แคนรีโนน (Canrenone)

สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ

ยาแคนรีโนน(Canrenone) เป็นยาในกลุ่ม Aldosterone antagonist หรืออีกชื่อคือ Antimineralocorticoid ยานี้จะมีฤทธิ์ต่อต้านฮอร์โมนอัลดอสเตอโรน (Aldosterone) ที่สร้างจากต่อมหมวกไต หน้าที่หลักของฮอร์โมนอัลดอสเตอโรนจะช่วยร่างกายรักษาระดับเกลือโซเดียมในเลือด โดยทำให้ไตดูดซึมโซเดียมจากปัสสาวะ กลับเข้ากระแสเลือด แต่ส่งผลขับเกลือโปแตสเซียมทิ้งออกนอกร่างกายทางปัสสาวะ ด้วยกลไกการทำงานของยาแคนรีโนนจะทำให้ร่างกายขับเกลือโซเดียมและน้ำออกจากร่างกายได้มากยิ่งขึ้น ทางคลินิกจึงนำมาใช้เป็นยาขับปัสสาวะ นอกจากนี้ยาแคนรีโนนยังมีฤทธิ์ต่อต้านการทำงานของฮอร์โมนแอนโดรเจน/ยายับยั้งฮอร์โมนแอนโดรเจน (Antiandrogen) จึงสามารถใช้ยานี้รักษาภาวะขนดกในสตรีได้อีกด้วย

รูปแบบเภสัชภัณฑ์ของยาแคนรีโนน เป็นยาชนิดรับประทาน หลังการดูดซึมจากระบบทางเดินอาหาร ตัวยานี้สามารถอยู่ในร่างกายได้นาน 10–35 ชั่วโมง ก่อนที่จะถูกกำจัดออกจากกระเสเลือด

สำหรับข้อจำกัดการใช้ยาแครีโนนที่ผู้บริโภค/ผู้ป่วยควรทราบมีดังนี้ เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้แพ้ยานี้
  • ห้ามใช้กับผู้ที่มีเกลือโปแตสเซียมในเลือดสูง และผู้ที่มีระดับเกลือโซเดียมใน เลือดต่ำอยู่แล้ว
  • ห้ามใช้ยานี้กับ ผู้ป่วยโรคไตในระยะรุนแรง และผู้ป่วยโรค Addison’s disease และต้องระวังการใช้กับ ผู้ป่วยโรคเบาหวาน ผู้ป่วยโรคตับ รวมถึงกลุ่มผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงต่อภาวะเลือดเป็นกรด ผู้ป่วย Porphyria ด้วยตัวยาแคนรีโนนสามารถส่งผล กระตุ้นให้อาการโรคเหล่านี้รุนแรงขึ้น
  • ห้ามใช้ยานี้กับสตรีมีครรภ์/ตั้งครรภ์ สตรีในภาวะให้นมบุตร ทั้งนี้เพื่อเป็นการป้องกันการส่งผ่านตัวยานี้ไปสู่ทารก
  • ขณะใช้ยาแคนรีโนน ผู้ป่วยจะต้องมารับการตรวจเลือดตามแพทย์นัดหมายทุกครั้ง ทั้งนี้เพื่อตรวจสอบระดับเกลือแร่ในเลือด อย่างเช่น โซเดียม และโปรแตสเซียม ว่ายังอยู่ในระดับปกติหรือไม่ รวมถึงตรวจเลือดดูการทำงานของตับและไต
  • การใช้ยาบางตัวร่วมกับยาแคนรีโนน สามารถก่อให้เกิดผลเสีย(ผลข้างเคียง)ต่อร่างกายตามมาอย่างมากมาย เช่น ยารับประทานที่มีโปแตสเซียมเป็นส่วนประกอบหลัก(เช่น Potassium chloride), ยากลุ่ม ACE inhibitors, กลุ่มยา Angiotensin II receptor antagonists, Trilostane, Lithium, Thiazide, Chlorpropamide, Noradrenaline, Carbenoxolone, และรวมถึงยาลดความดันโลหิตชนิดต่างๆ การจะใช้ยาชนิดใดร่วมกับยาแคนรีโนน จึงต้องได้รับการยินยอมจากแพทย์เท่านั้น
  • กรณีที่ได้รับยาแคนรีโนนแล้วเกิดอาการข้างเคียง(ผลข้างเคียง)ที่เป็นอุปสรรคต่อการดำรงชีวิตประจำวัน เช่น เกิดผื่นคัน มีภาวะขนดก มีอาการทางตับ เช่น ตัวเหลือง ตาเหลือง ผู้ป่วยควรรีบกลับมาปรึกษาแพทย์/มาโรงพยาบาลโดยเร็ว โดยไม่ต้องรอถึงวันแพทย์นัด

