฟูลวินร่วมกับยารักษาโรคลมชัก เช่น Phenobarbital จะทำให้ลดการดูดซึมของยารักษาโรคลมชักจากระบบทางเดินอาหาร หากมีความจำเป็นต้องใช้ยาร่วมกัน ควรปรับขนาดรับประทานเป็นกรณีๆไป
• การใช้ยากริซีโอฟูลวินร่วมกับยาเม็ดคุมกำเนิด เช่น Estradiol และ Norethindrone/Norethis terone acetate อาจทำให้ระดับความเข้มข้นของยาคุมกำเนิดในกระแสเลือดลดต่ำลง และอาจส่งผลให้มีเลือดออกหรือเสี่ยงกับการตั้งครรภ์ได้ จึงควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาร่วมกัน
• การใช้ยากริซีโอฟูลวินร่วมกับยาแก้ปวด ยาลดไข้ เช่น Paracetamol จะทำให้เพิ่มความเป็นพิษกับตับ หากไม่มีความจำเป็นใดๆควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาร่วมกัน
• การใช้ยากริซีโอฟูลวินร่วมกับเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์ จะทำให้มีอาการหน้าแดง หัวใจเต้นเร็ว จึงควรหลีกเลี่ยงและห้ามการใช้ยาร่วมกับแอลกอฮอล์

ควรเก็บรักษายากริซีโอฟูลวินอย่างไร?

ควรเก็บยากริซีโอฟูลวินที่อุณหภูมิ 15 - 30 องศาเซียลเซียส (Celsius) เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสงแดด ความร้อน และความชื้น เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง และไม่ควรเก็บยาในห้องน้ำ

ยากริซีโอฟูลวินมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยากริซีโอฟูลวินที่จำหน่ายในประเทศไทย มียาชื่อการค้าอื่นและบริษัทผู้ผลิตเช่น

บรรณานุกรม

1 http://en.wikipedia.org/wiki/Griseofulvin [2014,Oct18]
2 http://www.mims.com/Thailand/drug/search/?q=griseofulvin&page=0 [2014,Oct18]
3 http://www.mims.com/USA/Drug/info/griseofulvin/?type=full&mtype=generic#Dosage [2014,Oct18]
4 http://www.drugs.com/drug-interactions/griseofulvin-index.html?filter=3&generic_only= [2014,Oct18]
5 http://www.healthcentral.com/skin-care/r/medications/griseofulvin-microsize-oral-5440/dosage [2014,Oct18]