เอดส์จากเอชไอวี ชีวิตรอวันตาย (ตอนที่ 2)

  • โดย ดร. วิทยา มานะวาณิชเจริญ
  • 19 มกราคม 2555
  • Tweet

อนุสนธิจากข่าวเมื่อวานนี้ กล่าวถึงการประชุมสัมนาวิชาการที่จังหวัดพะเยาเพื่อรับมือกับสถาณการณ์โรคเอดส์ ซึ่งสาธารณสุขจังหวัด (สสจ.) พะเยาเปิดเผยว่า สถิติโรคเอดส์ในจังหวัดพะเยานั้นลดลง แต่พบปัญหาด้านสาธารณสุขและสังคมผุดขึ้นมาแทน พร้อมเร่งเดินหน้าป้องกันดูแลผู้ติดเชื้อทั้งระบบ

การศึกษาวิวัฒนาการของเชื้อเอชไอวี (HIV) ที่ก่อให้เกิดโรคเอดส์ เมื่อเร็วๆ นี้ สันนิษฐานกันว่า เชื้อโรคนี้อาจแพร่ระบาดจากทวีปอัฟริกามายังประเทศไฮติ แล้วจึงเข้ามาในสหรัฐอเมริกาในช่วงปี พ.ศ. 2512 แต่ ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรค (Centers for Disease Control and Prevention: CDC) ของประเทศสหรัฐอเมริกา ได้รายงานถึงโรคเอดส์เป็นครั้งแรกเมื่อวันที่ 5 มิถุนายน พ.ศ. 2526

CDC ได้บันทึกการระบาดของโรคเอดส์ในชายรักร่วมเพศ 5 คนในนครลอสแอนเจลิส รัฐแคลิฟอร์เนีย แต่ไม่มีชื่อเรียกโรคนี้อย่างเป็นทางการ ในระยะแรก จึงมักเรียกตามลักษณะอาการที่ปรากฏของโรค อาทิ พยาธิสภาพของต่อมน้ำเหลือง (Lymphadenopathy) หรือ เนื้องอกคาโปซี (Kaposi's Sarcoma) และการติดเชื้อฉวยโอกาส (Opportunistic Infection)

ใน ระหว่างที่ CDC กำลังหาชื่อโรคที่เหมาะสมอยู่นั้น มีการใช้คำว่า "โรค 4H" (The 4H disease) เพราะโรคนี้ดูเหมือนจะพบใน 4 กลุ่มเสี่ยงด้วยกัน กล่าวคือ (1) ชาวไฮติ (Haitians) (2) ผู้ป่วยโรคกรรมพันธุ์ที่โลหิตไหลออกไม่หยุดเป็นเวลานาน (Hemophiliacs) (3) ผู้ใช้ยาเฮโรอิน (Heroin users) และ (4) ผู้รักร่วมเพศ (Homosexuals)

โดยเฉพาะในกลุ่มหลังสุด เป็นที่มาของการใช้คำว่า “ภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่องที่สัมพันธ์กับผู้รักร่วมเพศ” (Gay-related immune deficiency : GRID ) อยู่ระยะหนึ่ง อย่างไรก็ตามหลังจากการค้นพบว่าโรคนี้ไม่ได้เกิดขึ้นแต่ในกลุ่มคนรักร่วมเพศเท่านั้น คำว่า GRID ก็กลายเป็นคำที่ถือว่าเข้าใจผิด [และเสื่อมความนิยมไปเอง]

ต่อมา คำว่า AIDS (= Acquired Immune Deficiency Syndrome) ได้รับการเสนอชื่อขึ้นมาในเวลา 2 – 3 เดือนก่อนกันยายน พ.ศ. 2525 เมื่อ CDC ตัดสินใจใช้ชื่อโรคเอดส์ และให้นิยามที่เหมาะสมของโรคนี้อย่างเป็นทางการ [นิยามของเอดส์ มีหลายนิยาม ใช้เพื่อสร้างระบบการเฝ้าระวังทางวิทยาการ โดยมิได้มีจุดประสงค์ในการแบ่งแยกระดับทางคลินิกของผู้ป่วยเอดส์ และความไว (sensitive) หรือความจำเพาะ (specific) แต่อย่างใด]

สำหรับในประเทศไทย มีการพบผู้ป่วยโรคเอดส์ครั้งแรกเมื่อปี พ.ศ. 2527 จากกลุ่มรักร่วมเพศ [และเข้าใจว่า GRID เป็นเพียงกลุ่มเสี่ยงเดียว ในระยะแรก] แต่หลังจากนั้นภายในปีเดียวกันจึงพบการระบาดผ่านทางการมีเพศสัมพันธ์ระหว่างชายหญิง (Heterosexuals) ด้วย อย่างไรก็ตาม ผู้ป่วยในช่วงแรก ยังเป็นกลุ่มชายรักร่วมเพศเป็นส่วนใหญ่

ศูนย์ข้อมูลทางระบาดวิทยาของสำนักระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข รายงานว่า ในปัจจุบันผู้ป่วยโรคเอดส์สูงสุด (ร้อยละ 25.86) เป็นกลุ่มอายุ 30 – 34 ปี ผู้ป่วยโรคเอดส์รองลงมาเป็นกลุ่ม อายุ 25 – 29 ปี และผู้ป่วยโรคเอดส์ต่ำสุด (ร้อยละ 0.29) เป็นกลุ่มอายุ 10 – 14 ปี

เมื่อจำแนกตามอาชีพ พบว่า อาชีพรับจ้าง เป็นกลุ่มที่ติดเอดส์มากที่สุด รองลงมา คือ เกษตรกร ผู้ว่างงาน พ่อค้าแม่ขาย และแม่บ้าน [ตามลำดับ] ส่วนสาเหตุของการติดเชื้อเอดส์นั้น พบว่า ร้อยละ 83.97 ติดเชื้อเอดส์ ส่วนใหญ่จากการมีเพศสัมพันธ์ รองลงมา คือการฉีดยาเสพติดเข้าเส้นเลือด และการติดเชื้อจากมารดา อย่างไรก็ตาม ยังมีผู้ป่วยที่ไม่ทราบถึงสาเหตุอีกร้อยละ 7.30

แหล่งข้อมูล:

  1. สสจ.ยันเอดส์พะเยาลดแล้ว – แต่ปัญหาสาธารณสุขและสังคมโผล่แทน http://www.manager.co.th/Local/ViewNews.aspx?NewsID=9550000005333 [2012, January 18].
  2. เอดส์ http://th.wikipedia.org/wiki/เอดส์ [2012, January 18].