ปัจจุบันยาแคนรีโนนมีการจัดจำหน่ายอยู่แต่ในแถบทวีปยุโรป แต่ในอนาคตอันใกล้ประเทศในแถบเอเชียก็อาจจะพบเห็นการจัดจำหน่ายยาชนิดนี้ และถือเป็นยาทางเลือกของยากลุ่มอัลดอสเตอโรน แอนตาโกนิสต์ อีกหนึ่งรายการ

แคนรีโนนมีสรรพคุณ(คุณสมบัติ)อย่างไร?

แคนรีโนน

ยาแคนรีโนนมีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้ เช่น

  • เป็นยาขับปัสสาวะ
  • รักษาภาวะหัวใจล้มเหลว
  • ลดอาการบวมน้ำของร่างกาย
  • รักษาโรคความดันโลหิตสูง
  • รักษาภาวะขนดกในสตรี

แคนรีโนนมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

ยาแคนรีโนนมีกลไกการออกฤทธิ์ที่ไต โดยมีกลไกแข่งขันหรือยับยั้งการทำงานของฮอร์โมนอัลดอสเตอโรน ทำให้เพิ่มการขับออกของโซเดียม และของน้ำจากไตไปกับปัสสาวะ แต่มีการดูดกลับของเกลือโปแตสเซียมจากปัสสาวะคืนสู่ร่างกาย/กระแสเลือด หรือที่เรียกกันว่า โปแตสเซียม-สแปริ่ง ไดยูเรติก (Potassium-sparing diuretics) จากเหตุผลดังกล่าว ทำให้ยากลุ่มนี้มีฤทธิ์เป็นยาขับปัสสาวะ ลดอาการบวมน้ำ ลดความดันโลหิต และช่วยบำบัดภาวะหัวใจล้มเหลว ส่วนคุณสมบัติที่มีฤทธิ์ต่อต้านการทำงานของฮอร์โมนแอนโดรเจน/ยายับยั้งฮอร์โมนแอนโดรเจน (Antiandrogen) ก็จะช่วยในการบำบัดรักษาภาวะขนดกในสตรี้ ด้วยกลไกดังกล่าว จึงทำให้ยานี้ใช้รักษาอาการโรคได้ตามสรรพคุณ

แคนรีโนนมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาแคนรีโนนมีรูปแบบการจัดจำหน่าย เช่น

  • ยาเม็ดชนิดรับประทาน ที่ประกอบด้วยตัวยา Canrenone 50 มิลลิกรัม/เม็ด

แคนรีโนนมีขนาดรับประทานอย่างไร?

ยาแคนรีโนน มีขนาดรับประทาน เช่น

  • ผู้ใหญ่: รับประทานวันละ 50–200 มิลลิกรัม ซึ่งเวลาของการรับประทานยานี้ให้เป็นไปตามแพทย์สั่ง และแพทย์อาจปรับขนาดรับประทานเป็น 300 มิลลิกรัมต่อวัน โดยต้องขึ้นกับดุลยพินิจของแพทย์เท่านั้น
  • เด็ก: ยังไม่มีข้อมูลทางคลินิก ของการใช้ยานี้ในเด็ก

*****หมายเหตุ: ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้ เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมยาแคนรีโนน ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกร ดังนี้

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้ว คลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือ แน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ อย่างเช่น โรคตับ โรคไต โรคความดันโลหิตสูง โรคความดันโลหิตต่ำ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาแคนรีโนน อาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์ หรือ กำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยาแคนรีโนน สามารถรับประทานยาทันทีเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า ให้รับประทานยาที่ขนาดปกติ

