คุยกับหมอรักษาโรคมะเร็ง ตอน ผลของการฉายรังสีรักษาม้ามโตในมะเร็งโรคเลือด
- โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
- 22 มกราคม 2561
- Tweet
กรณีผู้ป่วยโรคเลือดที่มีม้ามโต เช่น โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวซีเอ็มแอล หรือจากโรคของไขกระดูกที่เรียกว่า Myeloproliferative disorder และการรักษาด้วยยาเคมีบำบัดทำไม่ได้ หรือโรคไม่ตอบสนองต่อยาเคมีบำบัด หรือไม่สามารถผ่าตัดม้ามออกได้ การฉายรังสีรักษาเฉพาะที่ม้าม ก็เป็นอีกวิธีรักษาที่แพทย์ใช้ แพทย์จึงต้องการทราบว่า การฉายรังสีฯที่ม้ามในโรคเลือดที่มีม้ามโตได้ผลเป็นอย่างไร จึงเป็นที่มาของการศึกษานี้ ที่เป็นการศึกษาจากศูนย์มะเร็ง Fox Chase Cancer Center สหรัฐอเมริกา นำโดย แพทย์จากหน่วยรังสีรักษา นพ. Nicholas G. Zaorsky และได้นำเสอผลการศึกษาในการประชุมใหญ่ประจำปีของสมาคมด้านรังสีรักษาของสหรัฐอเมริกา ชื่อ The Amarican Radium Society (ARS) ครั้งที่99 ระหว่าง 6-9 พฤษภาคม 2017 ณ มลรัฐ Colorado สหรัฐอเมริกา และได้ตีพิมพ์เป็น Proceedings ในวารสารการแพทย์ชื่อ The International Journal of Radiation Oncology Biology and Physics 2017; Vol 98, Issue 2, Supplement, Page E39
การศึกษานี้ เป็นการศึกษาแบบการวิเคราะห์อภิมาน(Meta analysis)จากผู้ป่วยในช่วงปีค.ศ. 1960 to 2016 โดยศึกษาจากการศึกษาต่างๆในเรื่องที่เกี่ยวข้องนี้ทั้งหมด 27 บทความ/การศึกษา ผู้ป่วยโรคเลือดที่ได้รับการฉายรังสีเฉพาะที่ม้ามทั้งหมด 486 คน รวมทั้งชายและหญิง อายุอยู่ในช่วง 50-70ปี ผู้ป่วยส่วนใหญ่เป็นผู้ป่วยโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวซีเอ็มแอล และโรค Myeloproliferative disorder ทุกรายได้รับการรักษาเพื่อบรรเทาอาการ (Palliation)จากการมีม้ามโตกดเบียดทับอวัยวะในช่องท้อง มีภาวะเม็ดเลือดต่ำ(Cytopenia)จากเม็ดเลือดถูกทำลายที่ม้าม และ/หรือมีอาการปวดเรื้อรังที่ม้าม โดยปริมาณรังสีต่อม้ามส่วนใหญ่จะเป็นวันละ 1 Gy(0.1-2.5Gy) และได้รับปริมาณรังสีทั้งหมดส่วนใหญ่ 10 Gy (0.1-30.5Gy) รวมได้รับรังสีที่ม้ามส่วนใหญ่คือ 10 Gy
ผลลัพท์ที่ได้คือ 87%ของผู้ป่วยอาการต่างๆดีขึ้น โดย ม้ามลดขนาดลงใน 72%ของผู้ป่วย ลดอาการปวดม้ามได้ 59% ลดอัตราเม็ดเลือดต่ำได้ 78% เกิดผลข้างเคียงคือ เม็ดเลือดขาวต่ำในระดับรุนแรงปานกลาง 18% และในการนี้ มีผู้ป่วยที่ได้รับการฉายรังสีซ้ำที่ม้าม 27%ของผู้ป่วยทั้งหมด และคณะผู้ศึกษายังพบว่า ปริมาณรังสีทั้งหมดในปริมาณ 5 Gy ก็สามารถช่วยบรรเทาอาการต่างๆของผู้ป่วยได้น่าพอใจ
คณะผู้ศึกษา จึงสรุปว่า การฉายรังสีรักษาภาวะม้ามโตในผู้ป่วยโรคเลือด ในวัตถุประสงค์เพื่อบรรเทาอาการโรค ให้ผลการรักษาได้น่าพอใจ และมีผลข้างเคียงที่ยอมรับได้ ไม่รุนแรง และยังสามารถให้รังสีซ้ำได้ในกรณีม้ามกลับมาโตใหม่อีก
ทั้งนี้ การฉายรังสีรักษาที่ม้ามเพื่อบรรเทาอาการกรณีม้ามโตจากโรคเลือด ก็เป็นการรักษาวิธีหนึ่งที่แพทย์มะเร็งของไทยเลือกใช้ โดยมีข้อบ่งใช้ในผู้ป่วยเป็นกรณีๆไปตามความเหมาะสมกับสุขภาพของผู้ป่วย และต่อการตอบสนองของผู้ป่วยต่อยาเคมีบำบัด
แหล่งข้อมูล:
ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
วว.รังสีรักษา และเวชศาสตร์นิวเคลียร์