รู้เท่าทันโฆษณา สินค้าสุขภาพ (ตอนที่ 2)

สิ่งที่ช่วยให้ไม่ถูกหลอกคือ ผู้บริโภคพึงระวังและสังเกว่า นักวิชาการบางคนพยายามออกมาพูดโดยอ้างถึงศาสตร์ในการบำบัดรักษา ทั้งที่มีพื้นความรู้ไม่พอ ไม่มีความรู้จริงเพราะไม่ได้จบด้านอาหาร โภชนาการหรือสาขาใกล้เคียง แต่ใจอยากจะพูด เพราะเมื่อดูแล้วมีคนเชื่อก็รวยได้ ซึ่งนอกจากการให้ความรู้ผิดๆแล้ว ยังหลอกขายบริการหรือสินค้าที่อาจพิสูจน์ด้วยวิทยาศาสตร์ไม่ได้ เช่น กำไลทองแดง ตุ้มหูแม่เหล็ก ยาหรือเครื่องมือรักษาอาการข้อเสื่อม เรื่อยไปจนกระทั่งเอาสาหร่ายมาบอกว่าเป็นอาหารต้านมะเร็ง เพื่อความสำเร็จร่ำรวยของตนเองหรือของบริษัท

Reynaldo Rodriguez เจ้าหน้าที่กำกับให้ปฏิบัติตามกฎเกณฑ์ (Compliance Officer) และเป็นผู้ประสานงานเรื่องการหลอกลวงด้านสุขภาพ สำหรับสำนักงานเขตดัลลัส ของคณะกรรมการอาหารและยา (Food and Drug Administration: FDA) สหรัฐอเมริกา กล่าวว่า มีหลายกรณีที่คนไข้คิดว่าสินค้าดังกล่าวใช้ได้ผล แต่ในความเป็นจริงการทุเลาของโรคอาจมีผลมาจากการรักษาทางการแพทย์ที่ทำไปพร้อมกันหรือก่อนหน้านั้น ดังตัวอย่างต่อไปนี้

ได้ผลทันใจ (Quick Fixes) “รักษามะเร็งผิวหนังหายขาดในไม่กี่วัน” ให้ระวังโฆษณาที่กล่าวถึงการรักษาที่ได้ผลเร็ว โดยเฉพาะโรคที่ร้ายแรง เพราะแม้แต่การรักษาตามแบบแผนทั่วไป ก็ยังมีโรคจำนวนไม่มากนักที่สามารถรักษาให้หายได้ในเวลารวดเร็ว ให้ดูด้วยว่าคำว่า “ในไม่กี่วัน” ไม่มีการระบุระยะเวลาที่แน่นอน เป็นการใช้ภาษาที่กำกวมและทำให้กฏหมายไม่สามารถเอาผิดได้

และยังมีการโฆษณาว่าเป็นผลิตภัณฑ์จากธรรมชาติ (Natural) ซึ่งจริงๆ แล้วก็อาจก่อให้เกิดอันตรายได้เช่นกัน รวมทั้งผลข้างเคียงของผลิตภัณฑ์ธรรมชาติ ที่อาจจะมีผลข้างเคียงไม่น้อยกว่ายาจากการสังเคราะห์ และอันที่จริงร้อยละ 60 ของยาที่ขายตามร้านและร้อยละ 25 ของยาที่หมอสั่งก็ผลิตจากสารตั้งต้นจากธรรมชาติ ทั้งนั้น

ใช้กันมานานหรือมีการค้นพบใหม่ (Time-Tested or New-Found Treatment) ซึ่งปรกติจะเป็นอันใดอันหนึ่ง ไม่สามารถเป็นทั้งสองอย่างได้ ในความเป็นจริง หากเป็นการรักษาที่ได้ผลกับโรคร้ายแรง ก็จะมีการรายงานในสื่อต่างๆ และถูกนำมาใช้ในวงการแพทย์ จะไม่ถูกซ่อนอยู่เพียงตามนิตยสารหรือโฆษณาในหนังสือพิมพ์ ไม่อยู่ตามโฆษณาโทรทัศน์รอบดึกหรือตามเว็บไซต์เท่านั้น และการรักษาแบบวิถีชาวบ้านบางอย่างที่ใช้กันมานานก็เพิ่งมีการค้นพบผลอันไม่พึงประสงค์ เมื่อไม่นานมานี้

รับประกันความพอใจ (Money-Back Guaranteed) “...รับประกัน หากไม่ได้ผลภายใน 30 วัน ยินดีคืนเงิน โดยเราจะจัดส่งเช็คที่ยังไม่ขึ้นเงินของท่านคืน...” ในความจริงหากท่านได้รับเงินคืนก็นับเป็นความโชคดีมาก เพราะโดยปรกติบริษัทเหล่านี้มักไม่อยู่เป็นที่เป็นทางนานนัก ลูกค้ามักไม่สามารถหาผู้ขายที่รับประกันสินค้าดังกล่าวพบได้เมื่ออยากคืนสินค้า

ในสังคมยุคปัจจุบัน ส่วนใหญ่จะเป็นการให้ข้อมูลโดยมีวัตถุประสงค์ด้านการตลาดมากกว่า การให้ความรู้ด้านอาหารและโภชนาการที่ถูกต้องแก่ผู้บริโภคมีค่อนข้างน้อย ผู้บริโภคจึงควรคำนึงตลอดเวลา ว่าต้องไม่ใจง่ายรีบเชื่อ ต้องฟังหูไว้หู เมื่อมีใครก็ตาม มาเสนอให้บริการด้านสุขภาพ ได้แก่การรักษา ยา อาหารและโภชนาการ ผู้บริโภคต้องใช้ “กาลามสูตร” ที่พระพุทธเจ้าให้แนวทางไว้ว่า ไม่ให้เชื่อสิ่งใดๆ อย่างงมงาย ใช้ปัญญาพิจารณา หาข้อมูลเพิ่มเติม ถามผู้รู้ในวงการ และพิจารณารอบด้านให้เห็นจริงถึงคุณถึงโทษของสิ่งนั้น ก็จะช่วยลดความเสี่ยงท่านผู้บริโภคจากการถูกหลอกได้บ้าง พรุ่งนี้เราจะมาดู “กาลามสูตร” สำหรับสินค้าสุขภาพ ของ FDA สหรัฐอเมริกากัน

แหล่งข้อมูล:

  1. รู้ทันข้อมูลอาหารและโภชนาการบนโลกออนไลน์ – คุณหมอขอบอก http://www.dailynews.co.th/article/1490/14215 [2012, March 14].
  2. How to Spot Health Fraud by Paula Kurtzweil. http://www.fda.gov/Drugs/EmergencyPreparedness/BioterrorismandDrugPreparedness/ucm137284.htm [2012, March 14].