โรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ โรคฮิตของผู้หญิง (ตอนที่ 2)

นพ. ภควัฒน์ ระมาตร์ ภาควิชาศัลยศาสตร์ โรงพยาบาลศิริราช กล่าวว่า คนปกติกระเพาะปัสสาวะจะสามารถกักเก็บปัสสาวะได้ 300 - 350 ซีซี จากนั้นผนังกล้ามเนื้อของกระเพาะปัสสาวะจะบีบตัวผ่านทางท่อปัสสาวะ และขับออกภายนอกในเวลาไม่เกิน 30 วินาที ซึ่งในแต่ละวันจะปัสสาวะ 3 - 5 ครั้ง โดยไม่มีอาการปวด หรือแสบบริเวณท่อปัสสาวะ

ส่วนผู้ที่มีอาการปวดปัสสาวะเกินวันละ 5 ครั้ง ซึ่งไม่ได้เกิดจากกระเพาะปัสสาวะอักเสบจากการติดเชื้อ ก็อาจเกิดจากสาเหตุอื่นได้ เช่น กระเพาะปัสสาวะเล็ก ไม่สามารถกักเก็บปัสสาวะได้นาน ทำให้ปวดปัสสาวะบ่อย บางรายอาจปัสสาวะทุก 1 หรือ 2 ชั่วโมง และต้องลุกขึ้นมาปัสสาวะตอนดึกมากกว่า 2 ครั้งในแต่ละคืน

ในผู้ป่วยบางรายที่มีกระเพาะปัสสาวะขนาดเล็กและไม่สามารถขยายตัวได้ เพราะถูกฉายแสงรักษามะเร็งปากมดลูก หรือเกิดจากการขยายตัวของผนังกระเพาะปัสสาวะชั้นกล้ามเนื้อ ทำให้เก็บปัสสาวะได้ไม่มาก หรือมีเนื้องอกขนาดใหญ่ในมดลูก และในหญิงตั้งครรภ์ที่มดลูกไปกดกระเพาะปัสสาวะ และยังเกิดจากการได้รับยาขับปัสสาวะในผู้ป่วยที่ได้เข้ารับการรักษาโรคหัวใจ ความดันโลหิตสูง เบาหวาน สาเหตุเหล่านี้ก็ทำให้ปัสสาวะบ่อยกว่าปกติได้เช่นกัน

นอกจากนี้ บางรายที่ปัสสาวะบ่อย อาจเกิดจากความผิดปกติของระบบประสาทที่ควบคุมการทำงานของกระเพาะปัสสาวะ ซึ่งภาวะเช่นนี้จำเป็นต้องตรวจด้วยเครื่องตรวจการบีบตัวของกล้ามเนื้อกระเพาะปัสสาวะ เพื่อจะได้ทราบสาเหตุและรับการรักษาที่ถูกต้องเหมาะสมต่อไป

โดยรวมแล้ว ความผิดปกติของการขับถ่ายปัสสาวะ เกิดได้จากหลายสาเหตุ การดูแลตนเองเบื้องต้นนั้น ต้องไม่กลั้นปัสสาวะนานเกิน 6 ชั่วโมง และถ้ากระเพาะปัสสาวะอักเสบจากการติดเชื้อ ให้ดื่มน้ำมากๆ เพื่อขับเชื้อโรคออกจากร่างกายโดยเร็ว และยังช่วยลดอาการปวดแสบปวดร้อนเวลาปัสสาวะได้ด้วย

ผู้หญิงมักติดเชื้อในกระเพาะปัสสาวะหลังการร่วมเพศ การมีเพศสัมพันธ์ทำให้เชื้อแบคทีเรียเข้าถึงกระเพาะปัสสาวะได้ง่ายขึ้น ความเสี่ยงของการเป็นโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ (Honeymoon cystitis) ขึ้นกับความถี่ของการมีเพศสัมพันธ์ด้วย

หญิงมีครรภ์ซึ่งท่อปัสสาวะมีการเปลี่ยนแปลงอันเนื่องมาจากฮอร์โมนและการทำงานของไตที่เพิ่มขึ้น ก็มีแนวโน้มในการติดเชื้อ การคุมกำเนิดแบบใช้แผ่นครอบปากมดลูก (Diaphragms) และการใช้สารฆ่าตัวอสุจิ (Spermicide) เพียงอย่างเดียว หรือใช้ร่วมกับถุงยางอนามัยก็เพิ่มความเสี่ยงของการติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะเช่นกัน

อาการของโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบอาจร่วมถึง

  • การปวดแสบปวดร้อนเมื่อปัสสาวะ
  • ปัสสาวะบ่อย
  • ปัสสาวะกระปริดกระปรอย
  • ปัสสาวะมีสีขุ่น หรือมีเลือดปน มีกลิ่นเหม็น
  • มีการบีบเกร็งของกระเพาะปัสสาวะ
  • ในผู้สูงวัย การกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ หรือเฉื่อยชาขาดความกระตือรือร้น อาจเป็นสัญญาณของการติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะอย่างรุนแรง
  • การมีไข้ หรือ การหนาวสั่น อาจหมายถึงการติดเชื้อได้ไปถึงไตแล้ว

แหล่งข้อมูล:

  1. แบบไหน! โรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบในผู้หญิง http://www.manager.co.th/QOL/ViewNews.aspx?NewsID=9550000153442&Keyword=%e2%c3%a4 [2012, December 26].
  2. Cystitis Directory. http://www.webmd.com/a-to-z-guides/cystitis-directory [2012, December 26].
  3. What Are the Symptoms of a Bladder Infection? http://www.webmd.com/a-to-z-guides/understanding-bladder-infections-symptoms [2012, December 26].