เดสออกซิเมทาโซน (Desoximetasone)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 29 เมษายน 2566
  • Tweet

สารบัญ

บทความที่เกี่ยวข้อง

 

บทนำ:คือยาอะไร?

เดสออกซิเมทาโซน (Desoximetasone) คือ ยากลุ่มคอร์ติโคสเตียรอยด์ (Cortico steroid) ที่นำมาใช้เป็นยาใช้ภายนอกเพื่อใช้เฉพาะที่ สามารถรักษาอาการโรคผิวหนังที่มีลักษณะเป็น ผื่นคัน ระคายเคือง บวมแดง เป็นต้น,  รูปแบบยาแผนปัจจุบันของยานี้จะเป็นยาครีมที่มีความเข้มข้นแตกต่างกันไป บางสูตรตำรับได้ผสมตัวยาปฏิชีวนะ เช่นยา Framycetin และ Gramicidin

 ถึงแม้จะเป็นยาทาภายนอกก็จริง แต่ยาเดสออกซิเมทาโซนสามารถดูดซึมผ่านผิวหนังเข้าสู่กระแสเลือดได้ โดยเฉพาะการดูดซึมผ่านผิวหนังของเด็กจะรวดเร็วกว่าการดูดซึมผ่านผิว หนังของผู้ใหญ่ และก่อให้เกิดผลกระทบต่อระบบต่างๆของร่างกายได้ *ดังนั้นในทางคลินิกจึงแนะนำให้หลีกเลี่ยงการทายาเป็นบริเวณกว้าง รวมถึงการใช้ยาเป็นเวลานานจนเกินไป

คณะกรรมการอาหารและยาของไทยได้บรรจุยาเดสออกซิเมทาโซนลงในบัญชียาหลักแห่งชาติ และระบุการใช้เป็นยาครีมทาภายนอก ทั่วไปยาทาชนิดนี้จะมีความแรงสูงถึงสูงมาก โดยเฉพาะกับเด็กเล็ก (นิยามคำว่าเด็ก) และผู้สูงอายุ ดังนั้นการใช้ยานี้ควรต้องเป็นไปตามคำสั่งของแพทย์เท่านั้น

เดสออกซิเมทาโซนมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?

เดสออกซิเมทาโซน

 

ยาเดสออกซิเมทาโซนมี สรรพคุณ/ข้อบ่งใช้:  

  • รักษาและบรรเทาการอักเสบผื่นคันของผิวหนัง เช่น ในโรคผื่นผิวหนังอักเสบ, โรคสะเก็ดเงิน

เดสออกซิเมทาโซนมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

กลไกการออกฤทธิ์ของยาเดสออกซิเมทาโซน คือ ตัวยาจะออกฤทธิ์ลดการอักเสบของผิวหนังบริเวณที่มีการทายา รวมถึงออกฤทธิ์กดภูมิคุ้มกันต้านทานโรคของร่างกาย ด้วยการออกฤทธิ์ดังกล่าว จึงส่งผลให้ยานี้มีประสิทธิภาพลดอาการแพ้ผื่นคันต่างๆของผิวหนังได้

เดสออกซิเมทาโซนมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาเดสออกซิเมทาโซนมีรูปแบบการจัดจำหน่าย:    

  • ยาครีม ขนาดความเข้มข้น 2.5 และ 0.5 มิลลิกรัม/เนื้อครีม 1 กรัม
  • ยาครีมทาผิวหนัง ที่มีส่วนประกอบร่วมกับยาอื่นเช่น Desoximetasone 0.25% + Framycetin sulfate 0.75% + Gramicidin 0.025%
  • ยาเจล ขนาดความเข้มข้น 0.5 มิลลิกรัม/เนื้อเจล 1 กรัม
  • ยาขี้ผึ้ง ขนาดความเข้มข้น 2.5 มิลลิกรัม/ขี้ผึ้ง 1 กรัม

เดสออกซิเมทาโซนมีขนาดการบริหารยาอย่างไร?

ยาเดสออกซิเมทาโซนมีขนาดการบริหารยา/การใช้ยา:  

  • ผู้ใหญ่: เช่น ทายาบางๆในบริเวณที่มีการอักเสบวันละ 2 ครั้ง
  • เด็ก: การใช้ยานี้ในเด็กต้องอยู่ในดุลพินิจของแพทย์ผู้รักษาเท่านั้น

*****หมายเหตุ: ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้ เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ผู้รักษาได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยาเดสออกซิเมทาโซน ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์ พยาบาล และเภสัชกร เช่น

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้วคลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก/หอบเหนื่อย
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาเดสออกซิเมทาโซนอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรี ควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์ หรือ กำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรกและเข้าสู่ทารก จนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมทายาควรทำอย่างไร?

