ฝีดาษฝากแผล (ตอนที่ 4)

ฝีดาษฝากแผล-4

      

      ระยะของโรค (ต่อ)

      - ระยะเป็นตุ่มหนองและตกสะเก็ด เป็นระยะที่แพร่เชื้อติดต่อได้ โดยจะปรากฏอยู่เป็นเวลาประมาณ 10 วัน ตุ่มหนองจะเริ่มแตกและตกสะเก็ด ซึ่งแผลส่วนใหญ่จะตกสะเก็ดเมื่อสิ้นสัปดาห์ที่ 2 หลังการมีผื่น

      - ระยะตกสะเก็ด (Scabs Fall Off) เป็นระยะที่แพร่เชื้อติดต่อได้ เกิดหลังจากผื่นขึ้นครั้งแรกประมาณ 3 สัปดาห์ และจะใช้เวลาประมาณ 6 วัน ในการตกสะเก็ด ลอก และกลายเป็นแผลเป็นลึก

      ส่วนใหญ่คนที่ติดเชื้อมักจะมีชีวิตรอด มีเพียงร้อยละ 30 ที่เสียชีวิต อย่างไรก็ดี อาการมักจะรุนแรงหากเกิดกับหญิงมีครรภ์หรือผู้ที่มีระบบภูมิต้านทานบกพร่อง และคนที่หายจากโรคมักจะมีแผลเป็นที่รุนแรง โดยเฉพาะที่ใบหน้า แขน และขา หรือบางรายอาจเป็นสาเหตุทำให้ตาบอดได้

      การป้องกันโรคนี้สามารถทำได้ด้วยการแยกผู้ป่วยออกจากผู้อื่นเพื่อป้องกันการแพร่กระจาย และทำการให้วัคซีนชนิดเชื้อเป็นหรือที่เรียกว่า Live virus [เป็นการนำเชื้อไวรัสมาทำให้อ่อนฤทธิ์ลงจนไม่สามารถก่อโรค แต่มีความสามารถในการกระตุ้นภูมิคุ้มกันได้] ซึ่ง

  • หากได้รับวัคซีนก่อนการสัมผัสกับเชื้อ วัคซีนจะช่วยป้องกันไม่ให้ป่วยเป็นโรคได้
  • หากได้รับวัคซีนภายใน 3 วัน หลังการสัมผัสกับเชื้อ วัคซีนอาจป้องกันการติดเชื้อหรือทำให้ป่วยน้อยกว่าคนที่ไม่ได้รับวัคซีน
  • หากได้รับวัคซีนภายใน 4-7 วัน หลังการสัมผัสกับเชื้อ วัคซีนน่าจะป้องกันการติดเชื้อได้ หรืออาจทำให้ป่วยไม่มากเท่าคนที่ไม่ได้รับวัคซีน
  • แต่หากมีผื่นขึ้นแล้ว วัคซีนจะใช้ไม่ได้ผล เพราะไม่สามารถป้องกันได้

      วัคซีนจะมีอายุการป้องกันได้ 3-5 ปี หลังจากนั้น ประสิทธิภาพในการป้องกันจะลดลง ซึ่งหากมีการระบาดและมีการสัมผัสกับตัวผู้ป่วยก็ควรทำการฉีดซ้ำ

      โดยวัคซีนตัวนี้อาจทำให้เกิดอาการแทรกซ้อนที่รุนแรงได้ หากเป็นกรณีที่

  • กำลังเป็นหรือเคยเป็นโรคผิวหนังเรื้อรัง โดยเฉพาะ โรคผิวหนังอักเสบ (Eczema) หรือ โรคผื่นภูมิแพ้ผิวหนัง (Atopic dermatitis)
  • มีผิวหนังแตกในระหว่างการฉีดวัคซีน เช่น ผื่นแพ้ต้นพอยซั่นไอวี (Poison Ivy) หรือ เป็นสิว
  • มีระบบภูมิต้านทานอ่อนแอ เช่น

      o มีการปลูกถ่ายอวัยวะ

      o ติดเชื้อเฮชไอวี

      o เป็นมะเร็งหรืออยู่ระหว่างการรักษามะเร็ง

      o กินยากดภูมิต้านทาน เช่น ยาสเตียรอยด์

      ส่วนใหญ่คนที่ได้รับวัคซีนป้องกันโรคฝีดาษจะได้ผลและปลอดภัย มีอาการข้างเคียงเพียงเล็กน้อยที่แสดงให้เห็นว่า วัคซีนเริ่มทำงาน อย่างไรก็ดีบางคนอาจมีอาการที่รุนแรงได้ โดย

      อาการข้างเคียงปกติหรืออย่างอ่อน ที่มักหายไปได้เองโดยไม่ต้องรักษา ได้แก่

  • แขนปวดและแดง
  • ต่อมน้ำเหลืองที่รักแร้อาจโตและปวด
  • มีไข้เล็กน้อย

แหล่งข้อมูล:

  1. Smallpox. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/smallpox/symptoms-causes/syc-20353027 [2018, Aug 1].
  2. Smallpox. https://www.cdc.gov/smallpox/index.html [2018, Aug 1].