คุยกับหมอรักษาโรคมะเร็ง ตอน ปัจจัยเสี่ยงต่อการกลับเป็นซ้ำอย่างรวดเร็วหลังการผ่าตัดของมะเร็งตับ

  • โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
  • 13 ธันวาคม 2561
  • Tweet
คุยกับหมอรักษาโรคมะเร็ง-303

      

      มะเร็งตับเป็นมะเร็งพบบ่อยมากในบ้านเรา สถิติจากสถาบันมะเร็งแห่งชาติ กระทรวงสาธารณสุขรายงานในปี2015 โดยเป็นข้อมูลผู้ป่วยปี 2010-2012 พบมะเร็งตับเป็นลำดับ1ของชายไทย พบได้ 33.9 รายต่อประชากรชายไทย1 แสนคน ในผู้หญิงพบสูงเป็นลำดับที่ 3 ของมะเร็งหญิงไทย พบ ได้ 12.9รายต่อประชากรหญิงไทย 1 แสนคน โดยมะเร็งตับของคนไทยส่วนใหญ่จะเป็นชนิดมะเร็งท่อน้ำดีตับ(Cholangiocarcinoma ย่อว่า CCA)และมะเร็งตับชนิดเกิดจากเซลล์เนื้อตับที่เรียกว่า Hepatoma หรือ Hepatocellular carcinoma ย่อว่า HCC

      ทั้งนี้ การผ่าตัดเป็นวิธีรักษาที่มีประสิทธิภาพสูงในมะเร็งตับHCC แต่ถ้าผู้ป่วยรายใดมีการกลับเป็นซ้ำของโรคอย่างรวดเร็วหลังการผ่าตัด จะเป็นกลุ่มผู้ป่วยที่มีการพยากรณ์โรคที่ไม่ดี ผู้ป่วยมักเสียชีวิตจากมะเร็งตับ และปัจจุบันยังไม่มีวิธีรักษาที่มีประสิทธิภาพกรณีที่โรคกลับเป็นซ้ำรวดเร็ว ซึ่ง “การกลับเป็นซ้ำอย่างรวดเร็วหลังผ่าตัด หมายถึง การที่โรคกลับเป็นซ้ำภายใน1ปีหลังการผ่าตัด”

      คณะแพทย์และนักวิทยาศาสตร์จากภาควิชาศัลยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดีที่นำโดย นพ. ณรงค์ศักดิ์ รุ่งสกุลกิจ ต้องการศึกษาว่า อะไรเป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญต่อการกลับเป็นซ้ำอย่างรวดเร็วหลังผ่าตัดในมะเร็งตับชนิดHCCในผู้ป่วยไทย และได้รายงานผลการศึกษานี้ในวารสารทางการแพทย์ของไทย ชื่อ J Med Assoc Thai ฉบับประจำเดือน มกราคม 2018

      การศึกษานี้เป็นการศึกษาย้อนหลังในผู้ป่วยมะเร็งHCCของภาควิชาศัลยศาสตร์ รพ.รามาธิบดีที่ได้รับการรักษาด้วยการผ่าตัดเพื่อหวังผลหายขาดในช่วง มกราคม 2006-ธันวาคม 2015

      ผลการศึกษาพบว่า ในช่วงเวลาดังกล่าวมีผู้ป่วย HCCที่ได้รับการรักษาด้วยการผ่าตัดทั้งหมด 291ราย มีโรคกลับเป็นซ้ำ146ราย(50.1%)ซึ่งเป็นผู้ป่วยกลุ่มที่นำมาศึกษา โดยผู้ป่วยอยู่ในช่วงอายุประมาณ 45-70ปี เป็นผู้ชาย 55ราย ผู้หญิง 91 ราย, 75ราย (51.4%, ผู้ชาย 22ราย ผู้หญิง53ราย)โรคย้อนกลับเป็นซ้ำรวดเร็วภายใน1ปีหลังผ่าตัด ที่เหลือ 71ราย(48.6%,ผู้ชาย 33 ราย ผู้หญิง 38ราย)เกิดเป็นซ้ำหลังผ่าตัด1ปีไปแล้ว

      เมื่อศึกษาถึงปัจจัยที่อาจเกี่ยวข้องกับการย้อนกลับเป็นซ้ำรวดเร็วของโรค เช่น อายุ เพศ ประวติติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ บี,ซี ค่าเอนไซม์การทำงานของตับในเลือด ระยะโรค เทคนิคการผ่าตัด การมีก้อนมะเร็งแตกก่อนผ่าตัด และการมีการรักษาด้วยวิธีการอื่นร่วมด้วยก่อนผ่าตัด ผลปรากฏว่า มีเพียงปัจจัยเดียวที่มีนัยสำคัญทางสถิติต่อการกลับเป็นซ้ำอย่างรวดเร็ว(p=0.01)คือ โรคตั้งแต่ระยะที่IIขึ้นไป(คือ มีมะเร็งตับเพียงก้อนเดียวแต่มะเร็งมีการลุกลามเข้าหลอดเลือด หรือมีมะเร็งตับหลายก้อนที่แต่ละก้อนมีขนาดไม่เกิน5เซนติเมตร

      คณะผู้ศึกษา สรุปผลการศึกษาว่า การศึกษานี้ทำให้ได้ข้อมูลสำคัญในการพยากรณ์โอกาสกลับเป็นซ้ำรวดเร็วของมะเร็งตับHCCหลังผ่าตัดรักษาเพื่อการหายขาดในผู้ป่วยไทย นั่นคือ ระยะของโรคมะเร็ง

แหล่งข้อมูล:

  1. W. Imsamran et al. Cancer in Thailand. NCI. Ministry of Public Health Thailand 2015;8, 2010-2012
  2. J Med Assoc Thai 2018;101(1):63-69
  3. http://haamor.com/th/%E0%B8%A1%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B9%87%E0%B8%87%E0%B8%95%E0%B8%B1%E0%B8%9A