เมทิซิลลิน (Meticillin/Methicillin)

สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ

ยาเมทิซิลลิน (Meticillin หรือ Methicillin) เป็นยาปฏิชีวนะประเภทเบต้า-แลคแทม (Beta-lactam) กลุ่มเพนิซิลลินถูกพัฒนาขึ้นใน ปี ค.ศ.1959 (พ.ศ. 2502) โดย Beecham (กลุ่มบริษัทยา ในประเทศอังกฤษ) จากโครงสร้างทางเคมีทำให้ยาเมทิซิลลินดูดซึมจากทางเดินอาหารได้ไม่ดีเท่า ไรนัก รูปแบบยาเตรียมจึงต้องเป็นยาฉีด

เมื่อยาเมทิซิลลินเข้าสู่กระแสเลือด ตับจะเป็นผู้เปลี่ยนโครงสร้างทางเคมีของยา ซึ่งร่างกาย ต้องใช้เวลาประมาณ 25 - 60 นาทีในการกำจัดยา 50% ออกจากร่างกายโดยผ่านไปกับปัสสาวะ

ถึงแม้ยาเมทิซิลลินจะใช้ต่อต้านแบคทีเรียที่ดื้อต่อยาปฏิชีวนะกลุ่มเพนิซิลลินได้ดีก็ตาม แต่ก็ถูกใช้อยู่ในวงการแพทย์เพียงระยะหนึ่งด้วยผลข้างเคียงบางประการ เช่น ก่อให้เกิดภาวะไตวายหากใช้เป็นเวลานาน ยานี้จึงถูกแทนที่ด้วยตัวยาอื่นโดยยาเหล่านั้นยังมีความคงตัวสูงกว่ายาเมทิซิลลินอีกด้วย เช่นยา Oxacillin, Flucloxacillin , และ Dicloxacillin

เมทิซิลลินมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?

เมทิซิลลิน

ยาเมทิซิลลินมีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้:

  • รักษาอาการติดเชื้อแบคทีเรียที่ดื้อต่อยาปฏิชีวนะในกลุ่มเพนิซิลลิน เช่น จากเชื้อ Staphylococcus aureus

เมทิซิลลินมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

กลไกการออกฤทธิ์ของยาเมทิซิลลินคือ ตัวยาจะยับยั้งการสร้างหรือการสังเคราะห์ผนังเซลล์(อ่านความหมายเพิ่มเติมจากเว็บ haamor.com บทความ เซลล์-เนื้อเยื่อ-อวัยวะ)ของแบคทีเรีย ทำให้แบคทีเรียหยุดการเจริญเติบโต และไม่สามารถแพร่พันธุ์ได้ในที่สุด

เมทิซิลลินมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาเมทิซิลลินมีรูปแบบการจัดจำหน่าย:

  • ยาฉีด ขนาด 900 มิลลิกรัม/ขวด
  • ยาฉีด ขนาด 3.6 และ 5.4 กรัม/ขวด

เมทิซิลลินมีขนาดการบริหารยาอย่างไร?

ยาเมทิซิลลินมีขนาดการบริหารยา/การใช้ยา เช่น

  • ผู้ใหญ่: ฉีดเข้าหลอดเลือดดำ 1 - 2 กรัมทุก 4 - 6 ชั่วโมง หรือฉีดเข้ากล้ามเนื้อ 1 กรัมทุก 4 - 6 ชั่วโมง
  • เด็กทารกแรกเกิดที่อายุน้อยกว่า 7 วัน: ฉีดเข้าหลอดเลือดดำหรือเข้ากล้ามเนื้อ 50 - 75 มิลลิ กรัม/น้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม/วันโดยแบ่งการฉีดยาทุกๆ 8 - 12 ชั่วโมง
  • เด็กทารกที่อายุ 7 วันขึ้นไป: ฉีดเข้าหลอดเลือดดำหรือเข้ากล้ามเนื้อ 75 - 100 มิลลิกรัม/น้ำ หนักตัว 1 กิโลกรัม/วันโดยแบ่งการฉีดยาเป็นทุกๆ 6 - 8 ชั่วโมง
  • เด็กเล็กจนถึงเด็กโต(นิยามคำว่าเด็ก): ฉีดเข้าหลอดเลือดดำหรือเข้ากล้ามเนื้อ 100 - 200 มิลลิกรัม/น้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม/วันโดยแบ่งการฉีดยาเป็นทุกๆ 6 ชั่วโมง

*อนึ่ง ขนาดสูงสุดของการใช้ยานี้ไม่ควรเกิน 12 กรัม/วัน

*****หมายเหตุ: ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร ก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยาเมทิซิลลิน ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์ พยาบาล และเภสัชกร เช่น

