“อ้วนซ่อนรูป” ระวัง “ไขมันพอกตับ” (ตอนที่ 1)

สารบัญ

รศ. นพ. สมบัติ ตรีประเสริฐสุข แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านทางเดินอาหาร เปิดเผยว่า นอกจากโรคตับแล้ว คนไทยมีภาวะไขมันสะสมในตับ หรือไขมันเกาะตับเพิ่มมากขึ้น ซึ่งภาวะไขมันสะสมในตับนั้น เกิดจากภาวะที่ร่างกายมีการสะสมของไขมันภายในเซลล์ตับ ที่อยู่ในรูปของไตรกลีเซอไรด์ สำหรับคนไข้บางรายอาจพบการอักเสบของตับร่วมด้วย และหากปล่อยให้ตับอักเสบเรื้อรังอาจนำไปสู่การเกิดพังผืดในตับ หรือภาวะตับแข็งได้ในที่สุด

นพ. สมบัติ อธิบายว่า ไขมันเกาะตับอาจดูไม่รุนแรง แต่แสดงให้เห็นถึงความเสี่ยงเป็นโรคตับแข็งในระยะเริ่มต้น โดยเฉพาะคนอ้วน หรือมีภาวะน้ำหนักเกิน ผู้ที่ป่วยเป็นโรคเบาหวาน แต่ก็ใช่ว่า คนที่มีรูปร่างผอมบาง จะไม่มีความเสี่ยง โดยเฉพาะคนอ้วนซ่อนรูป ซึ่ง 1 ใน 4 กลุ่มนี้พบภาวะไขมันสะสมในตับ

นพ. สมบัติ กล่าวย้ำว่า ปัจจุบันอุบัติการณ์ของโรคดังกล่าว ยังคงเพิ่มขึ้นอย่างชัดเจน โดยเฉพาะในกลุ่มคนเอเชียที่มีรูปร่างเล็ก ผอมบาง แต่มีภาวะอ้วนลงพุง จากพฤติกรรมการใช้ชีวิต กินดีอยู่ดี ไม่ชอบออกกำลังกาย พร้อมกับตั้งข้อสังเกตต่อไปว่า ภาวะไขมันเกาะตับมีความเชื่อมโยงกับโรคเบาหวาน ความดันสูง คลอเรสเตอรอลสูง และน้ำหนัก และรอบเอวเกิน หรือรวมเรียกว่า โรคเมตะบอลิคซินโดรม (Metabolic syndrome) อย่างเห็นได้ชัด

โรคไขมันพอกตับ (Nonalcoholic fatty liver disease : NAFLD) เป็นคำที่ใช้อธิบายถึงภาวะของการสะสมไขมันในตับในคนที่ดื่มแอลกอฮอล์เพียงเล็กน้อยหรือไม่ดื่มเลย ในคนส่วนใหญ่ภาวะไขมันสะสมในตับจะไม่ค่อยแสดงอาการ แต่บางคนไขมันที่สะสมอาจทำให้เกิดการอักเสบและทำให้ตับมีรอยแผลเป็น ในกรณีที่รุนแรงไขมันพอกตับอาจพัฒนาไปเป็นโรคตับวาย (Liver failure) ได้

ภาวะไขมันสะสมในตับ คือ ภาวะที่ร่างกายมีการสะสมของไขมันภายในเซลล์ตับ ซึ่งส่วนใหญ่อยู่ในรูปของไตรกลีเซอไรด์ โดยอาจมีเพียงการสะสมของไขมันอย่างเดียว หรืออาจมีการอักเสบของตับร่วมด้วย ซึ่งในผู้ป่วยบางรายการอักเสบเรื้อรังนี้ อาจนำไปสู่การเกิดพังผืดในตับ หรือที่เราเรียกว่าภาวะตับแข็งได้

โดยสาเหตุของโรคนี้ปัจจุบันยังไม่เป็นที่ทราบแน่ชัด อาจมีหลายปัจจัยร่วมกัน ซึ่งปัจจัยสำคัญของการเกิดภาวะไขมันสะสมในตับ คือ ภาวะดื้อต่ออินซูลิน และอาจจะมีกลไกอื่นที่มากระตุ้นให้เซลล์ตับที่มีไขมันเกาะอยู่นั้น เกิดการอักเสบ และการตายของเซลล์ตับซึ่งผู้ป่วยส่วนมากจะไม่แสดงอาการชัดเจนนัก

โดยปกติโรคไขมันพอกตับจะไม่ค่อยแสดงอาการให้เห็น แต่อาจมีอาการอ่อนเพลีย ปวดในช่องท้องด้านขวาส่วนบน (อาการจุกแน่นชายโครงด้านขวา) และน้ำหนักลด

โรคไขมันพอกตับมีหลายลักษณะ ตั้งแต่ลักษณะที่ไม่เป็นอันตรายจนถึงขั้นทำให้เสียชีวิตได้ โดยแบ่งเป็น

  • Nonalcoholic fatty liver - มีความผิดปกติที่มีไขมันในตับ แต่ไม่เป็นอันตราย ไม่มีอาการแทรกซ้อน เป็นลักษณะที่พบมากที่สุด
  • Nonalcoholic steatohepatitis (NASH) - คนที่มีไขมันในตับบางคนอาจเกิดการอักเสบขึ้นที่ตับ ซึ่งสามารถทำให้ตับทำงานไม่ได้เต็มที่และก่อให้เกิดอาการแทรกซ้อน
  • Nonalcoholic fatty liver disease-associated cirrhosis - การอักเสบของตับทำให้เกิดแผลเป็นที่เนื้อเยื่อ เมื่อเวลาผ่านไปจะรุนแรงเพิ่มขึ้นและทำให้ตับทำงานไม่ดี กลายเป็นตับวาย

แหล่งข้อมูล

  1. เตือนทุกบ้านระวังปัญหาสุขภาพจาก “อ้วนซ่อนรูป” http://www.manager.co.th/Family/ViewNews.aspx?NewsID=9550000129117&TabID=3& [2013, February 25].
  2. Nonalcoholic fatty liver disease. http://www.mayoclinic.com/health/nonalcoholic-fatty-liver-disease/DS00577 [2013, February 25].
  3. Symptoms. http://www.mayoclinic.com/health/nonalcoholic-fatty-liver-disease/DS00577/DSECTION=symptoms [2013, February 25].
  4. Causes. http://www.mayoclinic.com/health/nonalcoholic-fatty-liver-disease/DS00577/DSECTION=causes [2013, February 25].