ฮีรูดอยด์ (Hirudoid) เฮปารินอยด์ (Heparinoid)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 11 เมษายน 2564
  • Tweet
สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ: คือยาอะไร?

ยาเฮปารินอยด์ (Heparinoid) คือ ยา/สารประเภท Glycosaminoglycans หรือ Mucopolysaccharides (สารช่วยให้ความชุ่มชื้นกับเซลล์, ช่วยเซลล์ให้เจริญเติบโต, และช่วยซ่อมแซมเซลล์ที่บาดเจ็บ) ซึ่งเป็นอนุพันธุ์ของ Heparin

ในด้านเภสัชภัณฑ์นักวิทยาศาสตร์ได้นำเฮปารินอยด์มาผลิตเป็นยาในรูปแบบ ยาครีม, ยาเจล, สำหรับทาผิวหนังภายนอก โดยมีความเข้มข้น 25,000 ยูนิตต่อเนื้อครีมหรือเนื้อยาเจล 100 กรัม วัตถุประสงค์ของการใช้ยาเพื่อลดภาวะหลอดเลือดดำขอด หลอดเลือดดำอักเสบ หรือแม้แต่ทำให้รอยแผลเป็นดูจางลง ซึ่งเภสัชภัณฑ์ที่อยู่ในชื่อการค้าที่เราคุ้นหูคือ “ฮีรูดอยด์ (Hirudoid)”

อย่างไรก็ตาม การเป็นยาใช้ภายนอกของ เฮปารินอยด์/ ฮีรูดอยด์ ยังมีข้อห้ามปลีกย่อยบางประการ ก่อนการใช้ผลิตภัณฑ์นี้ผู้บริโภคจึงควรขอคำแนะนำจากแพทย์หรือเภสัชกรตามร้านขายยาใกล้บ้านก่อน

เฮปารินอยด์มีสรรพคุณ (คุณสมบัติ)รักษาโรคอะไร?

ฮีรูดอยด์

ยาเฮปารินอยด์/ฮีรูดอยด์ มีสรรพคุณรักษาโรค/ ข้อบ่งใช้:

  • บรรเทาอาการหลอดเลือดดำผิวอักเสบ
  • ลดภาวะเลือดคั่งใต้ผิวหนัง
  • ทำให้รอยแผลเป็นดูจางลง
  • ใช้ทาเพื่อผลัดผิวหนังแห้งจากการโดนแสงแดด

เฮปารินอยด์มีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

กลไกการออกฤทธิ์ของยาเฮปารินอยด์/ ฮีรูดอยด์ คือ ตัวยาจะยับยั้งการจับตัวของเกล็ดเลือดในบริเวณหลอดเลือดดำใต้ผิวหนัง ทำให้การไหลเวียนของเลือดในบริเวณที่ทายาดีขึ้น จากกลไกข้างต้นทำให้อาการปวดในบริเวณที่มีเลือดคั่งเบาบางลง ลดอาการบวม แดง (อาการของการอักเสบ) และการตึงตัวของผิวหนังในบริเวณที่ทายา

เฮปารินอยด์มีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาเฮปารินอยด์/ฮีรูดอยด์ มีรูปแบบการจัดจำหน่าย:

  • เป็นยาครีมและยาเจล ขนาดความเข้มข้น 25,000 ยูนิต/100 กรัม

เฮปารินอยด์มีขนาดการบริหารยาอย่างไร?

ยาเฮปารินอยด์/ฮีรูดอยด์ มีขนาดการบริหารยา/การใช้ยาดังนี้ เช่น

  • ผู้ใหญ่และเด็ก (นิยามคำว่าเด็ก)อายุมากกว่า 5 ปี: ทายาบริเวณผิวหนังที่ต้องการรักษาเป็นบริเวณกว้าง 5 - 15 เซนติเมตร สามารถทายาได้ 1 - 4 ครั้ง/วัน หรือใช้ยาตามคำแนะนำของแพทย์
  • เด็กอายุต่ำกว่า 5 ปี: ยังไม่มีข้อมูลที่ชัดเจนด้านผลข้างเคียงของยานี้ต่อเด็กกลุ่มอายุนี้ ดังนั้นการใช้ยานี้ในเด็กกลุ่มอายุนี้จึงอยู่ในดุลพินิจของแพทย์

*****หมายเหตุ: ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยาเฮปารินอยด์/ฮีรูดอยด์ ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์ พยาบาลและเภสัชกร เช่น

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้วคลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก/ หอบเหนื่อย
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาเฮปารินอยด์อาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กินอยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/มีครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารก จนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมทายาควรทำอย่างไร?

