คุยกับหมอรักษาโรคมะเร็งตอนการตรวจสืบค้นที่ไม่จำเป็นสำหรับมะเร็งเต้านมระยะ0-2

  • โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
  • 28 พฤศจิกายน 2559
  • Tweet
คุยกับหมอรักษาโรคมะเร็ง

ปัจจุบัน การตรวจและการรักษาโรคมะเร็งชนิดต่างๆมีค่าใช้จ่ายสูงมากจนเป็นปัญหาสาธารณสุขในทุกประเทศ นอกจากนั้นยังนำมาซึ่งความวิตกกังวลในการรอคิวตรวจ รอคิวการอ่านแปลผลตรวจ และที่สำคัญผลการตรวจมักไม่ให้คำตอบที่ชัดเจนซึ่งมักนำไปสู่การตรวจสืบค้นอื่นๆที่มีผลข้างเคียงสูงขึ้น ค่าใช้จ่ายสูงขึ้น เช่นการตัดชิ้นเนื้อตรวจ รวมไปถีงการต้องตรวจซ้ำหลายๆครั้งเพื่อเฝ้าติดตามรอยโรคขนาดเล็กมากเกินไปจนต้องรอให้รอยโรคเหล่านั้นโตขึ้น(หรืออาจไม่โตขึ้นเลยถ้าเป็นเพียงรอยพังผืด)ซึ่งสิ่งต่างๆเหล่านี้ นอกจากเพิ่มค่าใช้จ่ายแล้ว ยังก่อให้เกิดความวิตกกังวลและความกลัวกับผู้ป่วยและครอบครัวเป็นอย่างมาก ด้วยเหตุผลดังกล่าว สมาคมที่เกี่ยวข้องกับโรคมะเร็งในประเทศต่างๆ จึงพยายามศึกษาวิจัยให้การตรวจสืบค้นในโรคมะเร็งโดยเฉพาะด้วยเทคโนโลยีระดับสูง ที่มีค่าใช้จ่ายสูงและอาจก่ออันตรายจากรังสีสะสมได้ เช่น เอกซเรย์คอมพิวเตอร์ PET scan และ Bone scan มีข้อบ่งใช้ในการตรวจที่ชัดเจนและให้ได้ประโยชน์จากการตรวจอย่างแท้จริง(ไม่ใช่การตรวจที่เกินความจำเป็น) รวมถึงรณรงค์ต่อสื่อต่างๆเพื่อให้ประชาชนได้ตระหนักถึง “ความไม่จำเป็นเหล่านี้”

มะเร็งเต้านม ปัจจุบันเป็นมะเร็งพบได้เป็นลำดับ1ในผู้หญิง และเนื่องจากเป็นโรคที่สามารถตรวจคลำเต้านมได้ รวมถึงมีวิธีตรวจคัดกรองให้พบโรคได้ในระยะต้นๆ คือ การตรวจเอกซเรย์ภาพเต้านม(แมมโมแกรม/ Mammogram) ดังนั้นในสหรัฐอเมริกา โดย ASCO(American Society of Clinical Oncology) สมาคมโรคมะเร็งที่ใหญ่และสำคัญสมาคมหนึ่งของสหรัฐอเมริกา จึงกำลังรณรงค์ให้ทุกคนตระหนักถึงการตรวจสืบค้นที่ไม่จำเป็นในโรคมะเร็งเต้านมที่อยู่ในระยะ 0-2 และล่าสุดได้มีการประชุมในหัวข้อใหญ่เรื่อง Quality Care Symposium เมื่อ 26-27 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 2016 ณ เมือง ฟีนิค สหรัฐอเมริกา และได้แถลงต่อนักข่าวทั่วโลกถึงเรื่องนี้ ซึ่งหัวข้อแถลงข่าวนี้ได้ตีพิมพ์เผยแพร่ทางอินเทอร์เน็ตล่วงหน้า เมื่อ 23 กุมภาพันธ์ 2016

เนื้อหาที่แถลงคือ ขอให้ทุกคนตระหนักว่า การตรวจสืบค้นโดยการใช้เทคโนโลยีระดับสูงที่มีค่าใช้จ่ายสูงที่ใช้กันบ่อย เช่น เอกซเรย์คอมพิวเตอร์ Bone scan และ PET scan เป็นการตรวจที่ไม่มีความจำเป็นในโรคมะเร็งเต้านมที่ อยู่ในระยะ 0-2 ทั้งนี้เพราะมะเร็งเต้านมระยะ 0-2 นี้ จากหลายการศึกษาที่เป็นการศึกษาในผู้ป่วยจำนวนมากและเป็นการศึกษาที่เชื่อถือได้ทางสถิติ เป็นที่ยอมรับทั่วโลก พบตรงกันว่า มีโอกาสที่โรคจะแพร่กระจายเพียงประมาณ 1% เท่านั้น

ทั้งนี้ ข้อบ่งชี้สำหรับการตรวจสืบค้นโดยใช้เทคโนโลยีสูงเหล่านั้นสำหรับมะเร็งเต้านมระยะ 0-2 คือ

  • ผู้ป่วยมีอาการผิดปกติที่แพทย์สงสัยว่าผู้ป่วยอาจมีโรคมะเร็งแพร่กระจาย และ/หรือ
  • การตรวจร่างกายพบความผิดปกติ ที่แพทย์สงสัยว่าผู้ป่วยอาจมีโรคมะเร็งแพร่กระจาย และ/หรือ
  • ผลการตรวจเลือดพบความผิดปกติในการทำงานของอวัยวะต่างๆ โดยเฉพาะ ตับ และกระดูก

จากการรณรงค์นี้ ผู้ป่วยมะเร็งเต้านมระยะ 0-2 อ่านแล้วคงสบายใจขึ้นมากโดยเฉพาะผู้ป่วยที่ใช้บริการสิทธิการตรวจรักษาจากรัฐ จะได้เข้าใจได้ถูกต้องว่า ผู้ป่วยมะเร็งเต้านมระยะ0-2 ที่ไม่มีอาการผิดปกติ แพทย์ตรวจร่างกายไม่พบความผิดปกติ และผลตรวจเลือดดูการทำงานของตับและกระดูกปกติ ทำไมแพทย์ไม่ส่งตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ หรือ Bone scan หรือ PET scan เพราะเป็นการตรวจที่ไม่จำเป็น/ไม่มีข้อบ่งชี้ในโรคมะเร็งเต้านมในระยะ0-2 ไม่ใช่เพราะจากสิทธิทางการรักษา

บรรณานุกรม

1. http://www.asco.org/press-center/study-suggests-many-women-early-breast-cancer-receive-unnecessary-imaging-tests [2016,Oct15].