แต่อย่างไรก็ดี การลืมรับประทานยาแคนรีโนน อาจส่งผลให้อาการโรคกำเริบตามมา

แคนรีโนนมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยาแคนรีโนนสามารถก่อให้เกิด ผลไม่พึงประสงค์จากยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง)ต่อระบบอวัยวะต่างๆของร่างกายดังนี้ เช่น

  • ผลต่อระบบประสาท: เช่น ปวดศีรษะ ง่วงนอน รู้สึกสับสน
  • ผลต่อระบบทางเดินอาหาร: เช่น รู้สึกไม่สบายในช่องท้อง
  • ผลต่อกล้ามเนื้อ: เช่น กล้ามเนื้อในร่างกายทำงานเสียสมดุล
  • ผลต่อผิวหนัง: เช่น อาจพบผื่นคัน
  • ผลต่อระบบต่อมไร้ท่อ: เช่น เกิดภาวะหน้าอก/เต้านมโต ขนดก
  • ผลต่ออวัยวะสืบพันธุ์ในสตรี: เช่น ประจำเดือนผิดปกติ
  • ผลต่อระบบการเผาผลาญพลังงานของร่างกาย: เช่น เกลือโปแตสเซียมในเลือดสูง และเกลือโซเดียมในเลือดต่ำ
  • ผลต่อตับ: เช่น เกิดพิษกับตับ/ตับอักเสบ

มีข้อควรระวังการใช้แคนรีโนนอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาแคนรีโนน เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยานี้
  • ห้ามใช้ยานี้กับสตรีมีครรภ์ สตรีในภาวะให้นมบุตร และเด็ก นอกจากมีคำสั่งแพทย์
  • ห้ามใช้ยานี้กับผู้ที่มีภาวะขับปัสสาวะไม่ออก/ปัสสาวะขัด ผู้ป่วยไตวาย และผู้ป่วยโรค Addison’s disease
  • ห้ามปรับขนาดรับประทานด้วยตนเอง
  • ปฏิบัติตามคำแนะนำของ แพทย์ พยาบาล เภสัชกร อย่างเคร่งครัด และมาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลตามแพทย์นัดหมายทุกครั้ง
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา”ที่รวมถึง ยาแผนปัจจุบันทุกชนิด(รวมยาแคนรีโนนด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้ง ควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด(อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บhaamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอ

แคนรีโนนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยาแคนรีโนนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น

  • ห้ามใช้ยาแคนรีโนนร่วมกับยาโปแตสเซียมชนิดรับประทาน เพราะจะทำให้ระดับ โปแตสเซียมในเลือดสูงขึ้น จนก่อให้เกิดอาการข้างเคียงต่างๆตามมา
  • หลีกเลี่ยงการใช้ยาแคนรีโนนร่วมกับ กลุ่มยาACE inhibitors ด้วยจะทำให้เกิดภาวะความดันโลหิตต่ำมากตามมา

ควรเก็บรักษาแคนรีโนนอย่างไร?

ควรเก็บยาแคนรีโนน ภายใต้คำแนะนำของเอกสารกำกับยา ห้ามเก็บยาในช่องแช่แข็งตู้เย็น เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อนและความชื้น เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง และไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือรถยนต์

แคนรีโนนมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาแคนรีโนนมีหลายยาชื่อการค้าในต่างประเทศ เช่น Contaren, Luvion, Phanurane, และ Spiroletan แต่ไม่มีการระบุชื่อผู้ผลิต อาจเป็นเพราะการสงวนสิทธิ์ทางสื่ออิเล็กทรอนิกส์ของตัวแทนจำหน่ายยาดังกล่าว

บรรณานุกรม

  1. https://en.wikipedia.org/wiki/Canrenone[2017,Oct7]
  2. https://drug.mynahcare.com/drugs/genericdetail/canrenone-Mzcw[2017,Oct7]
  3. http://www.mims.com/malaysia/drug/info/canrenone?mtype=generic[2017,Oct7]
  4. https://www.drugbank.ca/drugs/DB12221[2017,Oct7]