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิดเช่น กินยาแล้วคลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก/ หายใจหอบเหนื่อย
  • มีโรคประจำตัวต่างๆรวมทั้งกำลังกินยาหรืออาหารเสริมอะไรอยู่ เพราะยาเมทิซิลลินอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรือเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาและ/หรือกับอาหารเสริมที่รับประทานอยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประ เภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรกและเข้าสู่ทารก จนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

เมทิซิลลินมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยาเมทิซิลลินสามารถก่อให้เกิดผล/อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง) เช่น

  • เกิดภาวะทางระบบเลือด เช่น มีเม็ดเลือดขาวต่ำ และเกล็ดเลือดต่ำ
  • ผื่นคัน
  • มีไข้
  • หนาวสั่น
  • ปวด /เจ็บในบริเวณที่มีการฉีดยา
  • ผู้ป่วยที่ใช้ยานี้เป็นเวลานานอาจเกิดภาวะไตวายเฉียบพลัน ส่ง ผลให้เมื่อตรวจปัสสาวะจะพบโปรตีนในปัสสาวะและมีเม็ดเลือดในปัสสาวะ/ ปัสสาวะเป็นเลือด
  • มีอาการปัสสาวะขัด
  • บางคนอาจมีอาการชัก

มีข้อควรระวังการใช้เมทิซิลลินอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาเมทิซิลลิน เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยานี้หรือผู้ที่แพ้ยากลุ่มเพนิซิลลิน
  • ระวังการใช้ยานี้กับผู้ที่มีประวัติแพ้ยากลุ่มเซฟาโลสปอริน (Cephalosporin)
  • การใช้ยานี้กับหญิงตั้งครรภ์และหญิงที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร จะต้องเป็นไปตามคำสั่งของแพทย์เท่านั้น
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยาเมทิซิลลินด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

เมทิซิลลินมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยาเมทิซิลลินมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น

  • การใช้ยาเมทิซิลลินร่วมกับยา Methotrexate สามารถทำให้ระดับยา Methotrexate ในกระ แสเลือดเพิ่มสูงมากขึ้นจนก่อให้เกิดอาการข้างเคียงตามมา เช่น คลื่นไส้-อาเจียน, ช่องปากเป็นแผล, จนถึงโรคซีด หากมีความจำเป็นต้องใช้ยาร่วมกัน แพทย์จะปรับขนาดรับประทานให้เหมาะกับผู้ป่วยเป็นรายบุคคลไป
  • การใช้ยาเมทิซิลลิน ร่วมกับ ยาปฏิชีวนะบางตัว เช่นยา Tetracycline จะทำให้ฤทธิ์ในการรักษาของยาเมทิซิลลินด้อยประสิทธิภาพลงไป จึงควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาร่วมกัน
  • การใช้ยาเมทิซิลลิน ร่วมกับ ยาเม็ดคุมกำเนิด สามารถทำให้ประสิทธิภาพของยาเม็ดคุมกำเนิดด้อยประสิทธิภาพลงไป ระหว่างการใช้ยาทั้งคู่ร่วมกัน ควรต้องใช้วิธีการคุมกำเนิดวิธีอื่นๆร่วมด้วย เช่น ใช้ถุงยางอนามัยชาย

ควรเก็บรักษาเมทิซิลลินอย่างไร?

ควรเก็บยาเมทิซิลลิน:

  • เก็บยาในที่มีอุณหภูมิที่เย็น
  • ห้ามเก็บในช่องแช่แข็งของตู้เย็น
  • ไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์
  • เก็บในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อนและความชื้น
  • เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง

เมทิซิลลินมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาเมทิซิลลิน มียาชื่อการค้าอื่น และบริษัทผู้ผลิต เช่น

ชื่อการค้าบริษัทผู้ผลิต
Celbenin (เซลเบนิน)Beecham
Chibro-flabelline (ชิโบร-ฟลาเบลลีน)Merck Sharp & Dohme
Lucopenin (ลูโคเพนิน)Durascan
Metin (เมทิน)CSL
Staficyn (สแตฟิแคน)Firma
Staphcillin (สแตปซิลลิน)Apothecon

บรรณานุกรม

1. http://en.wikipedia.org/wiki/Meticillin [2020,Aug22]
2. http://www.drugs.com/drug-interactions/methicillin-index.html?filter=3&generic_only= [2020,Aug22]
3. http://www.drugs.com/sfx/methicillin-side-effects.html [2020,Aug22]
4. http://www.catalog.md/drugs/staphcillin.html [2020,Aug22]