ฝีดาษฝากแผล (ตอนที่ 4)
- โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
- 3 สิงหาคม 2561
- Tweet
ระยะของโรค (ต่อ)
- ระยะเป็นตุ่มหนองและตกสะเก็ด เป็นระยะที่แพร่เชื้อติดต่อได้ โดยจะปรากฏอยู่เป็นเวลาประมาณ 10 วัน ตุ่มหนองจะเริ่มแตกและตกสะเก็ด ซึ่งแผลส่วนใหญ่จะตกสะเก็ดเมื่อสิ้นสัปดาห์ที่ 2 หลังการมีผื่น
- ระยะตกสะเก็ด (Scabs Fall Off) เป็นระยะที่แพร่เชื้อติดต่อได้ เกิดหลังจากผื่นขึ้นครั้งแรกประมาณ 3 สัปดาห์ และจะใช้เวลาประมาณ 6 วัน ในการตกสะเก็ด ลอก และกลายเป็นแผลเป็นลึก
ส่วนใหญ่คนที่ติดเชื้อมักจะมีชีวิตรอด มีเพียงร้อยละ 30 ที่เสียชีวิต อย่างไรก็ดี อาการมักจะรุนแรงหากเกิดกับหญิงมีครรภ์หรือผู้ที่มีระบบภูมิต้านทานบกพร่อง และคนที่หายจากโรคมักจะมีแผลเป็นที่รุนแรง โดยเฉพาะที่ใบหน้า แขน และขา หรือบางรายอาจเป็นสาเหตุทำให้ตาบอดได้
การป้องกันโรคนี้สามารถทำได้ด้วยการแยกผู้ป่วยออกจากผู้อื่นเพื่อป้องกันการแพร่กระจาย และทำการให้วัคซีนชนิดเชื้อเป็นหรือที่เรียกว่า Live virus [เป็นการนำเชื้อไวรัสมาทำให้อ่อนฤทธิ์ลงจนไม่สามารถก่อโรค แต่มีความสามารถในการกระตุ้นภูมิคุ้มกันได้] ซึ่ง
- หากได้รับวัคซีนก่อนการสัมผัสกับเชื้อ วัคซีนจะช่วยป้องกันไม่ให้ป่วยเป็นโรคได้
- หากได้รับวัคซีนภายใน 3 วัน หลังการสัมผัสกับเชื้อ วัคซีนอาจป้องกันการติดเชื้อหรือทำให้ป่วยน้อยกว่าคนที่ไม่ได้รับวัคซีน
- หากได้รับวัคซีนภายใน 4-7 วัน หลังการสัมผัสกับเชื้อ วัคซีนน่าจะป้องกันการติดเชื้อได้ หรืออาจทำให้ป่วยไม่มากเท่าคนที่ไม่ได้รับวัคซีน
- แต่หากมีผื่นขึ้นแล้ว วัคซีนจะใช้ไม่ได้ผล เพราะไม่สามารถป้องกันได้
วัคซีนจะมีอายุการป้องกันได้ 3-5 ปี หลังจากนั้น ประสิทธิภาพในการป้องกันจะลดลง ซึ่งหากมีการระบาดและมีการสัมผัสกับตัวผู้ป่วยก็ควรทำการฉีดซ้ำ
โดยวัคซีนตัวนี้อาจทำให้เกิดอาการแทรกซ้อนที่รุนแรงได้ หากเป็นกรณีที่
- กำลังเป็นหรือเคยเป็นโรคผิวหนังเรื้อรัง โดยเฉพาะ โรคผิวหนังอักเสบ (Eczema) หรือ โรคผื่นภูมิแพ้ผิวหนัง (Atopic dermatitis)
- มีผิวหนังแตกในระหว่างการฉีดวัคซีน เช่น ผื่นแพ้ต้นพอยซั่นไอวี (Poison Ivy) หรือ เป็นสิว
- มีระบบภูมิต้านทานอ่อนแอ เช่น
o มีการปลูกถ่ายอวัยวะ
o ติดเชื้อเฮชไอวี
o เป็นมะเร็งหรืออยู่ระหว่างการรักษามะเร็ง
o กินยากดภูมิต้านทาน เช่น ยาสเตียรอยด์
ส่วนใหญ่คนที่ได้รับวัคซีนป้องกันโรคฝีดาษจะได้ผลและปลอดภัย มีอาการข้างเคียงเพียงเล็กน้อยที่แสดงให้เห็นว่า วัคซีนเริ่มทำงาน อย่างไรก็ดีบางคนอาจมีอาการที่รุนแรงได้ โดย
อาการข้างเคียงปกติหรืออย่างอ่อน ที่มักหายไปได้เองโดยไม่ต้องรักษา ได้แก่
- แขนปวดและแดง
- ต่อมน้ำเหลืองที่รักแร้อาจโตและปวด
- มีไข้เล็กน้อย
แหล่งข้อมูล:
- Smallpox. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/smallpox/symptoms-causes/syc-20353027 [2018, Aug 1].
- Smallpox. https://www.cdc.gov/smallpox/index.html [2018, Aug 1].