ผมจ๋า อย่าทิ้งกัน ! (ตอนที่ 1)

นางพิสุทธี ตรัสรู้ อายุ 56 ปี ครูชำนาญการพิเศษ โรงเรียนวัดขุมทอง (เจริญราษฎร์นุกูล) ตำบลไผ่จำศีล อำเภอวิเศษชัยชาญ จังหวัดอ่างทอง ได้เปิดเผยว่า มีเด็กหญิงป่วยเป็นโรคประหลาด ผมร่วงทั้งศีรษะต้องใส่วิกผมตลอด โดยเป็นมาตั้งแต่อยู่ชั้นอนุบาลและขอให้ผู้ใจบุญช่วยเหลือ

เด็กหญิงดังกล่าว คือ เด็กหญิง นัฏฐชา งามสะอาด อายุ 13 ปี เรียนอยู่ชั้น มัธยมศึกษาปีที่ 1 โรงเรียนวิเศษไชยชาญ (ตันติวิทยาภูมิ) ตำบลไผ่จำศีล อำเภอวิเศษชัยชาญ จังหวัดอ่างทอง โดยเด็กมีศีรษะโล้น คิ้วโล้น ต้องใส่วิกปิดบังไว้

นางพิสุทธี กล่าวว่า ไม่ทราบว่าเด็กเป็นโรคอะไร ขนทั้งตัวจะร่วงหมด โดยเฉพาะผม คิ้ว ต้องอาศัยวิกมาใส่แทน สำหรับเหตุที่ผมร่วงนั้นคิดว่ามาจากตอนที่เด็กเรียนอยู่ชั้นอนุบาล ทางโรงเรียนได้ส่งไปเป็นนางนพมาศ โดยได้ไปทำผมที่ร้านเสริมสวยแห่งหนึ่งในตลาดวิเศษชัยชาญ และได้มีการใช้สเปรย์ฉีดผม ต่อมาผมก็ร่วงมาโดยตลอดและลุกลามไม่มีผมเลยจนถึงทุกวันนี้

ธรรมชาติทั่วไปขนจะขึ้นตามผิวหนังทุกแห่ง ยกเว้นฝ่ามือและฝ่าเท้า มีขนหลายชนิดที่มีขนาดเล็กมากจนมองด้วยตาเปล่าไม่เห็น ซึ่งในกรณีเกิดขึ้นที่ศีรษะจะเรียกว่า “ผม” โดยผมเกิดจากโปรตีนที่เรียกว่า เคราทิน (Keratin) ที่อยู่ในรูขุมขนหรือเซลล์รากผม (Hair follicles)

เมื่อเซลล์รากผมมีการสร้างเซลล์ผมใหม่ เซลล์เก่าก็จะถูกผลักออกมาอยู่นอกผิวหนังโดยมีอัตราการเจริญเติบโตอยู่ที่ประมาณ 6 นิ้วต่อปี ดังนั้นผมที่เราเห็น แท้จริงแล้วก็คือ เส้นของเซลล์เคราทินที่ตายแล้วนั่นเอง ทั้งนี้ ศีรษะผู้ใหญ่ทั่วไปจะมีเส้นผมอยู่ที่ประมาณ 100,000 - 150,000 เส้น และมีการหลุดร่วงได้ถึงวันละ 100 เส้น ดังนั้นการที่พบเส้นผมที่แปรงจึงไม่ใช่เรื่องผิดปกติแต่อย่างใด

รูหนังศีรษะ (Follicles) แต่ละแห่งจะมีวงจรการงอกของเส้นผมที่ถูกกำหนดด้วยอายุ โรค และปัจจัยต่างๆ ซึ่งวงจรการงอกนี้จะแบ่งออกเป็น 3 ระยะ คือ

  • ระยะ Anagen – เป็นระยะของการเติบโต (Growing phase) ของเส้นผม มีอายุประมาณ 2 - 6 ปี
  • ระยะ Catagen – เป็นระยะที่มีการเปลี่ยนแปลง (Transitional phase) ของเส้นผม ใช้เวลาประมาณ 2 - 3 สัปดาห์
  • ระยะ Telogen – เป็นระยะหยุดเจริญเติบโต (Resting phase) ของเส้นผม ใช้เวลาประมาณ 2 - 3 เดือน ในช่วงท้ายของระยะนี้ผมจะหลุดร่วงและถูกแทนที่ด้วยเส้นผมใหม่ ซึ่งนับเป็นการเริ่มต้นวงจรใหม่อีกครั้ง

เมื่อคนมีอายุมากขึ้น อัตราการเจริญเติบโตของผมจะลดลง ประมาณครึ่งหนึ่งของผู้ชายจะเริ่มมีศีรษะล้านเมื่ออายุ 30 ปี และส่วนใหญ่จะมีศีรษะล้านเมื่ออายุ 60 ปี ความเครียดอย่างฉับพลัน ก็เป็นสาเหตุร้อยละ 50 - 75 ของผมร่วง ซึ่งเราอาจสังเกตได้จากการที่มีผมหลุดติดออกมาเป็นกำมือ ขณะที่สระผม หวี หรือเอามือเสยผม โดยผมจะร่วงลดน้อยลงไปเรื่อยตลอดระยะเวลา 6 - 8 เดือน

โรคต่างๆ อาทิ โรคไทรอยด์ โรคลูปัส (Lupus) โรคเบาหวาน โรคขาดธาตุเหล็ก และโรคโลหิตจาง (Anemia) สามารถทำให้ผมร่วงได้ แต่จะกลับมาเป็นปกติหากโรคนั้นได้รับการรักษาแล้ว นอกจากนี้ อาหารที่มีโปรตีนต่ำหรืออาหารที่มีการควบคุมแคลอรี่อย่างมาก อาจทำให้ผมร่วงได้ชั่วคราว

แหล่งข้อมูล:

  1. พบด.ญ.วัย13ปีเป็นโรคประหลาดผมร่วงทั้งหัว - http://www.innnews.co.th/shownews/show?newscode=438737 [2013, May 19].
  2. Understanding Hair Loss -- the Basics. http://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/guide/understanding-hair-loss-basics [2013, May 19].
  3. Hair loss. http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003246.htm [2013, May 19].