แบคทีเรีย VS ไวรัส (ตอนที่ 1)
- โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
- 21 สิงหาคม 2555
- Tweet
คุณเคยรู้สึกสับสนระหว่างเชื้อแบคทีเรียและเชื้อไวรัสบ้างไหมว่า มีผลอะไรที่กระทบต่อมนุษยชาติอย่างเราอย่างไรบ้าง? บางคนก็ติดเชื้อแบคทีเรีย บางคนก็ติดเชื้อไวรัส ซึ่งสามารถทำให้เกิดโรคตั้งแต่ชนิดอ่อน ปานกลาง ไปจนถึงขั้นร้ายแรงได้ การเรียนรู้เกี่ยวกับเชื้อแบคทีเรียและเชื้อไวรัส ตลอดจนความแตกต่างระหว่างทั้ง2 เชื้อนี้ จึงน่าจะเป็นประโยชน์ต่อการดำรงชีวิตประจำวัน
แบคทีเรีย (Bacteria) เป็นจุลชีพชนิดเซลล์เดียว (Unicellular) พบได้ทุกหนทุกแห่งในโลก แบคทีเรียมีขนาดเล็กเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 0.3 - 2ไมโครเมตร (1 ไมโครเมตร = 0.001มิลลิเมตร) ทำให้มองไม่เห็นด้วยตาเปล่าต้องดูด้วยกล้องจุลทรรศน์ กำลังขยาย1000 เท่าจึงจะเห็นได้ชัด
รูปร่างของแบคทีเรียโดยทั่วไปจะมี 3แบบคือ รูปกลม (Coccus) รูปแท่ง (Bacillus) และรูปเกลียว (Spiral) โครงสร้างของแบคทีเรียประกอบไปด้วยผนังเซลล์ชั้นนอก (Cell wall) ผนังเซลล์ชั้นใน (Plasma membrane) ซึ่งจะห่อหุ้มไซโตพลาสม (Cytoplasm)
จากข้อมูลซากฟอสซิล (Fossil) แสดงให้เห็นว่าแบคทีเรียมีมานานกว่า 3.5 พันล้านปี และสามารถมีชีวิตอยู่ได้ในทุกสภาพแวดล้อม ทั้งในดิน ในน้ำ ในอากาศ พืช สัตว์ รวมทั้งในสภาพที่ร้อนจัดหรือเย็นจัด ในซากกัมมันตภาพรังสี (Radioactive waste) และในร่างกายมนุษย์
ส่วน ไวรัส (Virus) จัดเป็นจุลินทรีย์ที่มีโครงสร้างแบบง่ายๆ ไม่ซับซ้อน ไวรัสไม่จัดว่าเป็น "เซลล์" เนื่องจากไม่มีเยื่อหุ้มเซลล์ อันเป็นพื้นฐานที่ทุกเซลล์ต้องมี ไวรัสมีขนาดเล็กมากคือ 20 - 300 นาโนเมตร (nm = nanometer โดย 1 นาโนเมตร = 0.000001 มิลลิเมตร) จนสามารถหลุดรอดผ่านเครื่องกรองที่ใช้กรองแบคทีเรียได้
การดูรูปร่างของไวรัสต้องใช้กล้องจุลทรรศน์อิเลคตรอน จะใช้กล้องจุลทรรศน์ธรรมดาไม่ได้ การติดเชื้อแบคทีเรียและเชื้อไวรัสมีอะไรหลายอย่างที่คล้ายๆ กัน การติดเชื้อทั้ง 2 อย่างมีการแพร่กระจายโดย
- การไอและการจาม
- การสัมผัสกับผู้ติดเชื้อ เช่น การจูบ การมีเพศสัมพันธ์
- การสัมผัสกับผิวหนัง อาหาร และ น้ำ ที่มีเชื้อ
- การสัมผัสกับสัตว์ที่ติดเชื้อ รวมถึงสัตว์เลี้ยงในบ้าน ปศุสัตว์ และแมลง เช่น หมัดและเห็บ เป็นต้น
- การติดเชื้อซึ่งติดต่ออย่างเฉียบพลัน และไม่นาน
- การติดเชื้อซึ่งติดต่ออย่างเรื้อรัง ซึ่งอาจนานเป็นสัปดาห์ เดือน หรือตลอดชีวิต
- การติดเชื้อที่แฝงอยู่ ซึ่งอาจไม่ปรากฏอาการในระยะแรก แต่สามารถทำให้เกิดโรคได้ในระยะเป็นเดือนหรือเป็นปี
ในประวัติศาสตร์ หลายล้านคนป่วยด้วยโรคกาฬโรค (Bubonic plague/Black Death) ซึ่งเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย Yersinia pestis และป่วยด้วยโรคไข้ทรพิษหรือฝีดาษ (Smallpox) ซึ่งเกิดจากการติดเชื้อไวรัส Variola อีกตัวอย่างหนึ่งคือ การค้นพบไวรัสโดยนักวิทยาศาตร์สาธารณสุขเมื่อไม่กี่ปีมานี้ ว่าเป็นสาเหตุของอาการหายใจติดขัดเฉียบพลันและร้ายแรง หรือโรคซาร์ (Severe Acute Respiratory Syndrome : SARS)
แหล่งข้อมูล:
- Bacterial and Viral Infections. http://www.webmd.com/a-to-z-guides/bacterial-and-viral-infections [2012, August 20].
- แบคทีเรียคืออะไร http://micro.md.chula.ac.th/service/detail.php?topic_id=97 [2012, August 20].
- ไวรัส http://th.wikipedia.org/wiki/ไวรัส [2012, August 20].
