มิโดดรีน (Midodrine)

สารบัญ

บทความที่เกี่ยวข้อง

 

บทนำ:คือยาอะไร?

มิโดดรีน (Midodrine) คือ ยารักษาความดันโลหิตต่ำในกลุ่มยา แอลฟา1 อะดรีเนอร์จิก รีเซพเตอร์ อะโกนิสต์ (Alpha-1 adrenergic receptor agonist), มีรูปแบบยาแผนปัจจุบันเป็นยาชนิดรับประทาน, โดยตัวยาจะออกฤทธิ์ที่ผนังหลอดเลือดแดงและผนังหลอดเลือดดำ ทำให้หลอดเลือดเกิดแรงบีบตัวมากขึ้น ส่งผลให้ความดันโลหิตสูงขึ้น แต่ไม่ออกฤทธิ์กระตุ้นตัวรับ (Receptor)ในบริเวณหัวใจที่มีชื่อว่า Beta-adrenergic receptors

ตัวยามิโดดรีนซึม ผ่านเข้าสมองได้น้อย จึงมีผลข้างเคียงต่อเซลล์ประสาทส่วนกลางไม่มากเท่าใดนัก, หลังรับประทาน ตัวยามีการดูดซึมได้เป็นอย่างดีจากระบบทางเดินอาหาร แต่ยังไม่สามารถออกฤทธิ์ในการรักษาได้ จะต้องถูกร่างกายเปลี่ยนโครงสร้างทางเคมีไปเป็น  สารออกฤทธิ์ คือ สาร Desglymidodrine เสียก่อน,  การกำจัดยานี้ออกจากกระแสเลือดต้องใช้เวลาประมาณ 3 - 4 ชั่วโมง แล้วผ่านทิ้งไปกับปัสสาวะ

ข้อจำกัดของการใช้ยามิโดดรีนอยู่ที่ผู้ป่วยต้องไม่มี ภาวะโรคหัวใจและหลอดเลือดระยะรุนแรง, เป็นโรคไตวายแบบเฉียบพลัน, ภาวะปัสสาวะขัด, ต่อมไทรอยด์เป็นพิษ/ ภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานเกิน, เนื้องอกชนิดฟีโอโครโมไซโตมา (Pheochromocytoma), ซึ่งยามิโดดรีนอาจกระตุ้นอาการป่วยจากกลุ่มโรคดังกล่าวให้มากยิ่งขึ้น

ระหว่างการใช้ยามิโดดรีนอนี้ ผู้ป่วยอาจมีอาการ ง่วงนอน วิงเวียนคล้ายจะเป็นลม แพทย์จึงมักจะแนะนำให้ผู้ป่วยหลีกเลี่ยงการขับขี่ยวดยานพาหนะ และการทำงานกับเครื่องจักร และต้องหมั่นวัดความดันโลหิตของตนเองอย่างสม่ำเสมอ, นอกจากนี้ ควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาประเภทออกฤทธิ์กระตุ้นร่างกาย เช่น กลุ่มยาลดน้ำหนัก/ยาลดความอ้วน, หรือยาแก้หวัด  เช่นยา Pseudoephedrine

ทางคลินิก ยังไม่มีข้อมูลของการใช้ยามิโดดรีนกับเด็ก (นิยามคำว่าเด็ก) สตรีตั้งครรภ์ สตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร, จึงต้องระวังอย่างมากหากจะใช้ยานี้กับผู้ป่วยกลุ่มนี้

ทั้งนี้ อาการข้างเคียง (ผลข้างเคียง) ที่สามารถพบเห็นได้บ่อยในขณะที่ใช้ยานี้ เช่น มีอาการ คันทางผิวหนัง หนาวสั่น รวมถึงปัสสาวะบ่อย,  ข้อดีอีกประการหนึ่งของยามิโดดรีน คือ สามารถรับประทานก่อนหรือหลังอาหารก็ได้, แต่ห้ามปรับขนาดรับประทานเองโดยที่ไม่มีคำสั่งจากแพทย์เด็ดขาด การใช้ยาไปสักระยะอาการความดันโลหิตต่ำของผู้ป่วยก็จะดีขึ้นเป็นลำดับ

