“ปลูกถ่ายอวัยวะ” ความหวังที่รอคอย (ตอนที่ 5)
- โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
- 11 ตุลาคม 2556
- Tweet
นพ.ประดิษฐ กล่าวว่า ในส่วนของประเทศไทย ต้องยอมรับว่าการผ่าตัดปลูกถ่ายอวัยวะทำได้น้อยมาก ขาดแคลนอวัยวะบริจาคอย่างมาก เนื่องจากคนไทยบริจาคอวัยวะน้อยมาก ในขณะที่ต่างประเทศ เช่นในยุโรป มีผู้บริจาคอวัยวะ 20-30 ต่อประชากรล้านคน
การบริจาคเนื้อเยื่อของคนเพียงคนเดียวสามารถใช้ปลูกถ่ายอวัยวะได้ถึง 60 จุด ซึ่งขึ้นกับ 3 ปัจจัย อันได้แก่ 1) ความสามารถในการกู้คืนเนื้อเยื่อจากผู้บริจาคที่หัวใจหยุดเต้นแล้ว 2) ความสามารถในการเก็บรักษาเนื้อเยื่อ และ 3) จำนวนเนื้อเยื่อที่ได้รับจากผู้บริจาคแต่ละคน ทั้งนี้ส่วนใหญ่จะเป็นการปลูกถ่ายเนื้อเยื่อมากกว่าการปลูกถ่ายอวัยวะ โดยธนาคารเนื้อเยื่อของอเมริกา (The American Association of Tissue Banks) ได้ประเมินว่า ในแต่ละปีมีการปลูกถ่ายเนื้อเยื่อมากกว่า 1 ล้านครั้ง ในสหรัฐอเมริกา
ในผู้บริจาคที่ยังมีชีวิตอยู่ มักเป็นการบริจาคอวัยวะกรณีส่วนที่เหลืออยู่สามารถงอกขึ้นมาได้ใหม่ หรืออวัยวะที่เหลือสามารถทำงานแทนได้ เช่น การบริจาคไต 1 ข้าง การบริจาคบางส่วนของตับ กลีบปอด ลำไส้เล็ก ในอนาคตข้างหน้าการแพทย์เชิงฟื้นฟู (Regenerative medicine) อาจมีการเพาะเลี้ยงอวัยวะในห้องทดลอง ใช้เซลล์ของผู้ป่วยเองผ่านสเต็มเซลล์ หรือใช้การดึงเซลล์ที่ดีออกจากอวัยวะที่เสื่อมก็เป็นได้
ในผู้บริจาคที่เสียชีวิตและมีการระบุจากแพทย์ว่าสมองตายแล้ว จะมีการเก็บอวัยวะต่างๆ โดยใช้เครื่องช่วยหายใจหรือเครื่องมือต่างๆ เลี้ยงไว้จนกว่าจะสามารถผ่าอวัยวะออกไปทำการปลูกถ่าย นอกจากผู้บริจาคที่สมองตายแล้ว ก็มีการรับบริจาคจากผู้ที่ระบบไหลเวียนในร่างกายหยุดทำงานแล้ว (Circulatory Death Donors) เพิ่มมากขึ้น แต่ก็ยังประสบความสำเร็จในการปลูกถ่ายน้อยกว่ากรณีที่สมองตาย
สมาคมการปลูกถ่ายนานาชาติ (International transplantation society) ได้พยายามหาข้อมูลต่างๆ เช่น จำนวน อัตรา และผลของการปลูกถ่าย เป็นต้น ของทั้งโลก แต่ก็ไม่สามารถทำได้อย่างแม่นยำ ดังนั้น วิธีที่ดีที่สุดที่ทำได้ก็คือการประมาณ โดยมีการประมาณการปลูกถ่ายอวัยวะในประเทศ/ทวีปต่างๆ ปีพ.ศ.2543 ดังนี้
| ไต (pmp*) | ตับ (pmp) | หัวใจ (pmp) | |
| อเมริกา | 52 | 19 | 8 |
| ยุโรป | 27 | 10 | 4 |
| ตุรกี | 11 | 3.5 | 1 |
| เอเชีย | 3 | 0.3 | 0.03 |
| ละตินอเมริกา | 13 | 1.6 | 0.5 |
*ตัวเลขมีหน่วยต่อประชากรล้านคน
แหล่งข้อมูล:
- ไทยขาดแคลนอวัยวะบริจาค เผยยอดผู้ป่วยจ่อคิวกว่า 3,500 ราย http://www.thairath.co.th/content/edu/370724 [2013, October 1].
- Organ transplantation. http://en.wikipedia.org/wiki/Organ_transplantation [2013, October 1].
