คุยกับหมอรักษาโรคมะเร็ง ตอน: น้ำแร่รังสีไอโอดีนตอน2 : การดูแลตนเองเมื่อมีผลข้างเคียงจากกินน้ำแร่รังสีไอโอดีนรักษามะเร็งต่อมไทรอยด์

  • โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
  • 17 มีนาคม 2557
  • Tweet

ในตอนที่แล้ว(ตอนที่1 ของเรื่องน้ำแร่รังสีไอโอดีน/อาร์เอไอ/RAI/ Radioactive iodine) ได้เล่าถึงว่า เมื่อรักษามะเร็งต่อมไทรอยด์ด้วยน้ำแร่รังสีฯแล้ว มีผลข้างเคียงอะไรบ้าง ครั้งนี้จะเล่าต่อถึงวิธีดูแลตนเองเมื่อมีผลข้างเคียงนั้นๆ ซึ่งเป็นวิธีที่ง่ายมากๆ ไม่ยุงยากซับซ้อน ได้แก่

- ดื่มน้ำสะอาดให้ได้อย่างน้อยวันละ 1-2 ลิตร เพราะน้ำจะช่วยเร่งขับแร่รังสีฯให้ออกจากร่างกาย ซึ่งถ้าดื่มน้ำได้เพียงพอ ใน 24 ชั่วโมง ร่างกายจะขับแร่รังสีฯได้สูงถึงประมาณ 85-90% ของน้ำแร่รังสีฯที่ได้รับ จึงส่งผลให้ลดปริมาณรังสีที่อวัยวะต่างๆในร่างกายได้รับให้ลดน้อยลงอย่างมากมาย เช่น ทางเดินอาหาร ไขกระดูก ต่อมน้ำลาย จึงลดโอกาสเกิดการอักเสบของอวัยวะเหล่านั้น จึงลดอาการคลื่นไส้ อาเจียน เจ็บ ปวด บวม ของอวัยวะเหล่านั้น ลดความรุนแรงของปาก คอ ตาแห้ง และยังทำให้ร่างกายสดชื่น ปัสสาวะได้บ่อยขึ้น ซึ่งจะลดการกัก แช่ ของปัสสาวะที่มีแร่รังสีฯอยู่ ในไต และในกระเพาะปัสสาวะ จึงลดการอักเสบของ ไต และของปัสสาวะลง ร่วมกับเป็นการลดปริมาณรังสีที่ไขกระดูก ไตและกระเพาะปัสสาวะได้รับ จึงช่วยลดโอกาสเกิด มะเร็งเม็ดเลือดขาว มะเร็งไต หรือมะเร็งกระเพาะปัสสาวะในระยาวลงได้ อย่างมีนัยสำคัญ

- อมของเปรี้ยวๆ เช่น บ๊วยเค็ม ส้ม จิบน้ำมะนาว บ่อยๆ ซึ่งนอกจากจะช่วยลดอาการคลื่นไส้ และคอแห้งแล้ว ยังช่วยกระตุ้นน้ำลาย ลดการกักขังน้ำแร่รังสีฯในต่อมน้ำลาย จึงช่วยลดการอักเสบ/บาดเจ็บของต่อมน้ำลาย ลดต่อมน้ำลาย เจ็บ บวม และลดปริมาณรังสีที่ต่อมน้ำลายได้รับให้น้อยลง จึงลดโอกาสเกิดโรคมะเร็งต่อมน้ำลาย ได้อย่างมีนัยสำคัญ

- ถ้าเคืองตา ตาเจ็บ ใช้หยอดตาด้วยน้ำตาเทียม และการกระพริบตาบ่อยๆที่จะช่วยให้ต่อมน้ำตาสร้างน้ำตามากขึ้น ก็จะช่วยลดอาการได้เป็นอย่างดี

- จากน้ำลายแห้ง จะทำให้สุขภาพช่องปากไม่ดี จึงควรต้องบ้วนปากด้วยน้ำเกลือธรรมดา บ่อยๆ และหลังอาหารทุกครั้ง (ไม่ควรใช้น้ำยาบ้วนปากชนิดอื่นๆ เพราะช่องปากจะระคายเคืองมากขึ้น) จะช่วยกำจัดเศษอาหาร และทำให้ช่องปากเป็นด่าง ลดโอกาสเกิดฟันผุจากช่องปากมีความเป็นกรด

- จากน้ำลายแห้ง เซลล์บุช่องปากจะได้รับการระคายเคืองจากยาสีฟันทั่วไปได้ง่าย จึงควรใช้แปรงสีฟันที่ขนแปรงอ่อนนุ่มมากๆ (Very soft) และใช้ยาสีฟันเด็ก ไม่ควรใช้ยาสีฟันที่มีสารฟอกขาวสีฟัน และต้องใช้ไหมขัดฟัน ทำความสะอาดซอกฟันหลังการเคี้ยวกินอาหารทุกครั้ง เพื่อป้องกันฟันผุจากเศษอาหารที่ซอกฟัน ทั้งนี้ดังได้กล่าวแล้วในตอนที่1ว่า อาการปากคอแห้ง อาจมีอยู่ได้นาน หลายเดือน ดังนั้น แพทย์บางท่าน จึงแนะนำให้ผู้ป่วยตรวจสุขภาพช่องปากและฟันก่อนการรักษาด้วยน้ำแร่รังสีฯ เพื่อดูแลฟันให้ดีก่อนการรักษา เพื่อลดโอกาสเกิดฟันผุ จากปาก คอ แห้ง จากขาดน้ำลาย

- กินอาหารอ่อน หรือ อาหารเหลว รสจืด ครั้งละน้อยๆ แต่บ่อยมื้อขึ้น จะช่วยลดอาการคลื่นไส้ อาเจียน ลงได้

-คุมกำเนิดประมาณ 6 เดือน (ทั้งผู้ป่วยหญิงและชายที่อยู่ในวัยเจริญพันธ์)หลังรักษาด้วยน้ำแร่รังสีฯ เพื่อลดโอกาสเกิดความพิการของทารกในครรภ์

ซึ่งดังได้กล่าวแล้ว อาการต่างๆเหล่านี้จะดีขึ้นภายใน 3-4 วันหลังการรักษา และจะกลับมาเป็นปกติเสมอ และผลข้างเคียงเหล่านี้ มักพบในช่วงผู้ป่วยอยู่ในโรงพยาบาล มักไม่มีอาการเมื่อกลับบ้านแล้ว ยกเว้น อาการ ปาก คอ ตาแห้งที่ในบางคน อาการอาจคงอยู่นานเป็นเดือน ทั้งนี้ ขึ้นกับปริมาณ/ความแรงของน้ำแร่รังสีฯ (Dose)ที่ผู้ป่วยได้รับ รวมทั้งการดื่มน้ำสะอาดได้มากหรือน้อยดังกล่าวแล้วในตอนต้น

และ ติดตามอ่านตอนที่3 ตอน อาหารไอโอดีนต่ำ ซึ่งเป็นตอนจบของเรื่อง น้ำแร่รังสีไอโอดีนคะ

บรรณานุกรม

  1. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19281429 [2014,Fe12].
  2. http://www.thyroid.org/patient-thyroid-information/ct-for-patients/vol-4-issue-7/vol-4-issue-7-p-12/[2014,Feb12].