logo

คำถามจาก วิกิยา

Home / FAQ ยา/ ยาถ่ายพยาธิ

คำถามเกี่ยวกับยา

โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล

เรื่อง : ยาถ่ายพยาธิ

ยาถ่ายพยาธิ (Anthelmintic Drugs / Antiparasitic drugs) หมายถึง ยาที่ออกฤทธิ์ให้พยาธิขาดพลังงานหรือเป็นอัมพาต ทำให้ร่างกายสามารถขับพยาธิออกมาได้ทางการถ่ายอุจจาระ เป็นยาที่ใช้ได้ทั้งในคนและในสัตว์ เช่น สุนัข แมว หมู ม้า แกะ และวัว

ยาถ่ายพยาธิ แบ่งประเภทต่างๆ ตามโครงสร้างทางเคมีได้ดังนี้

 ลำดับ 

ประเภทของยาถ่ายพยาธิ

อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา

ข้อควรระวังในการใช้ยา

1

ยาพิเพอราซีน (Piperazine)

คลื่นไส้ อาเจียน ตัวสั่น ปวดศีรษะ ง่วงซึม มึนงง ปวดท้อง ท้องเสีย มองภาพไม่ชัด มีไข้ ปวดข้อ

ควรหลีกเลี่ยงการใช้ยา Piperazine ในผู้ป่วยที่มีประวัติเป็นโรคลมชัก เพราะอาจทำให้อาการของโรคลมชักแย่ลง และระวังการใช้ยา Piperazine ร่วมกับยา Chlorpromazine ยา  Pyrantel

2

ยากลุ่มอนุพันธ์ของสารประกอบเตตระไฮโดรไพริมิดีน (Tetrahydropyrimidine derivatives) เช่น ไพแรนเทล (Pyrantel) อ๊อกแซนเทล (Oxantel)

คลื่นไส้ อาเจียน ง่วงซึม มึนงง นอนไม่หลับ ปวดศีรษะ ปวดท้อง ท้องเสีย เบื่ออาหาร ระดับเอนไซม์การทำงานของตับในเลือดเพิ่มขึ้น กล้ามเนื้ออ่อนแรง

ระวังการใช้ยากลุ่มนี้ในผู้ที่มีการทำงานของตับบกพร่อง เพราะยาส่งผลให้ระดับเอนไซม์การทำงานของตับในเลือดเพิ่มขึ้น จึงอาจทำให้อาการของโรคตับแย่ลง

3

ยากลุ่มสารประกอบอิมิดาโซลไทอะโซล (Imidazothiazole derivatives) เช่น เลวาไมโซล (Levamisole)

คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร ท้องเสีย ปวดท้อง การรับรสและกลิ่นผิดปกติ เหนื่อยล้า มึนงง ปวดศีรษะ

ห้ามใช้ยานี้ในหญิงตั้งครรภ์และหญิงที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร ผู้ป่วยที่มีโรคข้อรูมาตอยด์ โรคไตขั้นรุนแรง โรคตับ และโรคหนังแข็ง

4

ยากลุ่มอนุพันธ์ของสารประกอบเบนซิมิดาโซล (Benzimidazole derivatives) เช่น มีเบนดาโซล (Mebendazole) อัลเบนดาโซล (Albendazole) ไธอะเบนดาโซล (Thiabendazole) ฟลูเบนดาโซล (Flubendazole) ไตรคลาเบนดาโซล (Triclabendazole)

คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร ระดับเอนไซม์การทำงานของตับในเลือดเพิ่มขึ้น ปวดศีรษะ มึนศีรษะ นอนไม่หลับ ภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำ

ระวังการใช้ยากลุ่มนี้ในผู้ที่มีการทำงานของตับบกพร่อง เพราะยาส่งผลให้ระดับเอนไซม์การทำงานของตับในเลือดเพิ่มขึ้น จึงอาจทำให้อาการของโรคตับแย่ลง

5

ยากลุ่มอนุพันธ์ของสารประกอบซาลิซีลานิไลด์ (Salicylanilides derivatives) เช่น นิโคลซาไมด์ (Niclosamide)

อาเจียน เบื่ออาหาร ท้องเสีย ปวดท้อง มึนงง ง่วงซึม การรับรสผิดปกติ

การใช้ยา Niclosamide ต้องให้ยาระบาย/ยาแก้ท้องผูกร่วมด้วย เพื่อเร่งการบีบตัวของลำไส้/เร่งการระบายอุจจาระเพื่อป้องกันไม่ให้มีไข่ตกค้างอยู่ในระบบทางเดินอาหาร

6

ยาไดเอทิลคาร์บามาซีน (Diethylcarbamazine)

ปวดศีรษะ อ่อนเพลีย คลื่นไส้ อาเจียน มึนงง ง่วงซึม

ยาไดเอทิลคาร์บามาซีนอาจทำให้การมองเห็นผิดปกติ ควรต้องหลีกเลี่ยงการขับขี่ยวดยานพาหนะหรือการทำงานที่เกี่ยวข้องกับเครื่องจักร

7

ยาพราซิควอนเทล (Praziquantel)

คลื่นไส้ ปวดท้อง วิงเวียน ปวดศีรษะ ง่วงซึม ระดับเอนไซม์การทำงานของตับในเลือดเพิ่มขึ้น ชัก

ห้ามใช้ยา Praziquantel รักษาโรคพยาธิตืดหมูในลูกตา (Ocular cysticercosis) เพราะอาจทำให้ลูกตาได้รับบาดเจ็บจากพยาธิที่ตายแล้ว

8

ยาไพร์วิเนียม (Pyrvinium)

คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ท้องเสีย ผิวหนังไวต่อแสงแดด

ยา Pyrvinium เป็นยาที่ทำให้อุจจาระและอาเจียนมีสีแดง อาการนี้จะหายไปได้เองภายใน 24-48 ชั่วโมงหลังจากหยุดยานี้

9

ยาไอเวอร์เมคติน (Ivermectin)

คลื่นไส้ อาเจียน เป็นไข้ ผื่นคัน หัวใจเต้นเร็ว ปวดศีรษะ ท้องเสีย มึนงง

ห้ามใช้ยา Ivermectin ในผู้ป่วยที่มี Blood-brain barrier ผิดปกติ เช่น ผู้ป่วยโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ เพราะอาจทำให้ยาผ่านเข้าสู่สมองได้มากขึ้นจนทำให้เกิดพิษต่อสมองจนเป็นอันตราย