หากลืมทายาเฮปารินอยด์/ ฮีรูดอยด์ สามารถทายาเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการทายาในเวลาถัดไป ให้ทายาตามปกติ ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณการทายาเป็น 2 เท่า

เฮปารินอยด์มีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ผล/อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (ผลข้างเคียง/ อาการข้างเคียง) ของยาเฮปารินอยด์/ฮีรูดอยด์ เช่น

  • ในผู้ป่วยบางราย อาจก่อให้เกิดอาการระคายเคืองบริเวณที่ทายา

มีข้อควรระวังการใช้เฮปารินอยด์อย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาเฮปารินอยด์/ฮีรูดอยด์ ดังนี้เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยาเฮปารินอยด์ หรือแพ้ส่วนประกอบในตัวผลิตภัณฑ์
  • ห้ามทายานี้ในบริเวณที่เป็นแผลเปิด ด้วยองค์ประกอบของสารเคมีในตัวผลิตภัณฑ์จะทำให้เกิดอาการระคายเคืองและทำให้แผลนั้นหายช้า
  • ห้ามทายานี้ใกล้บริเวณตาหรือบริเวณเนื้อเยื่อที่มีความบอบบาง เช่น เยื่อเมือก (Mucous membranes) เช่น ในช่องปาก ทวารหนัก หรืออวัยวะเพศ
  • ยาเฮปานอยครีม/เจลเป็นยาใช้ภายนอก ห้ามรับประทานโดยเด็ดขาด
  • การใช้ยานี้กับ สตรีตั้งครรภ์ และสตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร ควรได้รับคำแนะนำจากแพทย์ก่อนทุกครั้ง
  • ไม่แนะนำการใช้ยานี้กับเด็กที่อายุต่ำกว่า 5 ปี (เด็กเล็ก) และการใช้ยานี้ในเด็กอายุมากกว่า 5 ปี (เด็กโต) ควรได้รับคำแนะนำจากแพทย์ก่อนเสมอ
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยาเฮปารินอยด์/ ฮีรูดอยด์ ด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิดและสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

เฮปารินอยด์มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

เนื่องจากผลิตภัณฑ์ยาเฮปารินอยด์/ เฮีรูดอยด์ เป็นยาใช้ภายนอก จึงยังไม่พบปฏิกิริยาระหว่างยากับยารับประทานตัวใดๆ

ควรเก็บรักษาเฮปารินอยด์ครีมอย่างไร?

ควรเก็บยาเฮปารินอยด์/ฮีรูดอยด์:

  • เก็บยาภายในอุณหภูมิที่ต่ำกว่า 25 องศาเซลเซียส (Celsius)
  • ห้ามเก็บยาในช่องแช่แข็งของตู้เย็น
  • เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อน และความชื้น
  • เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
  • ไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์

เฮปารินอยด์มีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาเฮปารินอยด์/ฮีรูดอยด์ มียาชื่อการค้า อื่น และบริษัทผู้ผลิต เช่น

ชื่อการค้า บริษัทผู้ผลิต
Hirudoid (ฮีรูดอยด์) Medinova
Hirudoid Forte (ฮีรูดอยด์ ฟอร์ท) Medinova
Hirudoid Mild (ฮีรูดอยด์ มายด์) Medinova
Hiruscar (ฮีรูสการ์) Medinova
Varidoid (แวริดอยด์) General Drugs House

บรรณานุกรม

  1. https://en.wikipedia.org/wiki/Heparinoid [2021,April10]
  2. https://www.mims.com/thailand/drug/info/heparinoids?mtype=generic [2021,April10]
  3. https://www.mims.com/Singapore/drug/info/Hirudoid/?type=full#Indications [2021,April10]
  4. https://www.nhs.uk/medicines/heparinoid/ [2021,April10]
  5. https://www.medicines.org.uk/emc/product/1341/smpc#gref [2021,April10]