คำถามเกี่ยวกับยา
โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
เรื่อง : ยาปลูกผม
ก. ยากระตุ้นการเจริญของเส้นผม (Hair growth promoters): เช่น Minoxidil
ข. ยายับยั้งฮอร์โมนแอนโดรเจน (Antiandrogens): เช่น Finasteride, Dutasteride
ค. ยาพรอสตาแกลนดิน (Prostaglandin analogues): เช่น Bimatoprost, Latanoprost
ง. ยากลุ่มคอร์ติโคสเตียรอยด์ (Corticosteroids): แบ่งตามรูปแบบของยาได้ดังนี้
- ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์ชนิดฉีดเข้าบริเวณรอยโรค (Intralesional corticosteroids): เช่น Triamcinolone, Hydrocortisone
- ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์ชนิดใช้ทาภายนอก (Topical corticosteroids): เช่น Desoximetasone, Betamethasone, Clobetasol
- ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์ชนิดออกฤทธิ์ทั่วร่างกาย (Systemic corticosteroids) ซึ่งอยู่ในรูปแบบยาใช้กินหรือฉีดเข้าหลอดเลือดดำ: เช่น Dexamethasone, Prednisolone
จ. ยากระตุ้นภูมิคุ้มกัน (Topical immunotherapy): เช่น Diphenylcyclopropenone
ทั้งนี้ ยา Minoxidil, ยากลุ่ม Antiandrogens, และยากลุ่ม Prostaglandins ใช้รักษาภาวะผมร่วงจากพันธุกรรม ส่วนยากลุ่มคอร์ติโคสเตียรอยด์ และ Diphenylcyclopropenone ใช้รักษาภาวะผมร่วงเป็นหย่อม
- ควรระวังการใช้ยา Minoxidil รูปแบบยาเม็ดในผู้ป่วยที่มีภาวะหัวใจล้มเหลว หัวใจขาดเลือด โรคไต และเนื้องอกต่อมหมวกไตชนิดฟีโอโครโมไซโตมา (Pheochromocytoma)
- ยา Minoxidil ในรูปแบบยาทาเฉพาะที่เป็นยาที่มีแอลกอฮอล์เป็นส่วนประกอบ ถ้ายาเข้าตาหรือบาดแผลอาจทำให้เกิดอาการระคายเคือง ดังนั้นให้ล้างด้วยน้ำสะอาดปริมาณมาก
- ยา Diphenylcyclopropenone เป็นยาที่ใช้ทาบริเวณหนังศีรษะ ควรทิ้งไว้ประมาณ 48 ชั่วโมงแล้วค่อยล้างออก หลีกเลี่ยงการถูกแสงแดดขณะที่ทายา เพราะอาจทำให้ประสิทธิภาพของยาลดลง
- ยา Diphenylcyclopropenone เป็นยาที่ระคายเคืองผิวหนัง หากยาถูกผิวหนังบริเวณอื่นๆ หรือรอบดวงตา ให้ล้างด้วยน้ำสะอาดปริมาณมาก
- ยา Minoxidil ในรูปแบบยาเม็ดทำให้ความดันโลหิตต่ำ หัวใจเต้นเร็ว บวมน้ำ ภาวะเส้นขนยาว (Hypertrichosis) ซึ่งพบบริเวณหน้าผาก ขมับ ขนตา ไรผม เป็นต้น ส่วนยา Minoxidil ในรูปแบบยาทาเฉพาะที่ ทำให้เกิดอาการระคายเคืองต่อผิวที่สัมผัสยา ผิวแห้ง แดง คันบริเวณที่ใช้ยา ปวดศีรษะ และลักษณะของเส้นผมหรือสีผมเปลี่ยนแปลงไปจากปกติ
- ยากลุ่ม Antiandrogens ทำให้มีความต้องการทางเพศลดลง ปริมาณน้ำอสุจิลดลง อวัยวะเพศไม่แข็งตัว เต้านมโตขึ้น เจ็บเต้านม มีภาวะซึมเศร้า วิตกกังวล
- ยากลุ่ม Prostaglandin analogues เป็นยาที่ผู้ป่วยทนต่อยาได้ดี พบอาการไม่พึงประสงค์จากยาน้อย เช่น ผื่นแดงและคัน
- ยากลุ่มคอร์ติโคสเตียรอยด์ ชนิดฉีดเข้าบริเวณรอยโรคทำให้ผิวหนังยุบตัวลงในบริเวณที่ฉีดยา ผิวบาง ภาวะเส้นเลือดฝอยขยายตัว ส่วนชนิดใช้ทาภายนอกทำให้รูขุมขนอักเสบ ผิวบางบริเวณที่ใช้ ภาวะเส้นเลือดฝอยขยายตัว สำหรับชนิดออกฤทธิ์ทั่วร่างกายทำให้เกิดภาวะเบาหวาน กระดูกพรุน ต้อกระจก ภูมิคุ้มกันต้านทานโรคต่ำ น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น เป็นสิว และมีกลุ่มอาการคุชชิ่ง
- ยา Diphenylcyclopropenone ทำให้เกิดผื่นบริเวณผิวหนัง ตุ่มน้ำใส รูขุมขนอักเสบ หนังศีรษะแห้ง ผิวมีสีอ่อนลงหรือสีเข้มขึ้น ต่อมน้ำเหลืองโต มีไข้