ปอดอักเสบ มัยโคพลาสมา ที่น่ารำคาญ (ตอนที่ 1)

ต้นเดือนมิถุนายน 2555 ที่ผ่านมา มีข่าวการกักตัว พลทหารเกณฑ์ กองพันทหารม้าที่ 7 จ.อุตรดิตถ์ จำนวน 125 ราย ที่มีอาการปอดอักเสบไว้ที่โรงพยาบาลค่ายพิชัยดาบหัก และผู้มีอาการหนักจากปอดอักเสบมัยโคพลาสมา นอนพักรักษาตัวอยู่ที่โรงพยาบาลศูนย์อุตรดิตถ์

โรคปอดอักเสบมัยโคพลาสมา (Mycoplasma pneumonia) เกิดจากเชื้อจุลินทรีย์สายพันธุ์มัยโคพลาสมา (Mycoplasma species) มีอีกชื่อหนึ่งว่า “โรคปอดอักเสบเดินได้” (Walking pneumonia) เพราะคนไข้ยังคงเดินไปมา ใช้ชีวิตเหมือนปกติ ทั้งที่เจ็บป่วยจากอาการของโรคอยู่

โรคนี้เป็นสาเหตุที่พบได้บ่อยที่สุดของโรคปอดอักเสบชนิดแพร่กระจายในชุมชน (Community-acquired pneumonia : CAP) และเชื้อโรคมักจะอยู่ได้นาน แล้วค่อยๆ จู่โจม พบครั้งแรกในคอกปศุสัตว์ โดยเกิดเป็นโรคเยื่อหุ้มปอดอักเสบร่วมกับปอดอักเสบ (Pleuropneumonia) ในปี พ.ศ. 2441

ในปีเดียวกันนั้น นายแพทย์ Hobart A. Reimann ได้อธิบายการเกิดโรคปอดอักเสบมัยโคพลาสมาในคนครั้งแรก ไว้ว่า “เป็นปอดอักเสบนอกแบบปฐมภูมิ” (Primary atypical pneumonia : PAP) หลังจากได้เฝ้าสังเกตอาการคนไข้ 7 คน ในเมืองฟิลาเดลเฟีย สหรัฐอเมริกา เป็นการลงบันทึกอาการพื้นฐานทั่วไป (Constitutional symptom) อาการของระบบทางเดินหายใจส่วนบนและส่วนล่าง และแนวทางการดำเนินโรค แล้วการค่อยๆ กลับคืนสู่สภาพปกติ

ปอดอักเสบนอกแบบ (Atypical pneumonia : AP) ไม่ได้เกิดจากเชื้อโรคปอดอักเสบแบบดั้งเดิม แต่อาจมีสาเหตุจากเชื้อจุลินทรีย์ต่างๆ หากเป็นวิวัฒนาการโรคเดี่ยวๆ ไม่มีโรคอื่นประกอบด้วยก็จะเรียกว่า “ปอดอักเสบนอกแบบปฐมภูมิ” (PAP) ชื่อนี้เริ่มใช้เมื่อทศวรรษ 1930 (พ.ศ. 2473) โดยมีสาเหตุโรคที่ต่างจากปอดอักเสบดั้งเดิม ซึ่งคือ จากแบคทีเรีย สเตร็ปโตคอคคัส (Streptococcus) ที่เป็นที่รู้จักกันแพร่หลาย และเป็นสาเหตุทั่วไปของปอดอักเสบ

การค้นพบที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ทางการแพทย์ คือ (1) ความแตกต่างระหว่าง ปอดอักเสบทั่วไป ที่มีอาการในระบบทางเดินหายใจ กับอาการปอดอักเสบนอกแบบ (AP) ที่มักจะมีไข้ ปวดศีรษะ และปวดกล้ามเนื้อ และ (2) ความแตกต่างระหว่าง ปอดอักเสบที่เกิดเฉพาะกลีบปอด (Lobar pneumonia) กับปอดอักเสบที่เริ่มจากหลอดลม (Bronchopneumonnia)

การแยกแยะสาเหตุ ว่าเชื้อจุลินทรีย์ใดก่อให้เกิดปอดอักเสบ มีความสำคัญมากต่อการเลือกวิธีรักษา ซึ่งต่างกันโดยสิ้นเชิงระหว่าง ปอดอักเสบทั่วไป กับปอดอักเสบนอกแบบ

การค้นพบการระบาดของหวัด ในปี พ.ศ. 2476 ของนายแพทย์ Peterson ทำให้ค้นพบส่วนสำคัญของต้นกำเนิดปอดอักเสบนอกแบบปฐมภูมิ (PAP) โดยบังเอิญ ซึ่งก็คือการเป็นสาเหตุเดียว โดยที่วิวัฒนาการโรคไม่มีความเกี่ยวพันใดๆ กับโรคอื่นๆ

และในปี พ.ศ. 2477 นายแพทย์ M.D. Eaton ได้รับเกียรติว่าเป็นผู้ค้นพบเชื้อจุลินทรีย์ที่เป็นสาเหตุของ ปอดอักเสบนอกแบบปฐมภูมิ นี้ และใช้ชื่ออีตัน (Eaton) ในการเรียกเชื้อจุลินทรีย์นี้ โดยคิดว่าเป็นไวรัสในตอนแรก แต่ได้รับการพิสูจน์ในปี พ.ศ. 2504 ว่าเป็นสายพันธุ์มัยโคพลาสมา

แหล่งข้อมูล :

  1. โรคระบาดในค่ายพิชัยดาบหัก http://www.matichon.co.th/news_dwtail.php?newsid=1338803755&grpid=&catid [2012, June 24]
  2. Mycoplasma Pneumonia. http://en.wikipedia.org/wiki/Mycoplasma_pneumonia [2012, June 24]
  3. Atypical Pneumonia. http://en.wikipedia.org/wiki/Atypical_pneumonia [2012, June 24]
  4. Mycoplasma Pneumonia. http://emedicine.medscape.com/article/1941994-overview [2012, June 24]