ฝีดาษฝากแผล (ตอนที่ 5 และตอนจบ)
- โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
- 4 สิงหาคม 2561
- Tweet
อาการที่รุนแรงที่อาจเกิดขึ้น 1 คน ใน 1,000 คน ที่ได้รับวัคซีน ได้แก่
- การใช้มือสัมผัสกับบริเวณที่ฉีดแล้วไปสัมผัสกับบริเวณส่วนอื่นของร่างกาย ซึ่งมักได้แก่ อวัยวะเพศ ใบหน้า ลูกตา ดังนั้นจึงควรล้างมือหลังการสัมผัสกับบริเวณที่ได้รับวัคซีน
- เป็นผื่นแพ้หรือเป็นพิษ (Toxic or allergic rash)
นอกจากนี้ อาจมีคนส่วนน้อยมากที่ได้รับวัคซีนแล้วทำให้เกิด
- ภาวะกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ (Myocarditis)
- ภาวะเยื่อหุ้มหัวใจอักเสบ (Pericarditis) หรือ
- เป็นทั้งสองอย่าง (Myopericarditis) หรือ
- บางคนอาจมีอาการเจ็บหน้าอก (Angina) และหัวใจวาย (Heart attack)
ดังนั้น จึงไม่แนะนำให้วัคซีนในคนทั่วไป เว้นแต่กรณีที่มีการระบาด หรือเป็นเจ้าหน้าที่ที่ต้องปฏิบัติงานในห้องแล้ป
ทั้งนี้ การให้วัคซีนป้องกันโรคฝีดาษต้องใช้เทคนิคพิเศษ ที่ไม่ใช่การฉีดเหมือนวัคซีนปกติทั่วไป เป็นการใช้เข็มที่มีสองง่าม (Bifurcate) จุ่มลงในน้ำยาวัคซีน แล้วนำมาแทงผิวหนังหลายๆ ครั้ง ใน 2-3 วินาที ที่ต้นแขน แทงไม่ลึก แต่อาจทำให้เลือดออกได้
หากการให้วัคซีนหรือการปลูกฝีสำเร็จ ในวันที่ 3-4 จะปรากฏรอยแดงและคัน และในสัปดาห์แรกรอยนี้จะกลายเป็นตุ่มใหญ่เต็มไปด้วยน้ำเหลืองและเริ่มแตกอ่อน พอสัปดาห์ที่สองแผลจะแห้ง และจะตกสะเก็ดไปในสัปดาห์ที่สาม คงเหลือแต่รอยแผลเป็น
ทั้งนี้ คนที่เพิ่งเริ่มปลูกฝีจะมีปฏิกริยาต่อต้านที่รุนแรงกว่าผู้ที่ทำการปลูกฝีซ้ำ
และเนื่องจากเป็น Live virus จึงอาจแพร่กระจายเชื้อได้ด้วยการสัมผัสถูก ดังนั้น จึงต้องทำตามคำแนะนำหลังการปลูกฝี ดังนี้
- ปิดแผลบริเวณที่ปลูกฝีไว้อย่างหลวมๆ ด้วยผ้าก๊อซ พอให้อากาศถ่ายเทได้
- ใส่เสื้อมีแขนคลุมบริเวณแผล
- รักษาแผลบริเวณที่ปลูกฝีให้แห้งอยู่เสมอด้วยการ
o เปลี่ยนผ้าก๊อซทันทีที่เปียก
o ขณะที่อาบน้ำให้ใช้ผ้าปิดแผลที่กันน้ำ (Waterproof bandage)
- เปลี่ยนผ้าปิดแผลอย่างน้อยทุก 3 วัน หรือเมื่อสกปรก หรือเปียก
- อย่าสัมผัสกับบริเวณแผล แต่ถ้าต้องสัมผัสบริเวณแผลให้ล้างมือทุกครั้งให้สะอาด
สำหรับการรักษา ยังไม่มีวิธีการรักษาโรคฝีดาษโดยตรง มีแต่การรักษาตามอาการและคอยระวังไม่ให้ผู้ป่วยเกิดภาวะขาดน้ำ (Dehydrate) ส่วนกรณีที่ผู้ป่วยมีการติดเชื้อแบคทีเรียในปอดหรือผิวหนัง ก็อาจมีการให้ยาปฏิชีวะช่วย
แหล่งข้อมูล:
- Smallpox. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/smallpox/symptoms-causes/syc-20353027 [2018, Aug 3].
- Smallpox. https://www.cdc.gov/smallpox/index.html [2018, Aug 3].