หากลืมทายาเดสออกซิเมทาโซน สามารถทายาเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการทายาในครั้งถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า

เดสออกซิเมทาโซนมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยาเดสออกซิเมทาโซนสามารถก่อให้เกิดผล/อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง) เช่น

  • มีสิวเกิดขึ้นทั่วตัวรวมถึงใบหน้า
  • ในตำแหน่งที่ทายา อาจทำให้เกิดอาการแสบร้อน คัน ระคายเคือง ผิวแห้ง เกิดอาการปริแตกของผิวหนัง
  • ทำให้สีผิวซีดจาง
  • เกิดการติดเชื้อของบริเวณที่ทายา ผิวบาง ผด ผื่นคัน
  • หากมีการดูดซึมยาเข้ากระแสเลือดอาจก่อให้เกิด
    • ภาวะน้ำตาลในเลือดสูง ส่งผลให้ปัสสาวะมีน้ำตาลปนออกมา
    • รวมถึงเกิดกลุ่มอาการคุชชิง (Cushing syndrome)

มีข้อควรระวังการใช้เดสออกซิเมทาโซนอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาเดสออกซิเมทาโซน เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยานี้
  • ห้ามให้ยาเข้าตาและช่องปาก
  • ห้ามใช้ยากับสตรีตั้งครรภ์
  • ห้ามใช้รักษาภาวะร่างกายติดโรคติดเชื้อไวรัส เช่น เริม หรือ โรคเชื้อรา และเชื้อแบคทีเรีย ด้วยจะทำให้อาการโรคเหล่านั้นรุนแรงมากขึ้น
  • ห้ามทายาในบริเวณที่มีแผลเปิด
  • ระวังการใช้ยากับ เด็ก ผู้สูงอายุ และสตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร ด้วยยานี้มีผลต่อระบบต่างๆของร่างกาย เช่น ลดการเจริญเติบโตในเด็ก รวมถึงซึมผ่านเข้าในน้ำนมมารดาได้
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง: ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ "ยา" ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยาเดสออกซิเมทาโซน) ยาแผนโบราณทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

เดสออกซิเมทาโซนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

เนื่องจากยาเดสออกซิเมทาโซนเป็นยาทาเฉพาะที่และเป็นยาใช้ภายนอก จึงไม่ค่อยพบปฏิกิริยาระหว่างยากับยารับประทานใดๆ

ควรเก็บรักษาเดสออกซิเมทาโซนอย่างไร?

ควรเก็บยาเดสออกซิเมทาโซน: เช่น

  • เก็บยาภายใต้อุณหภูมิ 20 - 25 องศาเซลเซียส (Celsius)
  • ห้ามเก็บยาในช่องแช่แข็งของตู้เย็น
  • เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสงแดด ความร้อน และความชื้น
  • เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
  • ไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์

เดสออกซิเมทาโซนมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาเดสออกซิเมทาโซน  มียาชื่อการค้าอื่น และบริษัทผู้ผลิต เช่น

ชื่อการค้า บริษัทผู้ผลิต
Dermacorte (เดอร์มาคอร์ท) Chinta
Esperson (เอสเพอร์ซัน) sanofi-aventis
Teracorte (เทอราคอร์ท) MacroPhar
Topicorte (ทอปิคอร์ท) sanofi-aventis
Topifram (ทอปิฟราม) sanofi-aventis
Topoxy (ทอพ็อกซี่) Sriprasit Pharma

 

บรรณานุกรม

  1. https://en.wikipedia.org/wiki/Desoximetasone    [2023,April 29]
  2. http://ndi.fda.moph.go.th/drug_detail/index/?ndrug=2&rctype=1A&rcno=4000665&lpvncd=&lcntpcd=&lcnno=&licensee_no=   [2023,April 29]
  3. https://www.mims.com/thailand/drug/info/desoximetasone?mtype=generic    [2023,April 29]
  4. https://www.mims.com/thailand/drug/info/desoximetasone/patientmedicine/desoximetasone%2B-%2Btopical%252fcutaneous   [2023,April 29]
  5. https://www.drugs.com/drug-interactions/desoximetasone-topical-index.html?filter=1&generic_only=   [2023,April 29]