หากพบปัญหาหลังการใช้ยาโดยที่อาการป่วยไม่ดีขึ้นแต่อย่างใด ควรรีบกลับมาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลเพื่อแพทย์พิจารณาปรับเปลี่ยนแนวทางรักษา

อนึ่ง: ในต่างประเทศยามิโดดรีน มีชื่อการค้า เช่น Gutron, Amatine, ProAmatine

มิโดดรีนมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) รักษาโรคอะไร?

 

ยามิโดดรีนมีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้:   

  • รักษาภาวะ/โรคความดันโลหิตต่ำ

มิโดดรีนมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

ตัวยามิโดดรีนมีกลไกการออกฤทธิ์ โดยตัวยาจะถูกเปลี่ยนไปเป็นสารออกฤทธิ์เดสกลัยมิ Desglymidodrine  ซึ่งออกฤทธิ์ในลักษณะของยาซิมพาโทมิเมติก (Sympathomimetic activity),  ส่งผลให้หลอดเลือดหดตัว จึงทำให้ความดันโลหิตสูงขึ้น

มิโดดรีนมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยามิโดดรีนมีรูปแบบการจัดจำหน่าย:

  • ยาเม็ดชนิดรับประทาน ขนาด 2.5 มิลลิกรัม/เม็ด

มิโดดรีนมีขนาดรับประทานอย่างไร?

ยามิโดดรีนมีขนาดรับประทาน: เช่น

  • ผู้ใหญ่: รับประทานครั้งละ 10 มิลลิกรัม, วันละ 3 ครั้ง/วัน, หรือให้รับประทาน 20 มิลลิกรัมครั้งเดียว/วัน, ทั้งนี้ต้องขึ้นกับดุลยพินิจของแพทย์

*อนึ่ง:

  • เด็ก: ยังขาดข้อมูลทางคลินิกมาสนับสนุนเรื่องการใช้ยานี้ในเด็ก การใช้ยานี้ในเด็กจึงอยู่ในดุลพินิจของแพทย์ผู้รักษาเป็นกรณีๆไป
  • การใช้ยานี้กับผู้ป่วยโรคไต แพทย์อาจต้องปรับขนาดรับประทานลง
  • สามารถรับประทานยานี้ได้โดยไม่ขึ้นกับมื้ออาหาร แต่ควรต้องรับประทานให้ตรงเวลา เช่น หลังตื่นนอนเช้า เที่ยง และก่อนหกโมงเย็น, และไม่ควรรับประทานยานี้หลังหกโมงเย็นไปแล้วเพราะการรับประทานยานี้ก่อนเข้านอน(การนอนราบหลังรับประทานยานี้)จะส่งผลให้เกิดผลข้างเคียง(ความดันโลหิตสูงมากจนมีอาการ)จากยานี้ได้สูงขึ้น

*****หมายเหตุ: ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมถึงยามิโดดรีน ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์ พยาบาล และเภสัชกร เช่น

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้วคลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก/หอบเหนื่อย
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยามิโดดรีนอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรี ควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนม หรือรก และเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยามิโดดรีน สามารถรับประทานเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า

อย่างไรก็ตาม เพื่อประสิทธิผลของการรักษา ควรรับประทานยามิโดดรีนตรงเวลา

มิโดดรีนมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยามิโดดรีนสามารถก่อให้เกิดผล/อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง): เช่น  

