เข้าครัวกับโภชนากร (โรงพยาบาล) : ตอน ไขมันในเลือดสูงควบคุมอย่างไร ตอนที่ 1

  • โดย อาจารย์พรพิศ เรืองขจร
  • 4 ตุลาคม 2556
  • Tweet

บ่อยครั้งที่ผู้เขียนมักได้ยินโดยเฉพาะเวลาไปงานเลี้ยงหรือสัมมนา จะพบว่าผู้ที่มีปัญหามีโคเลสเตอรอลในเลือดสูง เวลารับประทานอาหารด้วยกันมักจะคุยกันว่า รับประทานไข่ไก่หรือรับประทานกุ้งไม่ได้เพราะว่ามีโคเลสเตอรอลสูงอยู่ แต่ว่านานๆที คงไม่เป็นอะไรมั้ง! บางคนยิ่งกว่านั้น ถามว่าถ้านานๆจะรับประทานกุ้งเผาหนึ่งกิโลกรัมแล้วค่อยไปอดวันอื่นๆได้หรือไม่ แสดงว่าหลายท่านคงไม่เข้าใจการมีโคเลสเตอรอลในเลือดสูง ซึ่งบางครั้งผู้เขียนก็จนใจอธิบายถึงความเป็นไปเป็นมาของไขมัน ซึ่งผู้ที่มีปัญหามักจะพูดเป็นเสียงเดียวกันว่าไม่ค่อยรับประทานของทอดหรือไข่ไก่ แต่ทำไมถึงมีโคเลสเตอรอลในเลือดสูงได้

ไขมันในเลือดมีหลายชนิดที่ได้ยินพูดถึงบ่อยคือโคเลสเตอรอล และไตรกลีเซอไรด์คนที่มีไขมันในเลือดสูงอาจหมายถึงโคเลสเตอรอลสูงหรือไตรกลีเซอไรด์สูง ตัวใดตัวหนึ่ง หรือสูงทั้งสองตัวเลยก็ได้

โคเลสเตอรอล คือไขมันชนิดหนึ่ง โดยปกติร่างกายจะสร้างได้เอง มีความสำคัญต่อร่างกายมากคือ เป็นสารตั้งต้นในการสังเคราะห์น้ำดี ฮอร์โมนเพศ ฮอร์โมนจากต่อมหมวกไตและยังเป็นองค์ประกอบของเยื่อหุ้มเซลล์และปลอกประสาทถ้ามีมากเกินจะเกาะอยู่ตามผนังหลอดเลือดแดงและพอกพูนหนาขึ้นจนโพรงหลอดเลือดแดงแคบลงเกิดการตีบตันจนเลือดเดินทางไปเลี้ยงอวัยวะที่สำคัญๆไม่พอเพียงจึงเกิดอาการเจ็บหน้าอกจากหัวใจขาดเลือด หรืออัมพฤกษ์อัมพาตจากเลือดไปเลี้ยงสมองไม่พอ

โดยปกติไขมันจะไม่จับตัวกับน้ำในกระแสเลือดของคนเราจะมีน้ำเป็นองค์ประกอบด้วยแต่เมื่อโคเลสเตอรอลไม่จับตัวกับน้ำโคเลสเตอรอลก็ไปจับกับโปรตีนชนิดหนึ่งเรียกว่า ไลโพโปรตีน (lipoprotein) โปรตีนชนิดนี้มีระดับความหนาแน่นแตกต่างกันคือต่ำมาก ต่ำและสูง ซึ่งถ้าโคเลสเตอรอลที่จับกับไลโพโปรตีนที่มีความหนาแน่น ต่ำซึ่งเรียกว่าแอล-ดี-แอล (LDL) ก็จะนำโคเลสเตอรอลออกมาจากตับเคลื่อนไปยังเซลล์ต่างๆ ทั่วร่างกายเราจึงเรียกแอล-ดี-แอล(LDL-Cholesterol) ชนิดนี้ว่า ไขมันตัวไม่ดี ส่วนไลโพโปรตีนชนิดที่มีความหนาแน่นสูง เรียกว่า เอช-ดี-แอล(HDL-Cholesterol) ซึ่งทำหน้าที่นำเอา โคเลสเตอรอล จากเซลล์กลับไปทำลายที่ตับจึงเป็นโคเลสเตอรอลที่ดี

การควบคุมอาหารและการออกกำลังกาย เป็นปัจจัยหนึ่งเท่านั้นในการควบคุมระดับไขมันในเลือดให้ปกติการใช้ยารักษาอาจมีความจำเป็นในกรณีที่มีระดับไขมันในเลือดสูงมากแต่การใช้ยาเพียงอย่างเดียว โดยไม่ควบคุมอาหารเลยจะยากต่อการทำให้ระดับไขมันในเลือดอยู่ในเกณฑ์ปกติได้การหลีกเลี่ยงอาหารที่มีโคเลสเตอรอลสูง และลดการบริโภคอาหารที่มีไขมันสูงโดยเฉพาะอย่างยิ่งไขมันชนิดอิ่มตัวซึ่งเป็นสารตั้งต้นของการสร้างโคเลสเตอรอลในร่างกาย

ในคนที่ปกติที่ยังไม่เกิดความเสี่ยงต่อไขมันในเลือดสูง ควรกินอาหารที่มีโคเลสเตอรอลรวมแล้วไม่เกิน 300 มิลลิกรัมต่อวัน สำหรับผู้ที่มีปัญหาระดับไขมันในเลือดสูงควรกินไม่เกิน 200 มิลลิกรัม/วัน(แนะนำอ่านในblogที่จะเขียนต่อๆไป คือตอนที่2ของหัวข้อนี้เพื่อได้ทราบว่า อาหารใดบ้างที่มีโคเลสเตอรอลสูง) แต่การควบคุมอาหารที่มีโคเลสเตอรอลสูงเพียงอย่างเดียวยังไม่เพียงพอต่อการทำให้โคเลสเตอรอลในเลือดลดลง เพราะโคเลสเตอรอลที่อยู่ในเลือดส่วนใหญ่ประมาณร้อยละ 85เป็นโคเลสเตอรอลที่สร้างขึ้นได้เองจากตับและเซลล์ในลำไส้เล็ก ดังนั้นจึงต้องควบคุมอาหารชนิดอื่นที่จะเปลี่ยนไปไขมันด้วยค่ะ

แหล่งข้อมูล:

  1. อาหารกับการบำบัดภาวะไขมันสูงในเลือด.วิชัย ตันไพจิตร [เข้าถึงได้จาก http://doctor.or.th/article/detail/6553]