  • ตาพร่า
  • ปวดหัว
  • วิงเวียนคล้ายจะเป็นลม
  • ชีพจรเบา
  • เกิดผื่นคันตามผิวหนัง
  • หนาวสั่น
  • ขนลุก
  • ปัสสาวะขัด ปัสสาวะบ่อย
  • อาจมีอาการ กระสับกระส่าย วิตกกังวล รู้สึกสับสน
  • ปากคอแห้ง
  • ใบหน้าแดง
  • ปวดหลัง
  • ง่วงนอน
  • ผิวแห้ง
  • ขาเป็นตะคริว
  • อาการแสบร้อนกลางอก
  • คลื่นไส้
  • นอนไม่หลับ
  • อ่อนเพลีย

มีข้อควรระวังการใช้มิโดดรีนอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยามิโดดรีน: เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยานี้
  • ห้ามใช้กับผู้ป่วย โรคหัวใจและหลอดเลือด  โรคไตวายเฉียบพลัน ผู้ที่มีภาวะปัสสาวะไม่ออก ผู้ป่วยต่อมไทรอยด์เป็นพิษ/ ภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานเกิน และผู้ป่วยโรคฟีโอโครโมไซโตมา
  • ห้ามใช้ยานี้กับ เด็ก สตรีตั้งครรภ์ และสตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร โดยไม่มีคำสั่งจากแพทย์
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นรับประทาน
  • ห้ามปรับเปลี่ยนขนาดรับประทานด้วยตนเอง
  • ห้ามใช้ยาที่มีสภาพเปลี่ยนไปจากมาตรฐานเดิม
  • หมั่นตรวจสอบความดันโลหิตอย่างสม่ำเสมอขณะที่ใช้ยานี้
  • ระวังการใช้ยานี้ร่วมกับยากลุ่ม Digitalis ด้วยจะทำให้มีภาวะหัวใจเต้นผิดปกติติดตามมา
  • พบแพทย์ตามนัดทุกครั้ง
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง: ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ "ยา" ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยามิโดดรีนด้วย) ยาแผนโบราณทุกชนิด  อาหารเสริม  ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

มิโดดรีนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยามิโดดรีนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น: เช่น

  • การใช้ยามิโดดรีน ร่วมกับยา Linezolid  อาจทำให้เกิดภาวะความดันโลหิตสูงติดตามมา หากจำเป็นต้องใช้ยาร่วมกัน  แพทย์จะปรับขนาดรับประทานให้เหมาะสมเป็นกรณีไป
  • การใช้ยามิโดดรีน ร่วมกับยา Ergotamine อาจทำให้มีภาวะความดันโลหิตสูงจนทำให้การไหลเวียนของเลือดลดลงและเป็นอันตรายกับผู้ป่วย ดังนั้นจึงควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาทั้งสองกลุ่มนี้ร่วมกัน
  • การใช้ยามิโดดรีน ร่วมกับยา Bisoprolol อาจทำให้หัวใจเต้นผิดจังหวะ หรือหัวใจเต้นช้าลง กรณีที่จำเป็นต้องใช้ยาร่วมกัน แพทย์จะปรับขนาดรับประทานให้เหมาะสมเป็นกรณีไป

ควรเก็บรักษามิโดดรีนอย่างไร?

ควรเก็บยามิโดดรีน : เช่น

  • เก็บยาในช่วงอุณหภูมิระหว่าง 20 - 25 องศาเซลเซียส (Celsius)
  • ไม่เก็บยาในช่องแช่แข็งของตู้เย็น
  • ไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์
  • เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสงแดด ความร้อน และความชื้น
  • เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง

มิโดดรีนมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยามิโดดรีน มียาชื่อการค้าอื่น และ บริษัทผู้ผลิต เช่น

ชื่อการค้า บริษัทผู้ผลิต
Gutron (กูตรอน) Nycomed Austria

 

บรรณานุกรม

  1. https://www.drugs.com/pro/midodrine.html   [2022,Oct8]
  2. https://en.wikipedia.org/wiki/Midodrine   [2022,Oct8]
  3. https://www.mims.com/thailand/drug/info/midodrine?mtype=generic   [2022,Oct8]
  4. https://www.drugs.com/drug-interactions/midodrine-index.html?filter=3&generic_only=  [2022,Oct8]